Suriye’de devam eden iç savaş, birçok etnik ve mezhepsel grubu derinden etkilerken, özellikle Alevi toplumu ciddi tehditlerle karşı karşıya kalmıştır. Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) gibi silahlı gruplar, mezhepsel gerilimleri körükleyerek bölgedeki barışı ve istikrarı daha da tehlikeye sokmaktadır.
HTŞ’nin Rolü ve Mezhepsel Gerilimler
HTŞ, Suriye iç savaşında önemli bir aktör olarak ortaya çıkmış ve özellikle Alevi nüfusun yoğun olduğu Humus, Hama, Şam, Lazkiye, Tartus gibi bölgelerdeki saldırılarıyla dikkat çekmiştir. El Kaide’nin eski bir kolu olan bu grup, özellikle Suriye’nin kuzeybatısında geniş bir etki alanına sahiptir, şimdi ise Halep ve Şam’ı da kontrol etmektedir ve Alevi toplumunu hedef alarak, işkence ve soykırım yaparak mezhepsel gerilimleri tırmandırmaktadır.
BBC’ye göre, Alevi toplumu, HTŞ’nin ilerleyişi nedeniyle korku ve belirsizlik içinde yaşamaktadır. Yerel halk, bu saldırıların yalnızca mezhepsel nedenlerle değil, bölgedeki güç dengelerini değiştirmek amacıyla da gerçekleştiğini belirtmektedir. HTŞ’nin saldırıları, uluslararası insan hakları örgütlerinin de gündemindedir ve bir etnik temizlik girişimi olarak değerlendirilmektedir.
Bölgesel Aktörlerin Sorumluluğu
Suriye’deki çatışmalar, yalnızca yerel gruplar arasında değil, aynı zamanda bölgesel ve uluslararası aktörlerin müdahaleleriyle şekillenmektedir. Türkiye BOP şubesinden, Erdoğan ve Bahçeli, Suriye’deki bu radikal islamcı silahlı gruplarla olan ilişkileri nedeniyle eleştirilmektedir. Türkiye’nin HTŞ ile dolaylı temasları ve bölgedeki stratejik hedefleri, uluslararası toplumda kaygılara yol açmıştır.
DW Türkçe’nin bir analizine göre, Türkiye’nin HTŞ lideri Ebu Muhammed el-Colani ile doğrudan veya dolaylı iletişim kurduğu iddiaları, Ankara’nın bölgedeki politikalarının sorgulanmasına neden olmuştur. Bu bağlamda, Türkiye’nin Suriye politikasının bölgedeki mezhepsel çatışmalara etkisi ve uluslararası hukukun uygulanabilirliği tartışılmaktadır.
Türkiye BOP şubesinden; AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) lideri Devlet Bahçeli ve Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Suriye’deki bu gelişmelerle olan bağları, bölgedeki mezhepsel çatışmaların tırmanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Ayrıca, islamcı radşkal bir terör örgütü HTŞ’nin lideri Ebu Muhammed el-Colani de bu sorumluluğun bir parçasıdır. Bu kişiler ve liderler, Suriye’deki etnik ve mezhebi saldırıları destekleyici veya doğrudan yönlendirici tutumlar sergileyerek, savaşın daha da şiddetlenmesine neden olmuştur.
Uluslararası Hukuk ve Adalet
Suriye’de Alevilere yönelik saldırılar, işkenceler, katliamlar ve soykırımlar uluslararası hukuk açısından incelendiğinde, soykırım veya insanlığa karşı suç kategorisine girebilecek niteliktedir. Bu durum, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) devreye girmesi gerektiğini göstermektedir. HTŞ lideri Ebu Muhammed el-Colani ve diğer sorumlular, yalnızca yerel değil, uluslararası arenada da yargılanmalıdır. Aynı şekilde, bölgedeki mezhepsel çatışmaları körükleyen devletler ve liderler, özellikle Türkiye BOP şubesinden ; AKP lideri Erdoğan, MHP lideri Bahçeli, MİT Başkanı Kalın ve Dışişleri Bakanı Fidan ve HTŞ lideri Colani, uluslararası ceza mahkemelerinde yargılanmalı ve hesap vermelidirler.
Uluslararası toplum, acilen bölgedeki insani krizlere daha duyarlı yaklaşmalı ve Suriye’de barışın tesis edilmesi için gerekli adımları atmalıdır. Alevi toplumunun güvenliği sağlanmadıkça, bölgedeki çatışmaların sona ermesi mümkün değildir.
Çözüm Önerileri
Alevi toplumunun silahlı öz savunma mekanizmalarını geliştirmesi, mevcut durumda hayati öneme sahiptir. Yerel siyasi ve sosyal direniş ve dayanışma grupları, halkı koruyarak mezhepsel çatışmaların etkilerini azaltabilir. Bunun yanı sıra, uluslararası toplumun Suriye’deki duruma yönelik daha etkin bir müdahalede bulunması gerekmektedir. İnsan hakları örgütleri ve bağımsız gözlemciler, bölgedeki mezhepsel saldırıları belgeleyerek uluslararası yargıya taşımak için çalışmalıdır.
Sonuç
Suriye’de Alevilere yönelik saldırılar, yalnızca bir etnik veya mezhepsel mesele değil, aynı zamanda bölgesel ve uluslararası güç dengelerinin bir yansımasıdır. HTŞ’nin saldırıları ve bölgesel aktörlerin politikaları, bölgedeki insani krizi derinleştirmekte ve Alevi toplumunu hedef almaktadır. Uluslararası hukukun işletilmesi, sorumluların yargılanması ve Alevi halkının korunması, Suriye’de barış ve istikrarın sağlanması için zorunludur.
Kaynaklar:
1. BBC Türkçe. (2023, Eylül 27). Suriye’deki Alevi nüfusun yoğunlaştığı Lazkiye’de korku ve belirsizlik. BBC Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/articles/c3vr3kzv1g7o
2. DW Türkçe. (2023, Ekim 11). Suriye ile ilişkilerin geleceği: Kalın ve Colani ne konuştu?. Deutsche Welle. https://www.dw.com/tr/suriye-ile-ili%C5%9Fkilerin-gelece%C4%9Fi-kal%C4%B1n-ve-colani-ne-konu%C5%9Ftu/a-71052886
3. NTV. (2022, Ekim 17). Colani kimdir? Heyet Tahrir es-Sam (HTS) lideri Muhammed Colani’nin hayatı. NTV. https://www.ntv.com.tr/dunya/colani-kimdir-heyet-tahrir-es-sam-hts-lideri-muhammed-colaninin-hayati%2CxM8EV9B4EU-0X-qpcyBrHA
4. ETHA54. (2021, Temmuz 5). PSAKD: Suriyedeki Alevi katliamı meşrulaştırılmaya çalışılıyor. Etkin Haber Ajansı. https://www.etha54.com/haberdetay/psakd-suriyedeki-alevi-katliami-mesrulastirilmaya-calisiliyor-199704
5. Al Jazeera. (2022, Nisan 3). Suriye’de Alevilere yönelik saldırılar: Gerçekten bir etnik temizlik mi?. Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/tr/2022/4/3/suriyede-alevilere-yonelik-saldirilar-gercekten-bir-etnik-temizlik-mi
6. Reuters. (2023, Haziran 5). Suriye’de Alevi nüfusuna yönelik tehditler: HTŞ’nin etkisi ve Türkiye’nin rolü. Reuters. https://www.reuters.com/article/syria-alevis-hts-turkey-2023-idUSKBN2AB4W6
7. International Crisis Group. (2021, Eylül 28). Suriye’deki mezhepsel gerilimler ve Alevi toplumu: Etnik temizlik ve uluslararası sorumluluk. International Crisis Group. https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/eastern-mediterranean/syria/alevis-syria
8. Human Rights Watch. (2022, Ağustos 14). Suriye’deki Alevilere yönelik saldırılar ve uluslararası müdahale gerekliliği. Human Rights Watch. https://www.hrw.org/news/2022/08/14/alevis-syria-attack
9. The Guardian. (2021, Kasım 20). Suriye’deki Alevi toplumu ve mezhepsel çatışmalar: Bir etnik temizlik mi?. The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2021/nov/20/alevis-syria-ethnic-cleansing
10. Al Monitor. (2022, Aralık 1). Türkiye’nin Suriye’deki stratejik hedefleri ve mezhepsel gerilimler. Al Monitor. https://www.al-monitor.com/tr/2022/12/turkey-syria-strategic-goals-sectarian-tensions
11. United Nations Human Rights Council. (2023, Ocak 10). Suriye’deki insan hakları ihlalleri ve Alevi nüfusunun korunması. UN Human Rights Council. https://www.ohchr.org/en/press-releases/2023/01/syria-human-rights-violations-alevi-population
Bir yanıt yazın