Barışı fethetmek

Atatürk neden Trakya’yı aşıp daha çok toprak fethetmedi?

Bu soruya Amerika’da yaşayan John Cate aşağıdaki şekilde yanıt vermiş:

İngilizler İzmir’in düşüşünden sonra onu durdurdu. İzmir’i aldıktan sonra ordusunu Çanakkale’ye taşıyan Atatürk Avrupa’ya tekrar girmek ve İstanbul’u geri almak için Boğaz’ı geçmek üzereydi. İngilizler onun geri çekilmesini yoksa müdahale edeceklerini söylediler.

Yine de her iki taraf da Gelibolu Savaşı’nı yeniden yapmak istemiyordu. Kemal (henüz Atatürk değildi) aşağı yukarı Avrupa’daki 1914 sınırlarının Türkiye’ye verilmesi halinde savaşmayı bırakacağını söyledi, bu da İstanbul’un, Edirne ile birlikte Türk yönetimine geri döneceği anlamına geliyordu. İngilizler bunu kabul etmeye istekliydi ve 1923’te Lozan Antlaşması’na yol açan barış görüşmeleri başladı.

Birinci Dünya Savaşı, Türk halkı için nihayet 11 Ekim 1922’de Mudanya Mütarekesi ile sona erdi. Savaşın diğer taraflarından iki kat daha uzun süre savaşmışlardı.

Kemal gerçekten bundan fazlasını aramıyordu. Savaş İngiliz müdahalesi olmadan devam etseydi, Osmanlı’nın Balkan Savaşları sırasında Bulgaristan’a kaybettiği ve Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Yunanistan’a verilen Batı Trakya’yı geri alabilirdi. Savaş Yunan Makedonya’sına kadar uzanmazdı. Gerçekten istediği şey, savaş öncesi sınırın ve barışın yeniden sağlanmasıydı. Türkiye, 1914’ün sonlarından beri savaş halindeydi. İmparatorluğundan geriye kalanları kaybetmişti ve hatta Türk vatanı 1919’daki Sevr Antlaşması ile tamamen parçalanmıştı. Bu antlaşma o kadar ağırdı ki, Kemal’in bu antlaşmanın şartlarına direnişi artık “Türk Kurtuluş Savaşı” olarak biliniyor.

Kemal, tüm yabancı işgalcileri Küçük Asya’dan kovdu ve savaşı Avrupa’ya taşımaya hazırdı. İngilizler devreye girdi ve adil barış müzakereleri teklif etti (Fransızlar ve İtalyanlar yeni herhangi bir savaşa katılmayacaklarını söyledikten sonra) ve Kemal kabul etti. Sevr Antlaşması iptal edildi ve Türkiye, Müttefiklerle eşit olarak müzakerelere katıldı – bunu başaran tek ittifak devleti. II. Dünya Savaşı’nda rövanş için tek geri dönmeyen olması tesadüf değil.

Kemal yabancı toprakları geri almak değil, milletini özgürleştirmek ve barışı fethetmek istedi. Bunu muhteşem bir şekilde yaptı.