Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Faiz Sebep Enflasyon Neticedir” mi?

Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK, 4 Nisan’da Mart 2022 Türkiye Tüketici Fiyat Endeksi’ni (TÜFE) açıklamıştır. TÜİK’e göre, Mart 2022’de TÜFE bir önceki aya göre (Şubat 2022) yüzde 5,46, geçen Aralık ayına göre yüzde 22,81, geçen Mart ayına göre yüzde 61,14 artmıştır. Son iki aylık hareketli ortalamalara göre ise yüzde 29,88  yükselmiştir.

Bir grup akademisyen tarafından kurulan ve Türkiye’deki alternatif enflasyon oranlarını açıklayan Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG), Mart 2022’de Türkiye’nin aylık tüketici enflasyonunun yüzde 11,93, yıllık enflasyonunun ise yüzde 142,63 olduğunu tahmin etmiştir.

Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK, 4 Nisan’da Mart 2022 Türkiye Tüketici Fiyat Endeksi'ni (TÜFE) açıklamıştır. TÜİK'e göre, Mart 2022'de TÜFE bir önceki aya göre (Şubat 2022) yüzde 5,46, geçen Aralık ayına göre yüzde 22,81, geçen Mart ayına göre yüzde 61,14 artmıştır. Son iki aylık hareketli ortalamalara göre ise yüzde 29,88  yükselmiştir. - Screenshot 1 1

OECD ülkeleri içinde enflasyonu en yüksek ülke Türkiye’dir.  OECD’de ortalama enflasyon  yüzde 7,7 olurken, Türkiye’de  enflasyon  Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırarak  61,14 olarak gerçekleşmiştir. OECD’de ortalama enflasyonu  yüzde 7,7’ye çeken ise, Türkiye’deki yüksek enflasyon  oranıdır. 1985-1990 döneminde OECD Daimi Temsilciliğimizde görev yaptım. O dönemde Türkiye’deki yüksek enflasyon oranı genel ortalamayı bozuyor  gerekçesi ile OECD enflasyon ortalamasına dahil edilmezdi.

Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK, 4 Nisan’da Mart 2022 Türkiye Tüketici Fiyat Endeksi'ni (TÜFE) açıklamıştır. TÜİK'e göre, Mart 2022'de TÜFE bir önceki aya göre (Şubat 2022) yüzde 5,46, geçen Aralık ayına göre yüzde 22,81, geçen Mart ayına göre yüzde 61,14 artmıştır. Son iki aylık hareketli ortalamalara göre ise yüzde 29,88  yükselmiştir. - Screenshot 2 1

Enflasyon, (basit olarak fiyat artışı)  milli para biriminin satın alma gücünün düşmesi demektir.  Mal ve hizmet satın almak için daha fazla paraya ihtiyaç duyulduğundan,  paranın  değeri düşer. Enflasyon oranı yüzde 2 ise,  bir yıl içinde 1 dolara mal olan bir paket  sigara  gelecek yıl için 1.02 dolara alınacak demektir.

Basit olarak enflasyon,  ekonomide mal ve hizmetlerin fiyatlarının genel  seviyesinin sürekli  artış göstermesidir.  Ekonomide mal ve hizmetlerin fiyatları zaman içinde artabilir veya azalabilir. Enflasyon  belli bir malın veya hizmetin fiyatının tek başına artması  demek değildir. Fiyatların genelde sürekli  artış göstermesidir.  Enflasyonun düşmesi, fiyatların daha az artması, insanların alım güçlerinin daha az azalması ve  sonuç olarak  istikrar ve refah demektir.

Talep enflasyonunda para arzı artar, bunun sonucunda tüketim artar, ekonomideki toplam arzın toplam talebi karşılayamaması sonucunda  fiyatlar  yükselir.  Maliyet enflasyonu  sonucunda  üretimde kullanılan her türlü maddenin ve işgücünün maliyeti artar. Bunun sonucunda  da  fiyatlar yükselir.

Enflasyon, işadamlarını ve üreticileri, yatırım ve üretim yapmaktan alıkoyar.  Tasarruflar, enflasyondan daha fazla getiri sağlayabilecek yabancı para, bina, arsa gibi araçlara kaydırarak üretim yapmadan kazanç elde etmeye yöneltir. Enflasyon,  yüksek faizler  sebebiyle borçlanma maliyetini artırır,  ekonomide  tasarrufların  verimsiz alanlara yönelmesine yol açarak yatırımları olumsuz etkiler.

Enflasyon, kredi ve işgücü piyasasının verimliliğini düşürür, ülkenin rekabet gücünü zayıflatır. Yüksek enflasyon, sosyal ve siyasi ilişkilerde kısa vadeli, çıkarcı ve ahlaki olmayan davranışları artırır. Enflasyon,  yöneticilere duyulan güveni  sarsarak yönetime olan inancın azalmasına  ve de  kaybolmasına yol açar.  Ekonomide fiyat istikrarını bozduğu için   kişilerin  yatırım, tüketim ve tasarruf kararlarını olumsuz etkiler.  Yarattığı istikrarsızlık, genç kesimin umutlarının tükenmesine yol açar.

Ülkede  fiyat istikrarını sağlamak  çok  önemlidir. Çünkü, yüksek enflasyon ekonomik ve toplumsal hayatta onarılması çok güç yıkımlara yol açar. Ekonomide sürdürülebilir bir büyüme için “fiyat istikrarı”  çok önemlidir.  Türkiye’de  son 20 yıldır devam eden yüksek ve  devam eden enflasyonun yarattığı ekonomik istikrarsızlık, büyüme performansının düşmesine, gelir dağılımının bozulmasına, refah seviyesini  azalmasına, her alanda istikrarsızlığa, satın alma gücünü azaltarak geçim sıkıntısına yol açmıştır.

Enflasyon,  toplumda yoksulluğa ve yoksunluğa  sebep olur.  Bir ülkede  fiyat istikrarının sağlandığı bir ortamda yaşamak o toplumdaki insanlar için en doğal haktır.   Fiyat istikrarının sağlanması ile  yaşam kalitesi yükselecek, insanların birbirlerine ve geleceklerine duydukları güven artacak ve toplumsal alanda iyileşmenin önü açılacaktır.

Enflasyon,  ekonomik istikrarı bozduğu gibi siyasi istikrarı da  olumsuz etkiler. (S. Rıdvan Karluk, Türkiye Ekonomisi,  Beta  Basım,  2014,13. Baskı, s.473-499)  Enflasyon, siyasi istikrarın düşmanıdır.  Siyasi istikrar ile ekonomik istikrar arasındaki ilişki ihmal edelirse, siyasi istikrar  bundan etkilenir.  Seçimlere yakın dönemlerde bu istikrarı sağlamak zorlaşır. Çünkü, alınacak önlemler geçici de olsa bir dönem vatandaşları olumsuz etkiler. Bu nedenle iktidarlar yaklaşan seçim dönemlerinde sıkı ekonomik tedbirlere başvurmak istemezler. Çünkü bunlar oy kaybına yol açar. Tıpkı, seçimlere yakın hiçbir hükümetin IMF ile anlaşarak bir istikrar paketini yürürlüğe koymak istememesi gibi.

Türkiye’de son  tartışmaların  bir anlamı yoktur: “Faiz sebep enflasyon sonuç gibi. Arnavutluk dönüşü gazetecilerin sorularını  cevaplayan  Cumhurbaşkanı Erdoğan “Yavaş yavaş, kademeli şekilde kur da düşecek, faiz de aynı şekilde düşecek ve 2022 bizim en parlak yılımız olacak, 2023’e de zaten böyle gireceğiz” demiştir.

(https://www.youtube.com/watch?v=AX2KB3LWAOs) Teoride “faiz sebep enflasyon sonuç” mu yoksa  “enflasyon sebep  faiz sonuç” mu sorusunun cevabı yüzyıl önce verilmiştir. (interest cause inflation  result, inflation cause interest result) Bunu günümüzde tartışmanın  bir anlamı  yoktur, cevap  bellidir.


Yazıları posta kutunda oku


Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir