Devletin Gölgesinde: Terörizm ve Mafya Kartelleri Üzerine Eleştirel Bir İnceleme— İŞİD, el-Nusra, HTŞ, PKK Örnekleri ve ABD-İsrail Olgusu

Terör örgütlerinin ve organize suç yapıların, kendiliğinden ortaya çıkan aktörler olarak değil, devletlerin gayrı meşru stratejik uygulamalarının bir ürünü olarak biçimlendiğini savunmaktadır. Ortadoğu örneklerinde el-Kaide, İŞİD, el-Nusra ve HTŞ gibi yapılar; aynı zamanda PKK örneği üzerinden, devlet politikalarıyla şekillenen aktörlerin varlığı bilinmektedir . Ayrıca, ABD ve İsrail’in dış politikalarındaki uygulamalar, bu tür yapıların doğuşu ve kullanımı bağlamında uzmanlarca ayrı bir fenomen olarak ele alınmalıdır.

1. Günümüz uluslararası sisteminde, terör örgütleri ve organize suç yapıları, yalnızca yerel veya ideolojik temellere dayanan fenomenler olarak değil; devletlerin gayrı meşru araçları, dış politika stratejileri ve güç mücadelesi dinamiklerinin doğrudan yansımaları olarak ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda, el- Kaide, İŞİD, el-Nusra, HTŞ ve PKK örnekleri, devletlerin müdahalelerinin, bölgesel dengelerin ve stratejik hesaplaşmaların bir sonucu olarak değerlendirilmelidir. Özellikle ABD ve İsrail’in dış politikalarındaki uygulamalar, bu aktörlerin varlığında ve faaliyet biçimlerinde önemli rol oynamaktadır.
2. Teorik Çerçeve: Devlet Politikaları ve Gayrı Meşru Aktörler
   Uluslararası ilişkiler literatüründe, devletlerin resmi organlarının ötesinde hareket eden aktörlerin – terör örgütleri ve mafya yapılarının – varlığı, güç dengeleri ve stratejik çıkarların bir yansıması olarak ele alınmaktadır. Bu bağlamda, devletler, gerektiğinde dolaylı müdahaleler ve gizli operasyonlar yoluyla ideolojik veya etnik temelli grupları araçsallaştırarak, kendi çıkarlarını koruma ve bölgesel etkilerini artırma yoluna gitmektedirler. Böylece; el-Kaide, İŞİD, el-Nusra, HTŞ ve PKK gibi yapıların ortaya çıkışı, devlet politikalarının ve dış müdahalelerin kaçınılmaz bir sonucudur.
3. Bölgesel Örnekler Üzerinden İnceleme

3.1. Ortadoğu: Devlet Destekli Terör ve Proxy Savaşları
Ortadoğu’daki terör dinamikleri, devletlerin kendi stratejik hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla gayrı meşru aktörleri kullanmasıyla yakından ilişkilidir. Hamas ve Hizbullah gibi yapılarada karşı, günümüzde el-Kaide, İŞİD, el-Nusra ve HTŞ , PKK gibi gruplar; bölgesel güç mücadeleleri, istikrarsızlık ortamı ve dış müdahaleler sonucu ortaya çıkmıştır.
• İŞİD: İslam Devleti, bölgedeki güç boşluklarından ve devletlerin yetersizliğinden beslenen; bazı devlet aktörlerinin dolaylı müdahaleleriyle şekillenen aşırı ideolojik yapısı ile öne çıkmaktadır.
• el-Nusra: Askeri ve ideolojik stratejilerin bir araya geldiği el-Nusra, özellikle Suriye iç savaşı sürecinde, bölgesel ve uluslararası güç dengelerini yeniden tanımlayan bir aktör olarak dikkat çekmektedir.
• HTŞ: (İlgili literatürde yer alan HTŞ örneği, devlet politikaları çerçevesinde şekillenen, bölgesel etkiler yaratmaya yönelik grupların bir örneği olarak değerlendirilebilir.)
Bu grupların ortak noktası, yerel dinamiklerin ötesinde, dış müdahaleler ve devletlerin kendi çıkarlarını gerçekleştirme stratejilerinin birer aracı olmalarıdır.

3.2. PKK ve Devlet Politikaları
Türkiye sınırları ve çevresinde ortaya çıkan PKK, yerel etnik ve ideolojik çatışmaların ötesinde; devlet politikaları, bölgesel güç dengeleri ve dış aktörlerin müdahaleleriyle şekillenmiş bir yapıdır. PKK’nın faaliyetleri, yalnızca yerel taleplere dayandırılamayacak, aynı zamanda devletlerin gayrı meşru operasyonları, bölgesel istikrarsızlık yaratma stratejileri ve karşıt güçlerin hesaplaşmaları çerçevesinde anlaşılmalıdır.

3.3. ABD ve İsrail: Stratejik Terörizm Uygulamaları Olgusu
ABD ve İsrail, uluslararası arenada uyguladıkları dış politika stratejileri çerçevesinde, terörizmin ve organize suç yapılarının varlığına zemin hazırlayan aktörler olarak öne çıkmaktadır.
• ABD: Soğuk Savaş döneminden bu yana, bölgesel güç dengelerini lehine çevirmek amacıyla, dolaylı destek ve gizli operasyonlarla terörist grupları araçsallaştırma politikasını benimsemiştir. Bu politika, hem Orta Doğu’daki istikrarsızlık ortamına hem de çeşitli bölgesel çatışmalara yansımıştır.
• İsrail: Güvenlik ve bölgesel nüfuz stratejileri doğrultusunda, bazı durumlarda gayrı meşru aktörlerle iş birliği yaparak, doğrudan ya da dolaylı müdahaleler yoluyla bölgesel dinamikleri etkileme yoluna gitmektedir. İsrail’in, stratejik hesaplar ve güvenlik politikaları kapsamında yürüttüğü operasyonlar, hem bölge halkı hem de uluslararası aktörler arasında tartışma konusu olmaktadır.
Bu iki devlet, dış politikalarının bir parçası olarak, terör örgütlerinin ve organize suç yapılarının varlığına ve faaliyet biçimlerine doğrudan etki edebilmekte, bölgesel istikrarsızlığın yeniden üretilmesine katkıda bulunmaktadır.

4. Tartışma el-Kaşde,
   İŞİD, el-Nusra, HTŞ ve PKK örnekleri üzerinden yapılan değerlendirme, terörizmin ve organize suçun yalnızca yerel dinamiklere indirgenemeyeceğini göstermektedir. Devletlerin gayrı meşru müdahaleleri, dolaylı destekleri ve stratejik hesapları, bu yapıların ortaya çıkışı ve evrimi üzerinde belirleyici rol oynamaktadır. ABD ve İsrail örnekleri ise, uluslararası ilişkilerde güç mücadelesinin en keskin yansımalarından biri olarak, devletlerin kendi çıkarlarını gerçekleştirmek için terör unsurlarını nasıl araçsallaştırdığını ortaya koymaktadır. Bu durum, uluslararası hukukun, demokratik hesap verebilirliğin ve barışçıl çözüm arayışlarının yeniden gözden geçirilmesini gerektiren ciddi bir sorun alanını işaret etmektedir.
5. Sonuç
   Terörizmin ve mafya kartellerinin ortaya çıkışı, yalnızca yerel faktörlere dayanan spontan oluşumlar olarak değil, devletlerin stratejik hesaplarının, dış müdahalelerinin ve güç mücadelelerinin bir ürünü olarak değerlendirilmelidir. Ortadoğu’da el-Kaide, İŞİD, el-Nusra ve HTŞ gibi grupların; Türkiye ve çevresinde PKK’nın; ayrıca ABD ve İsrail gibi küresel aktörlerin, bu yapıların ortaya çıkışında ve işleyişinde oynadığı rol, uluslararası güvenlik paradigmasının ne denli karmaşık olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, devletlerin gayrı meşru araçları kullanarak yürüttükleri stratejik operasyonlar, bölgesel ve küresel barış ile istikrarın sağlanabilmesi adına kapsamlı bir şekilde ele alınmalı ve tartışılmalıdır.

Kaynakça
• Cronin, A. K. (2002). How Terrorism Ends: Understanding the Decline and Demise of Terrorist Campaigns. Princeton University Press.
• Gerges, F. A. (2005). The Far Enemy: Why Jihad Went Global. Cambridge University Press.
• Laqueur, W. (2001). The New Terrorism: Fanaticism and the Arms of Mass Destruction. Oxford University Press.
• McChesney, R. W. (2004). Mafia, State, and the Politics of Organized Crime. Foreign Affairs, 83(5), 125–140.