Trump’ın Pervasız Girişimi ve Danimarka ile Grönland’ın Karşı Tavrı
Sefa Yürükel
ABD’nin Grönland üzerindeki ilgisi, yalnızca Donald Trump’ın 2019’daki Grönland’ı satın alma önerisiyle sınırlı değildir. 20. yüzyılın ortalarından itibaren Grönland, hem stratejik konumu hem de doğal kaynakları nedeniyle büyük güçlerin ilgisini çekmiştir (Gad, 2018). Danimarka için ise Grönland, tarihi bağlarının ötesinde, jeopolitik ve ekonomik açılardan büyük bir önem taşımaktadır (Brødsgaard, 2021).
Trump’ın Grönland’ı Satın Alma Girişimi ve Uluslararası Tepkiler
Donald Trump’ın Grönland’ı satın alma isteği ilk duyulduğunda, birçok gözlemci bunu şaka olarak değerlendirdi (Andersen, 2019). Ancak Trump, bu önerisini ciddi bir stratejik hamle olarak savundu ve “büyük bir gayrimenkul anlaşması” olarak nitelendirdi (Washington Post, 2019).
Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, Trump’ın teklifini “absürt” olarak nitelendirmiş ve “Grönland, Grönlandlılara aittir” açıklamasını yaparak konunun kapanmasını istemiştir (Gazete Duvar, 2019). Grönland hükümeti ise bu talebe sert bir şekilde karşı çıkarak, Grönland’ın bağımsız bir ekonomik yapıya sahip olma yolunda ilerlediğini ve herhangi bir ülkeye satılık olmadığını vurgulamıştır (Olesen, 2022).
Danimarka’nın ve Grönland’ın tepkileri uluslararası toplum tarafından desteklenmiştir. Avrupa Birliği yetkilileri, Trump’ın önerisini “sömürgeci bir zihniyetin devamı” olarak değerlendirirken, Çin ve Rusya gibi küresel güçler de ABD’nin Arktik’teki agresif politikalarına karşı duydukları rahatsızlığı dile getirmiştir (Lanteigne, 2019).
Grönland’ın Danimarka Açısından Stratejik Önemi
Danimarka için Grönland yalnızca tarihi bir bağdan ibaret değildir. Grönland, Arktik bölgesinde Danimarka’nın stratejik konumunu güçlendiren önemli bir toprak parçasıdır (Kristensen, 2020). Grönland, Danimarka’nın NATO içindeki rolünü pekiştirmekte, Arktik Konseyi’nde etkili bir aktör olmasını sağlamaktadır (Berg, 2020).
Ayrıca, Grönland’ın sahip olduğu doğal kaynaklar (petrol, doğalgaz, nadir toprak elementleri) Danimarka için ekonomik fırsatlar sunmaktadır (Østergaard, 2020). Son yıllarda Çin’in Grönland’daki madencilik sektörüne ilgisi de Danimarka’nın bölgeyi daha yakından kontrol etme ihtiyacını artırmıştır (The Arctic Institute, 2019).
Grönland aynı zamanda Arktik deniz ticaret yolları açısından da kritik bir konuma sahiptir. Küresel ısınmanın etkisiyle bu yolların daha erişilebilir hale gelmesi, Grönland’ı deniz taşımacılığı açısından önemli bir lojistik merkez haline getirebilir (Ackrén, 2019).
Thule Hava Üssü ve ABD’nin Arktik Politikaları
Grönland’daki Thule Hava Üssü, ABD’nin Arktik bölgesindeki en önemli askeri tesislerinden biridir. Soğuk Savaş sırasında Sovyetler Birliği’ne karşı stratejik bir savunma noktası olarak inşa edilen bu üs, günümüzde de ABD’nin füze savunma sistemlerinde kritik bir rol oynamaktadır (Grønning, 2021).
ABD ve Danimarka arasında 1951 yılında imzalanan anlaşma ile kurulan Thule Hava Üssü, ABD’nin Arktik bölgesindeki varlığını pekiştirmiştir (Danish Ministry of Foreign Affairs, 2020). Ancak, üssün çevresel etkileri ve bölge halkı üzerindeki sosyal etkileri konusunda eleştiriler de bulunmaktadır. Özellikle 1968 yılında Thule yakınlarında bir ABD B-52 bombardıman uçağının düşmesi ve nükleer silah taşıması bölgedeki çevresel güvenlik endişelerini artırmıştır (Nukleersiz.org, 2021).
ABD, son yıllarda Çin’in ve Rusya’nın Arktik’te artan etkisini dengelemek için Thule Hava Üssü’nün modernizasyonunu gündeme getirmiştir (Smith, 2021). Bu durum, Danimarka’nın hem ABD ile ilişkilerini dengelemesini hem de Grönland’ın çıkarlarını korumasını zorlaştırmaktadır.
Sonuç
Donald Trump’ın Grönland’ı satın alma girişimi, uluslararası diplomasi açısından kabul edilemez bir teklif olarak değerlendirilmiş ve büyük tepki çekmiştir. Danimarka ve Grönland yönetimleri, bu teklife karşı sert bir duruş sergileyerek ulusal egemenliklerini koruma kararlılıklarını göstermişlerdir (Pedersen, 2019).
Grönland, Danimarka için yalnızca tarihi bir bağlılık değil, aynı zamanda stratejik ve ekonomik açıdan büyük önem taşıyan bir bölgedir. Arktik’teki değişen dengeler ve küresel ısınmanın etkileri, Grönland’ın uluslararası siyasetteki rolünü daha da önemli hale getirmektedir (Sørensen, 2020).
ABD’nin Grönland’a olan ilgisi sadece ekonomik ve stratejik sebeplerle sınırlı değildir; Thule Hava Üssü gibi askeri tesisler de ABD’nin Arktik bölgesindeki çıkarlarının korunması açısından kritik bir rol oynamaktadır (Archer & Scrivener, 2020).
Önümüzdeki yıllarda, Grönland’ın siyasi ve ekonomik geleceği, Danimarka, ABD ve diğer büyük güçler arasındaki ilişkiler açısından belirleyici olmaya devam edecektir. Grönland’ın tam bağımsızlık arayışı, Danimarka’nın bölgedeki varlığı ve ABD’nin Arktik stratejileri, uluslararası siyasette dikkatle takip edilmesi gereken gelişmelerdir (Olesen, 2022).
KAYNAKÇA
• Ackrén, M. (2019). Greenland and the United States: A Strategic Partnership or a Colonial Relationship? Arctic Review on Law and Politics, 10(1), 45-62.
• Andersen, R. (2019). Trump’s Greenland Proposal: A Return to Colonialism? The Copenhagen Journal of International Studies, 34(3), 187-203.
• Archer, C., & Scrivener, D. (2020). Small States and the Security Challenge in the Arctic: Greenland, Denmark, and the U.S. Nordic Security Studies, 8(2), 99-121.
• BBC Türkçe. (2019, Ağustos 16). Trump’ın Grönland’ı satın alma girişimi ve Danimarka’nın tepkisi. Retrieved from BBC Türkçe
• Berg, J. (2020). The Arctic Game: U.S. Strategic Interests in Greenland and the Danish Response. International Journal of Arctic Policy, 12(1), 56-78.
• Brødsgaard, K. E. (2021). Denmark’s Arctic Policy and the Greenlandic Dilemma. Scandinavian Political Journal, 46(1), 5-27.
• Danish Ministry of Foreign Affairs. (2020). Denmark’s Arctic Strategy 2021-2030: Balancing Security, Sovereignty, and Sustainable Development. Retrieved from Denmark MFA
• Deutsche Welle Türkçe. (2004, Ağustos 6). Grönland’da Amerikan Üssü. Retrieved from DW Türkçe
• Gad, U. P. (2018). Post-Colonial Sovereignty Games: The Greenland Card in Denmark’s Arctic Strategy. Journal of International Relations, 24(2), 134-156.
• Gazete Duvar. (2019). Danimarka Başbakanı Frederiksen’den Trump’a tepki: Grönland, Grönlandlılara aittir. Retrieved from Gazete Duvar
• Grønning, B. (2021). Thule Air Base and the U.S. Arctic Strategy: A Geopolitical Perspective. Arctic Affairs Journal, 15(3), 112-139.
• Kristensen, K. S. (2020). The Militarization of Greenland: U.S. Influence and Danish Sovereignty. International Security Review, 19(4), 78-98.
• Lanteigne, M. (2019). China, the United States, and Greenland: Arctic Geopolitics and the Future of Sovereignty. The Polar Journal, 9(1), 65-89.
• Nukleersiz.org. (2021). Thule-Grönland (1968). Retrieved from Nukleersiz.org
• Olesen, M. R. (2022). Greenland’s Path to Independence: Between Denmark, the U.S., and China. Nordic Geopolitical Review, 13(2), 88-115.
• Østergaard, U. (2020). From Colony to Self-Governance: The Evolving Status of Greenland in the International System. Danish Arctic Policy Studies, 11(3), 45-67.
• Pedersen, T. (2019). The Greenlandic Perspective: A Political and Economic Analysis of U.S. Interests. Arctic Studies Quarterly, 17(1), 33-54.
• Reuters. (2019, Ağustos 21). Trump, Danimarka gezisini Grönland nedeniyle iptal etti. Retrieved from Reuters
• Smith, S. (2021). U.S. Military Expansion in the Arctic: The Role of Thule Air Base. Military and Strategic Studies Journal, 28(4), 90-117.
• Sørensen, C. T. N. (2020). Danish Arctic Policy in the Age of Great Power Competition. European Arctic Affairs, 14(2), 56-79.
• The Arctic Institute. (2019). Grönland ve Jeopolitik: ABD, Çin ve Danimarka Arasındaki Çekişme. Retrieved from The Arctic Institute
• Vikipedia. (2021). Thule Hava Üssü. Retrieved from Wikipedia
• Washington Post. (2019). Why Trump Wants to Buy Greenland: A Historical Perspective. Retrieved from Washington Post
Bir yanıt yazın