‘Halk’ ve ‘Halkçılık’ özgül birer ‘içerik’  (contenu spécifique) olarak ele alınabileceği gibi özgün bir bakış açısından da (point de vue particulier) ele alınabilir demiştik. Nitekim Türkiye’de ‘ ‘İç Anadolu sosyolojisi’ veya ‘Doğu Anadolu sosyolojisi’ gibi değerlendirmeler yapılmaktadır. Demek ki, bu tür değerlendirmeler, ‘belli bir bakış açısı’ndan yapılmakta ve öznel (sübjektif) değerlendirme olmanın ötesine geçmemektedir. Oysa…

            ‘Popülizm’ kavramı, zaten tanımı zor bir ‘Halk’ sözcüğünden türetilmiş olmasının yanısıra, özgül bir ‘politik rejim’i mi yoksa içeriği kesinleşmemiş bir ‘ideoloji’yi mi dile getirmektedir diye sorulabilir.             O nedenle, örneğin ‘popülizm’ için torba-sözcük (mots-valise) gibi yeni bir terim kullanılmaktadır. Ve buradan hareketle, bilimsel bir çözümleme yapabilmek için iki kavramsallaştırma stratejisi önerilmektedir: Genel bir ‘popülizm’…

            ‘Halk’ sözcüğünün etimolojik kökenlerine inildiğinde, örneğin Arapça ‘Ümmet’ kavramıyla karıştırılabilir.             Ki, bu sözcük, bilinmeden ‘din’le karıştılmaktadır. Oysa, Arapça ‘Umma’, köken olarak ‘Anne’den (Umm) gelip, Türkçesiyle ‘Ana ocağı’ denilebilecek bir alanı kapsamaktadır. Öyle ki, İbn Haldun’un (sha‘b) sözcüğü ve giderek (shu‘ūbiyya) ve oradan (‘asabiyya) terimlerini türettiği ve sonu ‘ırksal özgüllük’e varacak ‘toplumsal dayanışma’yı anlatmak istediği terimin…

            G.W. Leibniz, 1686 yılında Foucher’e yazdığı mektupta; “Bu tanımı hiçbir yerde bulamadığım için, ben üzerinde çalışmak zorunda kaldım” diyor.             Benzetmek kimilerini kızdıracak olsa da, benim üzerinde çalıştığım ‘Halkçılık’ kavramı da, bütün o yazılanların içinde benim anladığım anlamda olanını bulamadığındandır diyeceğim.             Oysa, salt çeviri benzerliğinden dolayı ’halkçılık’ dediğimiz ‘popülizm’ hakkında yazılanlar kütüphaneleri taşıp sokaklara yayılmış…

            ‘Halkçılık’ kavramını ele alırken, tüm ‘bilimsel çaba’larda olduğu gibi, kavramın  türediği ‘kaynak’a (source génétique) gitmek gerektiği açıktır.             Ancak biz ‘Halkçılık tipleri’ yazı dizimize en son ve revaçta olan ‘tanım’ların eleştirisiyle başlamış ve Federico Tarragoni’nin ‘Halkçılık ve onun çokbilmişleri’  (Le Peuple et son oracle) makalesinde olduğu gibi ‘çokbilmişler’in ‘popülizm’ teriminden tamamen ayrı bir tanımlamadan hareket…

            Halkçılığın ‘evrensel’ niteliği demek ki bir yandan ‘doğanın amansız gücü’nü yenerek ilerlemesi; öte yandan ‘ırk ve iklim’in ‘tiranik etkisi’ni etkisizleştirmesinden gelmektedir. Ve insanlığı ‘eşitlikte özgür’ zeferlere taşımasından gelmektedir dedik. Oysa kapitalizmin gelişmesiyle birlikte ‘Kapitalin tiranik etkisi’ sözkonusu olmayacak mıdır? Ve daha sonra ‘tekniğin tiranik etkisi’ de olmuştur denilecek olursa kim nasıl itiraz edebilecektir? Nitekim…

            Zaman zaman ‘Halkçılık felsefesi’ dediğimiz de olmuş ve büyük olasılıkla okuyucular için ‘büyük laf’ ettiğimiz düşünülmüş olabilir.             Oysa, örneğin Descartes’ın ‘Düşünüyorum öyleyse varım’ sözünü yineleyerek ‘felsefe’ yaptığını ileri süren okuyucuya, 27, 28 ve 29 Temmuz 1830 tarihinde yapılan ve ‘Şanlı Üç Gün’ (Trois Glorieuses) olarak anılan ‘Temmuz Devrimi’ ertesinde filozof Jules Michelet’nin artık tarih yazmaya karar…

            ‘Popülizm’in Laclau-Mouffe tarafından yorumunun, kendilerini ‘radikal demokrasi’ tanımına götürmekle birlikte, ‘sosyalizm’i de bu radikal demokrasinin bir bileşeni konumuna düşürdüğü ileri sürülmektedir (*).             O nedenle Laclau-Mouffe yaklaşımına üç ana başlıkta eleştiri yöneltilmektedir:  Birincisi, ‘polpülist akıl’ ya da Türkçesiyle ‘ussal bir halkçılık’ın, kapitalist sosyo-ekonomik düzeninin özünde bulunan ‘tatalitarizm eğilimi’nden kopma kapasitesi gösterebileceği varsayılmaktadır. İkinci olarak, yine…

            Avrupa’da ‘popülist söylem’e ilişkin son yıllarda ilginin arttığı gözlemleniyor. Kimi zaman ‘Yükselen Milliyetçilik’ biçiminde sunulan ‘toplumsal dalgalanma’nın nedenleri üzerine çalışılırken, kimi yazarlar da yeni bir ‘tiyatro’nun (dramaturgie) sergilendiği kanısında.             Örneğin Gérard Bras, geçen yazıda sözünü ettiğimiz Federico Tarragoni’nin “Popülizmin demokratik esprisi” başlıklı çalışmasını bu bağlamda eleştirmeyi denemektedir (*)             Gérard Bras’ya göre, nasıl ‘liberal’ tiyatro karşısında ‘sınıf…

            Fransız filozof Jacques Rancière’e göre, ‘popülizm’, ne belli bir ‘politik gücü’ karakterize etmeye yetmekte, ne bir ‘ideoloji’ ve ne de ‘tutarlı bir politik tarz’ı tanımlamak için kullanılabilmektedir. Sadece belli bir ‘Halk’ın görünümünü tasvir etmektedir (*).             Gerçekten de, bir ‘Halk’ın durup dururken ne ‘ırkçı’ ve ne de ‘yabancı düşmanlığı’ duygusuna kapıldığı görülmemiştir.             Ancak gerek…

            Bu yazı dizisine başlarken, neden ‘Halkçılık’ değil de ‘Halkçılık Tipleri’ başlığı attığımıza gelince; öncelikle halkçılık anlayışının, her bilimsel kavramın olduğu gibi, zaman içindeki ‘evrim’ine dikkat çekmek istediğimiz içindir diyeceğiz.             Kuşkusuz bilimsel bir ‘tipoloji’ye girişmek çok daha geniş bir çalışmayla mümkün olabilecektir.             Ancak, kavramın oluşum ve değişimine yönelik tarihsel bir kuşbakışından sözedecek olursak;…

            Henüz içinden çıkamadığımız ‘seçim yenilgisi psikolojisi’nin çıkarımlarından biri de ‘tencere-tava tezi’nin geçersizliğini  ilan etmek oldu.             Bu kolaycı yaklaşımın anti-tezi ise, kanımızca, ’politik mücadele’nin yeni biçimlerini yeniden düşünmek olabilirdi.             Tam da bu nedenle, dünya genelinde yerilen ‘popülizm’ tanımı veya Türkiye’deki ‘halkçılık’ anlayışının felsefî çözümlemesine girişmiş bulunuyoruz.             Kuşkusuz herkes için değil; çünkü Türkiye’deki ‘halk’ın ve…

            Bütün yeni ‘halkçılık tipleri’nin 1980’li yıllardan itibaren yeniden canlandırıldığını söyleyecek olursak abartmış olmayacağız.             Nitekim daha sonraki yıllarda SSCB’nin dağılması ve ‘ideolojilerin sonu’nun ilan edilmesiyle yeni boyutlar kazandırılmak istendiği de bir gerçekliktir.             Geçerken Türkiye’de 12 Eylül’ün Türkiye’ye özgü ve geçici bir an olarak değerlendirilme girişimlerinin de dünyadan kopuk ‘dar bir pencere’den bakıştan başka bir…

            Halkçılık tiplerini ayrı ayrı ele almayı gerektiren yaklaşım, Chantal Mouffe’un Wittgenstein’dan aldığı “bir kuralı izlemenin tek değişmez tarzı olmayabilir” düşüncesinden esinlemesi yoluyla geliştirilmiştir.             Böylece ‘mücadeleyle yola getirme’ diyebileceğimiz agonizmin çoklu yolları olabileceği söylenebilecektir (pluralisme agonistique) (*).             Örneğin ‘demokratik mücadele’de bir ‘başarısızlık’ sözkonusu olduğunda, başka yolları deneminin yanısıra, politik mücadeleden soğuma ve ‘irade koymama’ sonucu da…

            Sıradan çeviri yoluyla yabacı dillerdeki ‘popülizm’ terimi ‘halkçılık’ olarak çevrilebilir, ki zaten genel olarak böyle çevrilmektedir.             Ancak zamanla ‘popülizm’in ‘halk dalkavukluğu’ biçiminde yorumlanması sözkonusu olmuş ve bugün de ‘popülizm’ çoğunlukla aşağılayıcı bir anlama gelecek biçimde kullanılır olmuştur.             Ta ki, Arjantin kökenli İngiliz Ernesto Laclau ve Belçikalı Chantal Mouffe’un geliştirdikleri ‘popülizm’ ve ‘hegemonya’ kavramlarına kadar…             Öyle…