Qırım’dan Merhaba; Vatan taqdiri bizim elimizde.

Zera BEKİROVA

Mesele pek qızğın muzakere etilip, bayağı tartışmalardan soñ onı bağışlamaq ve yerinde qaldırmaq qararı alındı. Bir çoqları bu qararnen razı olmadılar. Qırımtatar halqı milliy areket teşkilâtı E. Abduraimovnı öz saflarından çıqardı. Keçenlerde ise Milliy Meclis reisi cemaatçılıqnıñ talabına köre E. Abduraimovnı Qurultay delegatlığından ve millet vekilliginden çıqarmaq qararı Qurultaynıñ nevbetten tış oturımında alınacaq, degen fikirni bildirdi.

Em bu doğru qarar olur edi. Çünki, sürgünlik aqqında duşmanlarımıznıñ pis laflarına munasip cevap bermek, halqımızğa nisbeten iftira ve emiş – demişlerge sed çekmek borcumız olğanda öz aramızdaki adamlarımıznıñ böyle areketlerine iç te yol bermemelimiz. Çünki sürgünlikniñ birinci bir buçuq yılı içinde açlıq, hastalıq ve ağır işlerden elâk olğan halqımıznıñ 46,2 fayızınıñ ruhu bizlerni afu etmez.

Siyasiy problemlernen bir sırada Qırımda ekolojik meseleler de ortağa qoyula. Nasıl ki, Qırımta-tarlar sürgün etilgen soñ medeniy – tarihiy degerliklerimiz bozuldı, çeşme ve çoqraqlarımız qurudı, bizler yurtumızğa qaytıp kelgen soñ da ğayrıdan tiklemek yerine ep viran etüvler devam ete. Eski Qırımdaki Ağarmış dağı öz vaqtında hanlıq merkezi olğan Solhat ve civarlarını ruzgârlardan qorçalağan, Eski Qırım ve Kefe vilâyetleriniñ sakinlerini içimlik suvunen teminlegen. Dağnıñ güzelligini Qırımda kelgen meşur ressam, şair ve yazıcılar medh etkenler. Keçken asırnıñ 80-nci yıllarında dağnıñ yanında eki karyer açılıp, mından taş ve çaqıl qazıp çıqaruvnı başlaylar. Nasıldır otuz-qırq yıl içinde dağ 72 metrge alçaqlağan. Qırımnıñ ekologları, “yeşiller” areketiniñ faalleri bu işniñ nasıl fena aqibetlerge ketirecegi aqqında bildireler. Ve 1987 senesi Qırım vilâyet komiteti karyer qapatılması boyunca qarar ala. Amma sovetler devleti dağılğan soñ buña qulaq asqan olmadı. Neticede dağ ep parçalana. Dağ civarında yaşağan sakinler ise aqciger hastalıqlarına oğramaq, içimlik suvsız qalmaq telükesi altında bulunmaqtalar.

Keçenlerde “Yañı dünya” gazetası ve Qırım müendislik-pedagoji universiteti beraberlikte “tögerek masa” etrafında oturğan ekolog alimler, Milliy Meclis, cemaat teşkilâtlarınıñ vekilleri, faal gençler toplanıp, Ağarmış dağını bozuvdan qurtarmaq yollarını tüşündiler. Elbette ki, Ağarmışnıñ ağrısı sadece Qırımtatarlarnıñki degil de, umumen Qırımnıñ ağrısı olmalı. Amma ne içündir bu dağnı qorçalamaq işine qırımtatar alimleri ve faal insanlar degil, başqa milletke mensüp alimler kiriştiler.

Albu ki, Vatanımıznıñ tarihı, toprağı, tabiatını qorçalamaq birinci nevbette bizim işimiz olmalı. Ve bunı epimiz başta öz ailemizden başlamaq, balalarımızğa bu güzel topraqqa saiplik duyğusını aşlamaq borclumız.

Borclu olğanımıznı añlaymız, amma kene de dülber-dülber laflarnen sıñırlanamız. Bu esnada keçmişteki milliy qahramanlarımıznıñ ayatı ve faaliyeti bizge ibret olabilir.

Bularnıñ arasında birinci nevbette şubat ayında doğğanına 120 yıl tolğan Amet Özenbaşlınıñ adını añmalı. Qırımtatar halqı birinci Qurultayınıñ teşkilâtçılarından, “Milliy Firqa” partiyasınıñ yetekçilerinden biri, “Millet” gazetasınıñ muarriri, aqiqiy cesür vatanperver ve milletçi olğan bu insannıñ fikir-maqsadları öz milleti ve Qırımına hızmet etmek edi. Aynı şu hızmeti içün o eki defa kommunistler tarafından cezalandı.

Birince kere yaqalanıp, hainlikte suçlanğan Amet Özenbaşlı cellâtlarınıñ yüzüne tik baqıp: “Meni Vatan ve milletke hainlikte qabaatlamañız. Men olarğa iç bir zaman hiyanetlik yapmadım, amma bütün añlı ömürim kommunistler rejimine qarşı küreştim, işte oña hainlikte qabaatlaya bilirsiñiz”, degen. Amet Özenbaşlı kibi münevverlerniñ iç birisini ayamağan ükümet bu insannı öldürmege cürat etalmadı. Felekniñ çemberinden keçken milletçi sağ qalıp, daa çoq yıllar devamında halqına ve yurtuna hızmet etti. 1893 senesi Bağçasaray şeerinde doğğan Amet Özenbaşlı Tacikstanda ğurbet ilde vefat etip, doğğanınıñ 100-nci yılında kene sevimli Bağçasarayına qavuştı. Babasınıñ izlerinden basıp, onıñ munasip devamcısı olğan qızı Meryem Özenbaşlı ve “Golos Krıma” gazetasınıñ muarriri Eldar Seitbekirov biñ türlü zorluqlar çekip Amet Özenbaşlınıñ aziz naşını Vatanğa alıp qayttılar. Ve Amet Özenbaşlı Zıncırlı medreseniñ yanında ulu mütefekkirimiz İsmail Gaspralınıñ yanında defn etildi.

İşte, milletimizniñ İsmail Gaspralı, idam etilgenine bu sene fevral 23-te 95 yıl keçken Noman Çelebicihan, Mamut Nedim, Amet Özenbaşlı, Bekir Çoban-zade, Asan Sabriy Ayvazov kibi şanlı evlâtlarımıznıñ ayatı ve faaliyeti gençlerimizge örnek olabilir. Çünki bu insanlarnıñ episi bu hızmetlerini gençlik çağında başladılar. Ya bugün olarğa munasip gençlerimiz qaydalar? Vatan ve milletke hızmetni nasıl añlaylar, nasıl yapalar? –