Yunanistan neden Sevr Antlaşması’nın (1919) tüm toprak kazanımlarını Lozan Antlaşması’nda (1923) kabul etti? Yunanistan, Doğu Trakya ve Ege Yunan adaları olan Bozcaada ve İmroz gibi Küçük Asya’da olmayan toprakları tutamaz mıydı?
Bu soruya yanıt veren bir Amerikalı aşağıdakileri yazmış:
Tutamazdı; çünkü savaşı kaybettiler!
Yunanlılar 1919’da önemli toprak kazanımları elde ettiler, ancak sahip olduklarından memnun değillerdi. Bugün, Yunanlıların çoğu Türkiye’yi işgallerinin İngilizlerin teşvikiyle olduğunu, ancak bunu yapmak zorunda olmadıklarını söyleyecektir – Avrupa tarihi hakkında üstünkörü bilgiye sahip olan herkes, İngilizlerin son ana kadar birçok savaş yürüttüğünü bilir.
Yunanlıların yaptığı, Doğu Roma İmparatorluğu’nu yeniden yaratmak amacıyla zayıf bir komşuya karşı bir saldırı savaşı yürütmekti. Türkiye’ye doğru ilerlemeleri nihayet Sakarya’da durdurulduğunda, 1071’den beri (Doğu Roma İmparatorluğu’nu sayarsanız) hiçbir Yunan devletine ait olmayan bir toprakta durdular. Türklerin kazandıklarında yaptıkları zulümler hakkında çok şey söylendi ama Yunanlıların kazanırken yaptıkları vahşet hakkında çok az şey söyleniyor.
Türkler Smyrna’yı (İzmir) geri aldıktan sonra, Yunan Ordusu Küçük Asya’dan tamamen sürüldü. Mustafa Kemal daha sonra ordusunu Çanakkale’ye götürdü ve İngilizler müdahil olduğunda Avrupa’ya geçmeye hazırlanıyordu. Mudanya Mütarekesi üzerinde anlaşmaya varıldığında, birliklerin Mustafa Kemal’e karşı çıkmasına 48 saatten az bir süre vardı. Her iki taraf da Gelibolu Savaşı’nda yeniden savaşma arzusunda değildi ve Kemal zaten makul barış koşulları önermişti. İngilizler kabul etti ve Yunanlıları razı olmaya zorladı.
Nihayet Birinci Dünya Savaşı, Türk halkı için 11 Kasım 1918’de değil, 11 Ekim – 1922’de sona erdi.
Yunanlılar, Mütareke ve daha sonra Lozan’ın şartlarına razı olmasaydı, Türkiye ile savaşı kendi başlarına sürdürmek zorunda kalacaklardı ve 1922’de bunu yapacak durumda değillerdi. En iyi askerlerini kaybetmişlerdi ve ekipmanlarının çoğu Küçük Asya’daydı. İngiltere’nin arabuluculuğu yerine Türkiye’nin dikte ettiği bir barış, muhtemelen Yunan’ın savaştan elde ettiği son toprak kazanımını -Batı Trakya’yı- alıp, Yunanistan’ı 1913 sınırlarına geri döndürebilirdi. (Batı Trakya her zaman çok büyük bir Müslüman azınlığa sahiptir ve 1911’e kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun bir parçasıydı.)
1922 sonbaharındaki askeri durumu göz önüne alındığında, Yunanistan’ın kayıplarını azaltmaktan başka seçeneği yoktu. Bahsettiğiniz bölgeler zaten kaybedilmişti ve üzerinde savaşmak daha da fazla kayıp riskini beraberinde getiriyordu.
Bir yanıt yazın