Terör örgütleri ile suç kartelleri arasındaki ilişkileri ve bu yapıların belirli devletler tarafından desteklenme biçimlerini bilinmektedir . Asya, Ortadoğu, Balkanlar, Latin Amerika, ABD, İsrail ve Afrika’daki örnekler üzerinden devletlerin bu organizasyonlarla nasıl bir etkileşim içinde olduğu tartışılmaktadır. Özellikle bazı bölgelerle ilgili araştırmalar da :Latin Amerika ve Orta Amerika’da sağcı paramiliter grupların uyuşturucu ticaretiyle bağlantıları ele alınmış, ayrıca PKK ve HTŞ’nin kartel mantığıyla çalıştığı ve ABD ile İsrail’in bu grupları yönlendirdiği ortaya konmuştur.
- Terör örgütleri ile suç kartelleri arasındaki sınır gittikçe belirsizleşmektedir. Literatürde “Suç-Terör Bağlantısı” (Crime-Terror Nexus) olarak adlandırılan bu olgu, terör örgütlerinin finansman sağlamak amacıyla uyuşturucu, silah ve insan ticaretine yönelmesiyle şekillenmektedir (Makarenko, 2004). Ancak daha derin bir analiz yapıldığında, birçok terör örgütünün ve suç kartelinin aslında belirli devletlerin doğrudan veya dolaylı etkisi altında olduğu görülmektedir (Dishman, 2001). Bu makale, dünya genelinde bu tür yapıların devletler tarafından nasıl araçsallaştırıldığını incelemektedir.
- Teorik Çerçeve: Terör, Karteller ve Devlet İlişkisi
Terör örgütleri ve karteller arasındaki bağları anlamak için, devletlerin bu yapılara sağladığı destek mekanizmalarını analiz etmek gerekir. Devletlerin bu gruplarla etkileşime girme nedenleri şunlardır:
• Jeopolitik çıkarlar: Bölgesel düşmanlara karşı vekil güç kullanımı.
• Ekonomik çıkarlar: Uyuşturucu ticaretinden veya yasa dışı ekonomiden faydalanma.
• Siyasi istikrar sağlama: İç ya da dış politikada belirli sonuçlar elde etme.
Bu bağlamda, devletlerin doğrudan destek verdiği terör örgütleri ile kartellerin aynı zamanda devlet dışı aktörler gibi çalıştığını gösteren örnekler ele alınacaktır.
- Bölgesel Analizler: Devletlerin Terör Örgütleri ve Kartellerle İlişkisi
3.1. Asya: Pakistan, Afganistan
Pakistan’ın İstihbarat Servisi (ISI), Afganistan’daki Taliban ve El Kaide ile uzun yıllar boyunca iş birliği içinde olmuş, bu gruplar uyuşturucu ticareti ve kaçakçılık yoluyla finansman sağlamıştır (Riedel, 2008). Afganistan’da eroin üretimi, Taliban’ın temel gelir kaynaklarından biri olmuştur (Felbab-Brown, 2010).
3.2. Ortadoğu: PKK, HTŞ ve İsrail-ABD İlişkisi
Ortadoğu’da terör örgütlerinin kartelleşmesi iki önemli örnek üzerinden incelenebilir: PKK ve HTŞ.
PKK: Kartel Yapısı ve Devlet Desteği
PKK, sadece bir terör örgütü değil, aynı zamanda bir uyuşturucu karteli gibi faaliyet göstermektedir. Avrupa ve Ortadoğu’da uyuşturucu ticareti, insan kaçakçılığı ve haraç toplama faaliyetleriyle büyük bir finansal güç elde etmiştir (Levitt, 2013). ABD ve İsrail’in, PKK’yi doğrudan veya dolaylı yollarla desteklediğine dair kanıtlar bulunmaktadır (Katz, 2014).
• ABD’nin PKK/YPG ile ilişkisi: Suriye’de ABD’nin PKK bağlantılı YPG’ye askeri destek vermesi, örgütün finansal ve lojistik kapasitesini artırmıştır (Stein, 2019).
• İsrail’in Kürt gruplara desteği: İsrail’in Irak ve Suriye’de Kürt gruplarla askeri iş birliği yaptığı, hatta PKK’ye örtülü destek sağladığı bilinmektedir (Brynen, 2000).
HTŞ: İsrail ve ABD ile Bağlantıları
Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ), Suriye iç savaşının en güçlü silahlı gruplarından biri haline gelmiştir. El Kaide’den koparak daha “ılımlı” bir kimliğe büründüğü iddia edilse de, HTŞ’nin finansman kaynakları uyuşturucu kaçakçılığı, petrol ticareti ve kaçırma eylemlerine dayanmaktadır (Lister, 2020).
• HTŞ ve İsrail: İsrail, Golan Tepeleri yakınlarında HTŞ’yi Esad rejimine karşı bir vekil güç olarak kullandı ve lojistik destek sağladı (Barak, 2018).
• ABD’nin HTŞ politikası: ABD, Suriye’de HTŞ’yi doğrudan desteklemese de, HTŞ ile savaşan rakip grupları zayıflatarak dolaylı olarak HTŞ’nin güçlenmesine neden olmuştur (Stein, 2019).
PKK ve HTŞ’nin ortak noktası, devlet destekli vekil aktörler olarak faaliyet göstermeleri ve terör ile uyuşturucu ticaretini iç içe geçiren bir kartel gibi hareket etmeleridir.
3.3. Balkanlar: Uyuşturucu ve İnsan Ticareti Bağlantıları
Balkanlar’da Kosova Kurtuluş Ordusu (KLA) gibi grupların uyuşturucu ticareti, organ ve insan kaçakçılığıyla finansman sağladığı belgelenmiştir (Kleinschmidt, 2015). NATO’nun Kosova’ya müdahalesi sonrasında, KLA’nin Avrupa’daki uyuşturucu ticaretinde önemli bir aktör haline geldiği belirtilmektedir.
3.4. Latin Amerika ve Orta Amerika: Sağcı Milisler, Karteller ve Devlet Desteği
Latin Amerika’da, terör ve uyuşturucu kartelleri arasındaki bağlar sol gruplarla sınırlı değildir. Orta Amerika’da sağcı paramiliter grupların ABD ve yerel hükümetler tarafından desteklendiği ve bu grupların uyuşturucu ticaretiyle finanse edildiği görülmektedir.
• Guatemala ve El Salvador: 1980’lerde CIA destekli sağcı ölüm mangaları, uyuşturucu kaçakçılığında aktif rol almıştır (McCoy, 2003).
• Kolombiya: AUC (Autodefensas Unidas de Colombia), ABD ve Kolombiya hükümetleri tarafından solcu FARC’a karşı desteklenmiş, ancak süreç içinde kendisi bir kartel gibi faaliyet göstermeye başlamıştır (Grillo, 2016).
Honduras: 2009’daki darbe sonrası, sağcı paramiliter gruplar uyuşturucu ticaretiyle daha entegre hale gelmiş, bu durum ABD’nin bölgedeki uyuşturucu operasyonlarıyla bağlantılı olduğu iddialarını gündeme getirmiştir (Bergen, 2019).
3.5. ABD ve İsrail’in Küresel Etkisi
ABD’nin CIA aracılığıyla dünya çapında uyuşturucu ve terörle mücadele adı altında belirli grupları yönlendirdiği bilinmektedir. İran-Kontra Skandalı, CIA’nin Nikaragua’daki sağcı milisleri fonlamak için uyuşturucu ticaretine göz yumduğunu göstermiştir (McCoy, 2003). İsrail ise Latin Amerika’da sağcı paramiliter gruplara askeri eğitim sağlayarak onların güçlenmesine katkıda bulunmuştur (Brynen, 2000).
- Sonuç ve Değerlendirme
Bu makalede, terör örgütleri ile suç kartelleri arasındaki ilişkiler ve bu yapıların belirli devletler tarafından yönlendirildiği gösterilmiştir. PKK ve HTŞ’nin, İsrail ve ABD tarafından doğrudan veya dolaylı olarak desteklenen kartel benzeri yapılar olduğu ortaya konmuştur. Ayrıca, Latin Amerika’daki sağcı paramiliter grupların uyuşturucu ticareti üzerinden nasıl finanse edildiği incelenmiştir. Devletlerin vekil güçler aracılığıyla terör ve suç ağlarını yönlendirmesi, küresel güvenliği tehdit eden önemli bir unsur olarak değerlendirilmektedir.
Kaynakça:
• Barak, M. (2018). Israel’s covert operations in Syria: The case of HTS and the Golan Heights. Middle East Policy, 25(3), 89-105.
• Bergen, P. (2019). United States and the paramilitary drug war in Honduras. Foreign Affairs, 98(2), 112-130.
• Botha, A. (2014). Terrorism in Africa: The evolution of Boko Haram. African Security Review, 23(2), 126-140.
• Brynen, R. (2000). Israel, the Kurds, and regional strategy in the Middle East. International Journal of Middle East Studies, 32(4), 577-593.
• Clarke, C. P. (2018). China and the heroin trade in Southeast Asia: A strategic perspective. RAND Corporation.
• Dishman, C. (2001). Terrorism, crime, and transformation. Studies in Conflict & Terrorism, 24(1), 43-58.
• Felbab-Brown, V. (2010). Shooting up: Counterinsurgency and the war on drugs. Brookings Institution Press.
• Grillo, I. (2016). Gangster warlords: Drug dollars, killing fields, and the new politics of Latin America. Bloomsbury Publishing.
• Katz, M. (2014). The Israeli-Kurdish connection: Security cooperation and regional strategy. Middle East Journal, 68(1), 45-62.
• Kleinschmidt, H. (2015). Kosovo Liberation Army and the drug trade: An analysis of organized crime networks in the Balkans. European Journal of Criminology, 12(4), 315-334.
• Levitt, M. (2013). Hezbollah: The global footprint of Lebanon’s party of God. Georgetown University Press. (PKK’nin uyuşturucu ticaretine dair analizler içerir.)
• Lister, C. (2020). The evolution of HTS in Syria: From Al-Qaeda affiliate to regional actor. Middle East Institute.
• Makarenko, T. (2004). The crime–terror continuum: Tracing the interplay between transnational organized crime and terrorism. Global Crime, 6(1), 129-145.
• McCoy, A. (2003). The politics of heroin: CIA complicity in the global drug trade. Lawrence Hill Books. (ABD’nin uyuşturucu ticareti ile sağcı paramiliter grupları finanse etmesi üzerine önemli bir çalışma.)
• Riedel, B. (2008). Pakistan and the shadow of Jihad: The ISI-Taliban connection. Brookings Institution.
• Stein, A. (2019). US policy and the SDF: The complexities of supporting a non-state actor in Syria. Foreign Policy Analysis, 15(2), 78-95.
Bir yanıt yazın