2° Paranın değeri verili, gerekli altın miktarı da yeterli iken,  finansman sorunuyla ilgili Marx’ın açıklamaları, kapitalistlerin para biçiminde tasarruf kararlarının dengesini (ajustement) bulmaya yönelik olmaktadır. |Burada tasarrufun özgün yönü ile yatırım tasarısı (investissement bruts), dönem sonu itibariyle (expost) zorunlu olarak eşittir (1)]. Verili bir anda, finansal dengeyi sadece bu kararların etkilerinin denkleştirilmesi sağlayabilecektir. Ne var…

            Brunhoff, R.Luxembourg’un neredeyse Marx’tan daha marksist bir tutumla ‘para’ konusuna önem verdiği söylenebilir diyor.             Çünkü, bir dolanım aracı olarak para, kapitalist yeniden-üretimin onsuz olmaz bir aracı olmakla birlikte, dolanım, bir başına kapitalizmden bağımsız olup çok eski bir tarihe sahiptir (1).             O halde, parayı, meta üretiminin bütünlüğü içinde, kapitalist yeniden-üretim şemasından ayrı olarak tüm meta…

Dengenin finansal verileri 1° (Kesim I) ve (Kesim II)’nin kapitalistleri olarak, altın üreticilerinin bilançoları arasındaki ilişki  [v1+pʅ1=c2] denge koşullarına uymak durumundadır. Başlangıçta bunun nasıl olacağı görülemeyebilir, çünkü altın üreticilerinin sattıkları altınların miktarı, önemsenmeyecek büyüklükte bir sabit sermaye sermayesi (ca) olmaktadır.             Marx’ın rakamsal olarak verdiği göstergeleri aşağıdaki tablodan izleyebiliriz:                    Kesim I                                                                             Kesim…

Basit dolanım sürecinde finansal açıdan “doğal ve ilkel biçim” olarak bir denge kurulabiliyorsa, asıl soru artı-değerin nereden kaynaklandığı değil ama gerekli ‘para’nın nerden geldiğidir. Yanlış soruya doğru çözüm, demek ki, artı-değerin dolanımının finansal sorununu çözüp çözememesini teknik düzeyde ele almakla bulunabilecektir.             1° (A-M) çevriminin başında, (M)’i satın almak için gerekli olan paranın nereden geldiğinin…

Demek ki, “birikim’ (thésaurisation) burada kapitalist sürece içkin bir faktör olarak ‘sermaye birikimi’nden (accumulation) öz olarak farklıdır. Gerçekte, devinimsiz para-sermaye yeniden-üretim sürecini genişletmemekte, tersine yatan para-sermaye olarak, kapitalisti, kendi üretim ölçeğini genişletme yeteneğinden yoksun bırakmaktadır” (1) Ki, bu durum günümüzde ‘deflasyon’ olarak adlandırılmaktadır. Kuşkusuz bu finansman sıkısıntısı, bir kesim kapitalist tarafından sermaye merkezileşmesi ve bir…

            Basit yeniden üretim, finansman aracı olarak A nın elde tutulmasını gerektirir. Yani kapitalist m=a dan fazlasını tüketemez. Öte yandan, (a) nın gerçek tüketim nesnesi olarak harcanma payı, yeniden üretim çevriminin dışındaki ‘kaçak’, üretilen malların fazlası olan (m) tarafından emilir: yani onun rolü tamamen basit yeniden-üretim çevrimi içindeki işlevi tarafından belirlenmektedir. Aynı şekilde, kapitalist tarafından tüketilen fazla mallar…

İktisat kitaplarında yazılanın aksine, faiz sermayenin fiyatı değildir. Ve yine iktisat kitaplarında yazılanların aksine, sosyal kıtlıkla (rareté) da açıkalanamaz. Türkiye’de faizlerin %20’lerden %8’lere ve ardından %30’lara çıkarılması karşısında, kendilerine ‘Ekonomist’ diyenler şöyle dursun, ‘Nas’ diyenlenlere kulak kabartan bilmem kaç milyonluk (büyükbaş yavrularına mı diyelim bilmiyorum) Marx’ı neden okumaları gerektiğini anlatmak gerekiyor. O neden yazı dizimizin 10ncu…

            ‘Para-sermaye’nin başlangıçta, metalik para, kredi senedi, değerli kâğıt vb biçiminde olmasının önemi yoktur.             Tek koşul “ sermaye olarak para (argent) biçiminde avans edilmiş olmasıdır” (1).             Bununla birlikte, avans edilecek miktarın “sanayi sermayesinin dolanım sürecine” uygun olması, yani daha önce (Livre premier, chap III) açıklanan, genel yasalar tarafından belirlenen miktara uyması gerekmektedir. Bir…

Para ve semayenin çevrimi Kapital’in II.cilt birinci bölümünde kapitalin dolanım süreci şöyle formüle edilebilir (1): I           A-M … P … M’ -A’  para-sermaye çevrimi Il          P . . . C … P. üretken sermaye çevrimi III        C t… P(M ‘) meta-para çevrimi Burada (P) üretim,  (Ct) ise toplam dolanım sürecini göstermektedir. Birinci…

Para ve Kapitalizm Marx’ın parasal ekonominin tümü için geçerli bir kuram kurmak istemesi, bu kuramın, öylece, kapitalizmin çözümlemesine yardımcı olacağı ve ardından sadece onu eleştirmek için değil, ama elde edilecek verilerle Kapital’in (yani sermaye’nin) bir bütün olarak ‘ne’ olduğunu ortaya koymak içindir. Oysa paranın, önceden belirlenmiş olması kapitalist olguların parasal kuramını vermeye yetmemekte, para kuramının tüm…

            Marx’ın kapitalist ekonomiye içkin ‘birikim kuramı’, sanıldığının aksine, ‘para kuramı’nı yok saymamakta, tersine tüm ekonomik etkilerin, özneler arasındaki ‘parasal ilişkiler’den çıkarıbileceğini ileri sürmektedir.             Öyleyse, bütün bu ekonomik etkilerin, paranın sosyal ve politik etkilerini kapsayıp kapsamadığına yakından bakmak gerekmektedir. Toplumsal güç olarak Para             Marx, Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı’da, paraya sahip olmanın bir ‘güç kaynağı’ ve…

Birikim aracı (Thésaurisation) olarak Para Marx’ın da Malthus’tan sonra birikim (thrésor) ve tasarruf (économie) arasında bir ayırım yaptıginı söyleyerek başlayalım. Zaman zaman Türkçe ‘birikim’ mi yoksa ‘tutum’ mu denilmesinin karışıklığa yol açmaması için de, sermaye birikiminden ayrı olan birikim için Fransızca (thésaurisation) sözcüğünü de kullanacağız. Birikim aracı olarak para, “değer ölçüsü ve saymaca işlevlerinden ayrık olarak” tutulmaktadır diyor…

Demek ki, dolanımdaki para benzerleri (avatars), genel eşdeğer olarak altının değerini ve değer ölçüsü olmak niteliğini sorun etmeyecek, sadece ‘dolanım aracı’ olmak konusunda etkin olacaklardır. Madeni ya da saymaca olsun, altın, dolanımda yavaş yavaş kendi metalik özünün gölgesi durumuna dönüşecektir. İşte bu metalik olmaktan uzaklaşmak, altının ‘parasal fiyatı’ ile ‘meta fiyatı’ olmak arasında bir fark yaratmakta, ama halkın…

            Paranın bütüncül kuramı             Paranın ‘genel kuramı’na giderken, öncelikle paranın özgül formunu bütüncül bir biçimde belirlemek gerekiyor.             Bunun için Marx ardarda gelen şu üç ana başlığı ele alıyor. 1°- ‘Değer ölçüsü’ olarak para:  Paranın ‘değer ölçüsü’ ve ‘değişim aracı’ olma özellikleri, ‘form para’ ya da ‘genel eşdeğer’den bağımsız olarak herhangi bir anlam ifade etmezler. Çünkü genel…

            Her araştırma alanında olduğu gibi, ‘araştırma nesnesi’ iyi belirlenmedikçe, araştırma konusu da iyi anlaşılamayacaktır.             Nitekim, marksist olanların bile, böylesi bir yanılgıyla yanlış sonuçlara ulaştıkları  söylenebilir. Üretimin kapitalist ilişkisinden ayrı bir ‘parasal ilişki’yi kabul etmek, örneğin ‘para’ ile ‘kredi’ arasındaki ilişkiyi doğru kavrayamamak sonucunu verebilir. Nitekim Marx’ta, kapitalist üretim biçimi içinde işleyen ‘paranın genel dolanım…

            Marx kapitalist üretim incelemesine, belirli toplumsal ilişkileri bağrında taşıyan meta üretimi, onların değişim ve dolanımı çözümlemesiyle başlıyor.             Para, ilk bakışta kapitalist belirlenmenin dışında tutuluyormuş gibi görünmektedir.             Oysa klasik ekonomistler ve özellikle Ricardo çözümlemesine, mal üretiminin toplumsal koşullarından hareketle, belli bir ölçü (étalon) malla başlıyordu.             Tam da bu nedenle, Schumpeter, Marx’ın para kuramının Ricardo’nun gerisinde kalacağını söyleyecektir (*).             Kaldı ki, kimi marksistler bile, Marx’ta paranın…

Değerli okuyucu, Türkiye’nin yakın tarihindeki iki uğursuz ‘12 Eylül’ün ardından, yarından itibaren yeni bir yazı dizisine başlıyorum. Başlığı ‘Marx’ta Para’. Türk okuyucusunun bilmediği ya da tamamen yanlış bildiği iki sözcük. Biri, duyulduğunda tüyleri diken diken eden, ancak kesinlikle belirteyim ki doksan milyonluk Türkiye’de doksan kişinin bile gerçekten tanıyamadığı bir kişi. Ya da, hakkında ne duymuş…