Birinci Dünya Savaşı başında Sofya ataşemiliteri (askeri ataşe) olan Kur.Yrb. Mustafa Kemal, ısrarla cephede olmak için Osmanlı Genelkurmay’ında görev ister.
20 Ocak 1915 tarihinde 57.Alay ile iki depo alayından (acemi er alayı) oluşan 19. Tümen Komutanlığı’na atanır.(1)
Adı var kendi olmayan bir tümene komutan atanmasının hüzünlü öyküsü şöyledir:
“Arkadaşlarım cephede bulunurken ben Sofya’da Ataşemiliterlik yapamazdım” diyen Mustafa Kemal’in başvurusu geri çevrilir. Mustafa Kemal uzun süre boyunca başvurularına sonuç alamayınca bavulunu toplar ve gerekirse bir er olarak savaş meydanında bulunmaya karar verir. İşte tam bu sırada bir telgraf alır:
– “On Dokuzuncu Tümen Komutanlığına atandınız. Hemen İstanbul’a geliniz.”
Genelkurmay’a giden Mustafa Kemal kendisini tanıtır:
– Ben On Dokuzuncu Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal
Ancak kendisini tanıttığı her kişi hayretle yüzüne bakar. Kimse böyle bir tümenin varlığından haberdar değildir. Genelkurmay’daki araştırmalar da olumsuz sonuçlanır, Genelkurmay’da böyle bir tümenden haberi olan kimse yoktur. Mustafa Kemal bu olayı anılarında şöyle anlatır: “Büyük bir ciddiyetle herkese On Dokuzuncu Tümen Komutanı olduğumu söylüyordum, oysa ki böyle bir tümenin varlığından kimsenin haberi yoktu. Adeta sahtekâr vaziyetinde idim.”
Sonunda Genelkurmay’dan birisi bu tümenin Liman von Sanders Paşa’nın ordusunda bulunabileceğini söyleyerek Mustafa Kemal’e bir de onunla görüşmesini tavsiye eder. Mustafa Kemal, Liman Paşa’nın komuta ettiği ordunun Kurmay Başkanı Kazım Bey’e giderek durumu anlatır. Kazım Bey:
– Bizim bilgimizde böyle bir tümen yoktur. Ama olabilir ki Gelibolu’da bulunan Üçüncü Kolordu yapmakta olduğunu bildiğimiz yeni örgütlenmeler arasında yeni bir tümen kurmak düşüncesindedir. Bir kez de oraya başvurulursa gerçek anlaşılır.
– Yani benim komutanı olduğum tümen var mıdır yok mudur, bunu anlamak için Gelibolu’ya mı gideceğim?
– Evet, doğrusu budur.
Mustafa Kemal Gelibolu’ya gidip 57, 72 ve 77. Alaylardan oluşan 19. Tümeni kurar.
Kimsenin tanımadığı bu tümen, Çanakkale Savaşlarında gösterdiği kahramanlıklar ile tüm dünyanın bildiği bir tümen olur.
19. Tümen, sayıca kendilerinden çok üstün İngilizlerin derlediği ANZAK(*) güçlerini , Arıburnu’nda durduran ve tümüyle şehit olan 57. Alayın bağlı olduğu, Çanakkale Savaşının kaderini değiştiren tümendir.
Mustafa Kemal anılarında Çanakkale Savaşındaki ikinci büyük düşman çıkartmasının yapıldığı 6-7 Ağustos tarihine de değinir. Telefonla son durumu soran Liman Paşa’ya alınacak önlemleri daha önce defalarca aktardığını anlatan Mustafa Kemal, artık bu saatten sonra alınacak tek bir önlem kaldığını söyler.
– O önlem nedir?
– Bütün komuta ettiğiniz kuvvetleri buyruğuma veriniz. (Tüm orduyu değil, Conkbayırı bölgesindeki kuvvetleri kastediyor)
Alaylı bir karşılık alır:
– Çok gelmez mi?
– Az gelir!
Telefonda çok gelmez mi diyen Liman Paşa, daha sonra Mustafa Kemal’i Anafartalar Grup Komutanlığına getirerek istediğinden daha fazla kuvveti emrine verecek ve Mustafa Kemal de Anafartalar Kahramanı olarak anılmasına neden olacak büyük bir askeri başarıyla düşmanı Anafartalar’da durdurarak geri çekilmelerini sağlayacaktır. ( 1) ,(2).(3 ),(4)
Kulağa küpe: Atatürk döneminin Adalet Bakanı ve İzmir Milletvekili Kuşadalı Mahmut Esat Bozkurt“….Acı günleri ananlar, tatlı günleri yaşarlar.”
(Bu yazı derlemedir) 20.1.2024 Cumartesi
(* )ANZAK: Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu (İngilizce: Australian and New Zealand Army Corps, kısaca ANZAC), I. Dünya Savaşı sırasında Britanya İmparatorluğu’nun ordusunda savaşan, Avustralyalı ve Yeni Zelandalı askerlerden oluşan kolordu.
(1) https://www.bilgiyayinevi.com.tr/olmayan-bir-tumenin-komutani-mustafa-kemal
(2) https://kho.msu.edu.tr/hakkinda/harbiyeli_ataturk/askeri_gorevleri.html
(3) https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/canakkalenin-kahraman-birligi-57-alay/1125142
(4) http://www.canakkale.gov.tr/kara-savaslari-oncesi
Bir yanıt yazın