ABD dış politikası, tarih boyunca genişlemeci eğilimler taşımıştır. 19. yüzyılda Kader Manifestosu çerçevesinde kıtasal yayılma hedeflenmiş (Hietala, 2003), 20. yüzyılda Soğuk Savaş stratejileri doğrultusunda küresel hegemonyayı pekiştirmek amaçlanmıştır (Gaddis, 2005). 21. yüzyılda ise ABD’nin uluslararası politikadaki rolü, ekonomik ve askeri güç ile şekillenirken, Trump döneminde bu politikalar daha radikal söylemlerle ifade edilmiştir.
Trump, geleneksel diplomatik normları zorlayan açıklamalarıyla, devletlerin egemenlik haklarını ihlal edebilecek potansiyele sahip söylemler geliştirmiştir. Grönland’ın satın alınması önerisi, Kanada’nın ABD’ye bağlanması söylemi ve Meksika Körfezi’ni “American Gulf” olarak adlandırması, bu genişleyici ideolojinin birer örneğidir (Trump, 2019).
Amerikan Genişlemeciliği ve Tarihsel Bağlam
- Manifest Destiny ve Amerikan İstisnacılığı
Amerikan istisnacılığı (American exceptionalism), ABD’nin diğer uluslardan farklı ve üstün olduğu düşüncesine dayanır (Lipset, 1996). Bu kavram, 19. yüzyılda Kader Manifestosu (Manifest Destiny) ile birleşerek ABD’nin topraklarını genişletmesini meşrulaştıran bir ideolojiye dönüşmüştür (Merk, 1963). Trump’ın genişleyici söylemleri, bu tarihsel ideolojinin modern bir yansıması olarak görülebilir (Huntington, 1996).
- Soğuk Savaş Sonrası ABD’nin Hegemonya Politikaları
Soğuk Savaş sonrası ABD, ekonomik ve askeri güç aracılığıyla küresel liderlik pozisyonunu sürdürmeye çalışmıştır (Ikenberry, 2011). Ancak, 21. yüzyılda bu hegemonyaya yönelik meydan okumalar artmıştır. Çin’in yükselişi (Shambaugh, 2013) ve Avrupa Birliği’nin küresel aktör olarak güçlenmesi, ABD’nin uluslararası sistemdeki rolünü yeniden tanımlamasına yol açmıştır. Trump döneminde bu dönüşüm, ulusal çıkarları ön planda tutan ve geleneksel müttefiklerle ilişkileri sorgulayan bir yaklaşımla kendini göstermiştir (Mearsheimer, 2018).
Trump’ın Söylemleri ve Uluslararası Hukuk
- Egemenlik İlkesi ve Trump’ın Açıklamaları
Uluslararası hukuk, devletlerin egemenliğini temel bir ilke olarak kabul eder (United Nations, 1945). Trump’ın Grönland’ın satın alınması önerisi, bu ilkeyi ihlal eden bir yaklaşım olarak değerlendirilmiştir (Fassbender & Peters, 2012).
Örneğin, 19. yüzyılda Alaska’nın Rusya’dan satın alınması (Seward, 1867) gibi geçmişte toprak satın alma örnekleri bulunsa da, modern uluslararası hukuk çerçevesinde bir ülkenin başka bir ülkeyi “satın alma” girişimi kabul edilebilir bir politika değildir (UN Charter, 1945). Danimarka hükümeti bu teklifi reddetmiş ve uluslararası kamuoyunda tepkiyle karşılanmıştır (Reuters, 2019).
- Ortadoğu Politikaları ve “Kupon Arazi” Söylemi
Trump’ın Gazze için kullandığı “kupon arazi” söylemi, bölgedeki siyasi dengeleri göz ardı eden bir yaklaşım olarak değerlendirilmektedir (Freilich, 2020). İsrail-Filistin çatışması çerçevesinde bu tür söylemler, taraflar arasındaki diplomatik çözümleri zorlaştırabilir (Gerges, 2019).
- Meksika Körfezi’nin “American Gulf” Olarak Adlandırılması
Trump’ın Meksika Körfezi’ni “American Gulf” olarak adlandırması, ABD’nin Latin Amerika üzerindeki tarihsel etkisine işaret etmektedir (Grandin, 2006). Monroe Doktrini çerçevesinde ABD, Latin Amerika’yı kendi nüfuz alanı olarak görmüştür (Perkins, 1993). Ancak, 21. yüzyılda bu tür söylemler, uluslararası hukuka aykırı ve bölgesel ilişkileri zedeleyici olarak değerlendirilmektedir (Mearsheimer, 2018).
Popülist Liderlik, Narsisizm ve Söylem Analizi
Popülist liderler, sıklıkla abartılı ve duygusal bir dil kullanarak geleneksel diplomatik normlara meydan okurlar (Mudde & Kaltwasser, 2017). Trump’ın söylemleri, toplumsal kimliklerin inşasında ve düşman imgelerinin yaratılmasında etkili bir araç olarak kullanılmaktadır (Laclau, 2001). Ayrıca, liderin kişisel narsisizmi, impulsivite eğilimi ve güç arzusunun söylemlerinde belirgin olduğu gözlemlenmektedir (Kets de Vries, 2006).
Sonuç ve Değerlendirme
Trump’ın genişleyici söylemleri, ABD dış politikasında tarihsel olarak var olan eğilimlerin radikal bir devamı olarak görülmektedir. Ancak, bu söylemler büyük ölçüde sembolik bir strateji niteliğinde olup, uluslararası hukuk çerçevesinde gerçekleşme olasılığı düşüktür.
Bu bağlamda, Trump’ın söylemlerinin diplomatik ilişkiler üzerindeki etkileri, uluslararası hukukun korunması açısından önemli bir tartışma alanı oluşturmaktadır. Küresel dengeler içinde popülist liderlerin hegemonik söylemlerinin yarattığı riskler, dünyada küresel bir çatışma alanı yaratmaktadır. Bu bakımdan bu gibi bir konu uluslararası güçlerin güç sınırı, olabilecek yaptırımlar ve sonuçları neler olabilir gibi bir perspektifle soğuk kanlı bir biçimde BM’e üye tüm devletler tarafından ele alınmalı ve bu tür saldırgan ve hukuk dışı davranışların önü bir an önce tüm devletler tarafından kapatılmalıdır.
Kaynakça
1. Anderson, B. (1983). Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso.
2. Eriksen, T. H. (2005). Small Places, Large Issues: An Introduction to Social and Cultural Anthropology. London: Pluto Press.
3. Fassbender, B., & Peters, A. (2012). The Oxford Handbook of the History of International Law. Oxford University Press.
4. Freilich, C. (2020). Israeli National Security: A New Strategy for an Era of Change. Oxford University Press.
5. Gaddis, J. L. (2005). The Cold War: A New History. Penguin.
6. Grandin, G. (2006). Empire’s Workshop: Latin America, the United States, and the Rise of the New Imperialism. Holt.
7. Huntington, S. P. (1996). The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. Simon & Schuster.
8. Ikenberry, G. J. (2011). Liberal Leviathan: The Origins, Crisis, and Transformation of the American World Order. Princeton University Press.
9. Kets de Vries, M. F. R. (2006). The Leadership Mystique: Leading Behavior in the Human Enterprise. London: Financial Times Prentice Hall.
10. Laclau, E. (2001). Populism: A Critical Introduction. Routledge.
11. Lipset, S. M. (1996). American Exceptionalism: A Double-Edged Sword. W. W. Norton & Company.
12. Mearsheimer, J. (2018). The Great Delusion: Liberal Dreams and International Realities. Yale University Press.
13. Merc, K. (1963). Manifest Destiny and American Expansionism. [Özel Yayın].
14. Mearsheimer, J. (2018). The Great Delusion: Liberal Dreams and International Realities. Yale University Press.
15. Miller, R. (2018). Narcissism and Leadership: The Effects of Personality on Decision-Making in Contemporary Politics. Journal of Political Psychology, 12(3), 45–67.
16. Morgenthau, H. J. (1974). Politics Among Nations: The Struggle for Power and Peace. New York: Alfred A. Knopf.
17. Mudde, C., & Kaltwasser, C. R. (2017). Populism: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
18. Nye, J. S. (2004). Soft Power: The Means to Success in World Politics. New York: PublicAffairs.
19. Perkins, B. (1993). The Monroe Doctrine: Empire and Nation in Nineteenth-Century America. New York: Hill and Wang.
20. Reuters. (2019). Danish Government Rejects Trump’s Proposal to Buy Greenland. Reuters. Erişim: https://www.reuters.com/article/us-usa-greenland
21. Shambaugh, D. (2013). China Goes Global: The Partial Power. Oxford: Oxford University Press.
22. United Nations. (1945). Charter of the United Nations. Erişim: https://www.un.org/en/about-us/un-charter
23. Wodak, R. (2015). The Politics of Fear: What Right-Wing Populist Discourses Mean. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
24. Betz, H.-G. (1994). Radical Right-Wing Populism in Western Europe. New York: St. Martin’s Press.
25. Eatwell, R., & Goodwin, M. (2018). National Populism: The Revolt Against Liberal Democracy. London: Penguin Books.
Bir yanıt yazın