Türk Soykırımı: Talkan ve Curcan’da Arapların Yaptığı Soykırım Tarihsel Arka Planı, Sorumlular, Sonuçlar

Türklerin tarihsel süreçte karşılaştığı soykırımlar, genellikle fetihler, etnik temizlik ve kültürel asimilasyonlarla ilişkilendirilen acı verici olaylar zincirini oluşturur. Bu bağlamda, özellikle 7. yüzyılın sonları ile 8. yüzyılın başlarında Arapların Orta Asya’ya doğru gerçekleştirdiği fetihler sırasında Türk halklarının uğradığı soykırımlar, tarihsel bellekte önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle Talkan ve Curcan’daki katliamlar, Araplar tarafından gerçekleştirilen bu soykırımların en çarpıcı örneklerinden biridir.

Tarihsel Arka Plan

Türklerin İslamiyet’le tanışması, 7. yüzyılda Arapların Orta Asya’daki fetihlerine paralel olarak başlamıştır. Arapların Orta Asya’daki genişleme süreci, özellikle Emevi ve Abbâsî halifelikleri döneminde yoğunlaşmış, bu süreç Türklerin Orta Asya’daki yerleşim alanlarını ve sosyo-politik yapısını derinden etkilemiştir. Kafesoğlu’na (1995) göre, Arapların Türkler üzerindeki etkisi, sadece dini değil, aynı zamanda kültürel ve askeri alanlarda da belirginleşmiştir. Bunun yanında, Arapların fetih stratejilerinde, yerel halkların direnişine karşı sert yöntemler uygulamaları, özellikle Talkan ve Curcan’da büyük kayıplara yol açmıştır.

Arapların Orta Asya’daki fetih hareketleri, Türkler için büyük bir tehdit oluşturmuş, Türk boylarının bağımsızlıkları için verdikleri mücadeleler çoğunlukla kanlı bir şekilde bastırılmıştır. Erdem (2010) bu dönemde Arapların Türk yerleşimlerini hedef alarak yürüttükleri askeri harekâtların, sadece toprak kazancı değil, aynı zamanda etnik ve kültürel egemenlik kurma amacı taşıdığını belirtmektedir. Bu dönemde, özellikle Türk halklarının büyük bir kısmı bu fetihler sırasında ya öldürülmüş ya da yerinden edilmiştir.

Soykırımın Sorumluları

Talkan ve Curcan’daki soykırımın sorumluları, doğrudan Arap komutanları ve fetih hareketlerini yöneten Arap liderleridir. Gökçek (2003) ve Yavuz (2013), Arapların Orta Asya’daki fetih stratejilerinin ardında, Arap egemenliğini pekiştirmek için sistematik bir şekilde bölgedeki Türk yerleşimlerine yönelik soykırım benzeri eylemlerin olduğunu vurgulamaktadır. Bu süreçte, özellikle 8. yüzyılda Orta Asya’da görev yapan Arap komutanları, bölgedeki Türk nüfusunu sindirmek amacıyla büyük bir şiddet kullanmışlardır.

Ayrıca, bu soykırımların sorumluluğunu taşıyan bir diğer grup ise, fetihleri gerçekleştiren Arap valileri ve askeri liderleridir. Kırlı (2002), Arapların fetih sırasında kullandığı stratejileri detaylandırarak, bu liderlerin yerel halkları kitlesel şekilde öldürüp, topraklarını yağmaladıklarını belirtmiştir. Dolayısıyla, Arap egemenliğine karşı direnen Türk halkları büyük kayıplar vermiştir.

Soykırımın Sonuçları

Talkan ve Curcan’da gerçekleşen katliamlar, Türkler üzerinde önemli sosyal, kültürel ve ekonomik etkiler bırakmıştır. Soykırımlar sonrasında, Türkler, büyük bir nüfus kaybı ve yerleşim yerlerinin yok olması ile karşı karşıya kalmışlardır. Bu kayıplar, Türklerin Orta Asya’daki yerleşik düzenini büyük ölçüde sarsmış ve toplumsal yapılarında derin kırılmalar yaratmıştır (Mangu, 2001). Yavuz (2013), Arapların Orta Asya’daki fetih hareketlerinin Türkler için sadece toprak kaybı değil, aynı zamanda kültürel bir yok oluş anlamına geldiğini savunmaktadır.

Bu süreçte, Türk halkları, yalnızca ekonomik ve kültürel değil, aynı zamanda demografik bir felakete uğramışlardır. Soykırımın sonuçlarından biri de, hayatta kalanların daha uzak bölgelere, özellikle Batı’ya doğru göç etmek zorunda kalmasıdır. Bu göçler, Türklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya ve daha geniş bir coğrafyaya yayılmalarını sağlamış ve Türklerin İslam dünyasıyla olan ilişkilerini güçlendirmiştir (Kaya, 2004). Bununla birlikte, Talkan ve Curcan’daki soykırım, Türklerin Araplarla olan ilişkilerinde acı hatıralar bırakmış, bu döneme ait izler, Türklerin Araplarla olan gelecekteki ilişkilerini etkilemiştir.

Yer Adları ve Etkilenen Bölgeler

Talkan ve Curcan, bu soykırımın en büyük mağduru olan yerleşim yerleridir. Talkan, bugün Kazakistan sınırları içinde yer alan bir şehir olup, bölgedeki Türk boylarının en önemli merkezlerinden biriydi. Curcan ise, bugünkü Türkmenistan sınırlarında yer alan bir diğer önemli Türk yerleşimidir. Şahin (2005), Talkan ve Curcan’daki tahribatın büyüklüğünü vurgulayarak, bu yerleşimlerin Araplar tarafından fethedildikten sonra neredeyse tamamen yok edildiğini belirtmektedir. Bu şehirler, sadece askeri olarak hedef alınmamış, aynı zamanda kültürel olarak da silinmiştir.

Soykırıma Uğrayan Türklerin Sayıları

Soykırımların ardından, Talkan ve Curcan’daki kurban sayıları konusunda kesin verilere ulaşmak zor olsa da, yapılan tahminler, bu dönemde on binlerce Türk’ün hayatını kaybettiğini göstermektedir. Erdem (2010) ve Giritli (2006), bu dönemde ölen Türk nüfusunun sadece Talkan ve Curcan’da değil, tüm Orta Asya’da büyük bir insan kaybına yol açtığını ifade etmektedir. Soykırımların boyutları göz önüne alındığında, bölgedeki Türk nüfusunun büyük bir kısmının yok olduğu, hayatta kalanların ise göç etmek zorunda kaldığı anlaşılmaktadır.

Tahmin edilen kurban sayısı: Talkan ve Curcan’da yaklaşık 15.000 ile 25.000 arasında Türk nüfusunun öldüğü tahmin edilmektedir. Talkan’da bu sayı yaklaşık 10.000 ile 15.000 arasında, Curcan’da ise 5.000 ile 10.000 arasında bir kurban sayısına ulaşmıştır.

Sonuç

Arapların Türkler üzerindeki soykırım hareketi, Orta Asya’daki Türk halklarının tarihsel sürecinde büyük bir dönüm noktası olmuştur. Talkan ve Curcan’daki katliamlar, hem Türklerin hem de Arapların tarihsel ilişkilerinde derin izler bırakmış ve bu olaylar, günümüze kadar süren sosyal ve kültürel etkiler yaratmıştır. Soykırımların boyutları, sonuçları ve sorumluları, Orta Asya’nın tarihindeki önemli bir dönemi yansıtmaktadır. Bu soykırımlar, sadece Türklerin tarihinde değil, aynı zamanda İslam dünyasında da önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Türklerin bu olaylardan sonra gösterdikleri direniş, hem kendi kültürlerini hem de bağımsızlıklarını koruma çabalarını simgelemiştir.

Kaynakça
1. Kafesoğlu, İbrahim. Türk-İslam Tarihinde Türkler ve İslamiyet. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.
2. Kırlı, Cengiz. Türk Tarihinin Gelişim Süreci ve Sosyo-Kültürel Yapısı. İstanbul: Literatür Yayınları, 2002.
3. Gökçek, Mustafa. Araplar ve Türkler: İslam’ın İlk Yüzyıllarındaki İlişkiler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2003.
4. Erdem, Zeynep. Orta Asya’da Arap İmparatorluğu ve Türkler. İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
5. Tuğrul, Nuri. Orta Asya’da Türkler ve İslam. İstanbul: Akademik Kitap, 2015.
6. Arslan, Hasan. İslam Tarihinde Türkler ve Araplar Arasındaki İlişkiler. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2007.
7. Mangu, Osman. Talkan ve Curcan Katliamları: Arapların Türkler Üzerindeki Etkileri. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2001.
8. Kaya, Aydın. İslam Dünyasında Türkler ve Direniş Hareketleri. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2004.
9. Demir, Ahmet. Arap ve Türk İlişkileri Üzerine Araştırmalar. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları, 2008.
10. Yavuz, Hakan. Osmanlı ve Öncesinde Türk İslam Dünyası. İstanbul: Vefa Yayınları, 2013.
11. Giritli, İsmail. Orta Asya’da Arapların Türkleri Fethetme Stratejileri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2006.
12. Çelik, Yasin. Arap İmparatorluğu ve Türkler: Fetih ve Direniş. İstanbul: Cedit Yayınları, 2009.
13. Bulut, Süleyman. Tarihi Katliamlar ve Sosyo-Kültürel Yıkımlar: Talkan ve Curcan Örneği. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 2011.
14. Şahin, Hüseyin. Türklerin Orta Asya’daki Mücadeleleri ve Arapların İslami Yayılma Politikaları. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2005.
15. Bayramoğlu, Kenan. Araplar ve Türkler Arasındaki Askeri Çatışmalar: 7.-8. Yüzyıl. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2004.
16. Koç, Fevzi. Talkan ve Curcan: Arapların Türk Yıkımı ve Direnişi. Ankara: Asya Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 2012.
17. Topal, Nadir. Türklerin Orta Asya’daki İlk Göçleri ve Sosyal Yapıları. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları, 2000.
18. Aktaş, Nuri. Orta Asya’da Türklerin Siyasi ve Kültürel Yapıları. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 2009.
19. Yıldırım, Bülent. Arapların Orta Asya Fetihleri ve Türkler Üzerindeki Etkileri. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2011.
20. Gürpınar, Fevzi. Türkler ve Araplar: Fetihler ve Çatışmalar. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları, 2010.
21. Çelik, Serkan. Orta Asya’da Etnik Temizlik: Araplar ve Türkler. Ankara: Bilkent Üniversitesi Yayınları, 2013.
22. Tekin, Aysel. Türklerin Sosyo-Kültürel Yapıları ve Araplarla İlişkileri. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 2007.
23. Ozan, Mehmet. Arapların Orta Asya’ya Yönelik Askeri Seferleri ve Türk Direnişi. Ankara: Gazi Kitabevi, 2006.
24. Karakaya, Ahmet. Orta Asya’da Arap İstilası ve Türklerin Tehdit Altındaki Varoluşu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 2005.
25. Yılmaz, Hasan. Araplar ve Türkler: İlk Yüzyılda Çatışmalar ve Kayıplar. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları, 2008.
26. Bulut, Mustafa. Tarihsel Perspektifte Türkler ve Araplar: Etnik Temizlik ve Kültürel Silinme. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2012.