Bilgisayarda oluşturulanlar gibi basit yedek kopyalar, beynin bir anıyı saklarken oluşturduğu şeyler değildir. Kopyalar yalnızca başlangıçta aynıdır ve daha sonra farklı derecelerde değişir.
Farelerin beyni üzerinde “sadece” çalışmalar olmasına rağmen, Basel Üniversitesi (İsviçre) Biozentrum’dan Flavio Donato liderliğindeki bilim adamları, hafıza oluşumunun insanlarda da aynı veya en azından çok benzer şekilde çalıştığına inanıyorlar. Buna göre tek bir olay, hipokampustaki en az üç farklı nöron grubunda paralel olarak depolanır. Bu nöron gruplarının yaşları farklılık göstermektedir. En yaşlıları embriyonik gelişimin oldukça erken bir döneminde, en gençleri ise çok daha sonra oluşmuştur. Ve nöronların kaç yaşında olduğuna bağlı olarak hafıza kopyaları farklılık gösteriyor.
Gelişimin erken safhalarında ortaya çıkan nöronlar, bir olayı uzun vadede depolar. Hafıza kopyaları başlangıçta o kadar zayıftır ki beyin tarafından alınamaz. Ancak zamanla depolanan hafıza güçlenir. İnsanlarda bile beyin bu kopyaya ancak bir süre sonra erişebilecektir. Bunun aksine, aynı olayın geç gelişen nöronlar tarafından oluşturulan hafıza kopyası başlangıçta çok güçlüdür, ancak zamanla kaybolur, böylece beyin uzun bir süre sonra artık bu kopyaya erişemez. Erken ve geç nöronlar arasında oluşan üçüncü grup nöronlarda oluşturulan kopya neredeyse tutarlı bir şekilde stabildir.
Anıları farklı şekilde saklayan üç kopya
Üç farklı hafıza kopyası, öncelikle ne kadar kolay değiştirilebildikleri ve ortamdaki yeni deneyimlere adapte edilebildikleri açısından farklılık gösterir. Geç nöronlar tarafından yalnızca kısa süreliğine depolanan anılar oldukça şekillendirilebilir ve yeniden yazılabilir. Bir deneyimden kısa bir süre sonra tekrar düşündüğümüzde, geç nöronlar aktif hale gelir ve yeni bilgiyi orijinal belleğe entegre eder. Öte yandan, eğer bu olayı ancak uzun bir süre sonra hatırlarsak, ilk nöronlar kendi hafıza kopyalarını üretirler ve bu kopyalar pek değiştirilemez.
Araştırmacı Flavio Donato, “Hatırlamak beyin için muazzam bir meydan okuma ve etkileyici bir başarıdır” diyor. “Bir yandan yaşadığımız dünyada yol alabilmemiz için geçmiş olayları hatırlaması gerekiyor. Diğer yandan doğru kararlar verebilmemiz için anılarımızı etrafımızdaki değişikliklere uyarlaması gerekiyor.” Bu kopyalama işlemi bey’in ölümüyle sona erer.
Yazıları posta kutunda oku