KEMALİST TÜRKÇÜLÜK

Prof. Dr. Anıl ÇEÇEN

Türkiye Cumhuriyeti kurucu önderi olan Mustafa Kemal Atatürk’ün izinden giderken, izlenen yol ve yöntem siyasal alanda her zaman için tartışma konusu olmuştur. Bu doğrultuda birbirinden çok farklı görüşler öne sürülerek ciddi bir kafa karışıklığı yaratılmıştır. Türk milleti kurucu önderi Atatürk’e bağlılığını korumak ve bu doğrultuda geleceğe yönelik tutarlı ve istikrarlı bir yol izlemek konusunda, geçmişten geleceğe yönelik bir biçimde ortaya çıkan Kemalist çizginin, değişen dünya koşulları çerçevesinde ele alınarak uygulamaya geçirilmesi konusunda, Türkiye Cumhuriyeti devleti ile Türk milleti önemli zorluklar ve sorunlarla boğuşmak zorunda kalmaktadır. En başta Atatürk düşmanları ve daha sonraki kategoride de emperyalist ve işbirlikçi güç merkezleri, Atatürk ve onun düşünce sistemi üzerinde kasıtlı olarak karışıklık yaratarak, dünyanın merkezinde yer alan bir güçlü ülke olarak Türkiye’yi ortadan kaldırmak için kaotik bir ortama kasıtlı olarak sürüklemektedirler. Böylece, Türk devletinin karışıklık ortamından çıkarak toparlanmasına fırsat vermeden, yıkılmasına giden yolların önünü açmak istemektedirler. Kurulduğu günden bu yana Türkiye Cumhuriyeti iki ara bir derede böylesine sıkışık bir durumda tutularak, merkezi coğrafyanın en güçlü devleti olmasına izin verilmemiştir. Böylesine bir engelleme düzeni altında istediği gibi toparlanamayan Türk devleti, günümüzde   bu çıkmazdan kurtulabilmenin yoğun çabası içine girerek ve mücadele dozunu her geçen gün yükselterek, dünyanın önde gelen ülkelerinden birisi olabilmek için uğraşmaktadır. 

Türk devleti, Birinci dünya savaşı sonrasında kurulmuş olan bir ulus devlettir. Yüzyıllarca insanlık tarihi boyunca birçok devlet kurmuş ve bunları imparatorluklara dönüştürmesini bilen bir ulusal topluluk olarak Türkler, ilk kez modern anlamda bir ulus devlet kurarak çağdaş bir yapılanma üzerinden, Birinci dünya savaşı sonrasında dünya sahnesine çıkmıştır.  Tarih boyunca Türk asıllı sülaleler ve hanedanların oluşturduğu Türk devletleri, güçlü krallar ve devlet adamları sayesinde tarihin en uzun süreli imparatorluklarını kurmuş ve bunlar aracılığı ile de bir yeryüzü hegemonya düzenini uzun süreli oluşumlar olarak çeşitli dönemler boyunca sürdürmüşlerdir. Türkler ilk önce Asya kıtasının ortalarında görülmeye başlanmışlar, daha sonraları ise göçler üzerinden batıya doğru yol alarak Pasifik okyanusu ile Atlantik okyanusu arasındaki üç kıtada devletler kurarak ve bunları zaman içerisinde imparatorluklara dönüştürerek, tarih boyunca yeryüzünde sağlam bir hegemonya düzeni oluşturmaya çalışmışlardır. Birbirini izleyen savaşlar Türk devletlerini değiştirirken, sonraki aşamada ulus devletler çağına girilirken, üç kıtanın ortasındaki merkezi yarımada olarak Anadolu toprakları, Türklerin merkezi anavatanı olarak kabul edilmiş ve bu yarımada üzerinde Türk milletinin ulusal egemenliğine dayanan güçlü bir Türk ulus devleti kurulmuştur. 

Merkezi topraklar üzerinde bir Türk devleti, Türklerin anavatanı olarak kabul edilen Anadolu yarım adasının üzerinde kurulurken, Asya ve Avrupa kıtaları arasında kalan önemli bir jeopolitik konum belirlenmiş ve böylece iki önemli kıta üzerinde bir köprü konumunda yer alan Anadolu yarımadasının etrafını çevreleyen bölgeler, kıtalar arasında merkezi bir yapılanmanın tamamlayıcı unsurları olmuştur. Böylesine bir devlet kurulurken Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarından gelen göçlerin ortaya çıkardığı insan malzemesi, yeni devletin toplumsal yapısının oluşturulmasında esas alınmıştır. Osmanlı devleti geri çekilirken önce Afrika, sonra Asya ve de Avrupa kıtalarından gelen göçler üzerinden yeni bir ulus devlet kurulmaya çalışılmıştır. Balkan savaşları Balkanlar bölgesini boşaltırken batılı emperyal  devletlerin üç kıtadaki Osmanlı topraklarını işgal etmeleri yüzünden, Avrupa’dan gelen göçler Anadolu’nun batı bölgelerine, Asya’dan gelen göçler ise  Doğu Anadolu’da yeni kurulan yerleşim merkezlerine, Afrika ve Orta Doğu ‘dan gelenler Anadolu’nun güney bölgelerine gelerek yerleşmişler ve böylece yüzyıllarca Türklere yurt olarak  ülke unsurunu oluşturan  topraklardaki Türk toplulukları, bu coğrafyanın tam ortalarındaki Anadolu yarımadasını milli anavatan kabul ederek, cihan savaşı sonrasında bu yarımada üzerinde  tam bağımsız Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşu için verilen ulusal kurtuluş savaşında  yer almışlardır. Dünya savaşı sırasında emperyalist saldırılar yüzünden kendi ülkelerindeki düzeni bozulan merkezi coğrafya ahalisi, daha sonraki aşamada Anadolu’ya gelip yerleşerek çağdaş bir cumhuriyet devleti kurulabilmesi için ulusal bir mücadele vermişlerdir. Bu aşamada hem göçler hem de savaşlar aracılığı ile Avrupa ve Asya’dan gelen Türk toplulukları ve diğer gruplar elbirliği ile mücadele ederek merkezi bir devleti kurabilmişlerdir. 

Birinci dünya savaşına giden yolda ilk savaşlar Balkanlar’da yapılmış, sonraki aşamada Anadolu üzerinden Asya topraklarında savaş sürdürülerek batılı emperyalistlerin saldırıları önlenmek istenmiştir. Balkan savaşları sonrasında Çanakkale’ye gelen emperyalistler, buradan Doğu Anadolu’ya giderek bir Ermenistan devleti kurmaya yöneldikleri aşamada, Balkanlar’dan gelen göçler Türkiye topraklarına yönelmiş ve bunun sonucunda da Balkanlar ve Çanakkale üzerinden gelişen savaş cepheleri önce Doğu Anadolu’ya, sonra güney Anadolu’ya ve daha sonra da batı Anadolu’ya doğru açılarak, orta dünyada Türklerin topluca bir var olma ya da yok olma kavgasına dönüşmüştür. Balkan savaşı ile başlayan bu toplu savaş süreci ilk aşamada Balkan savaşları ile öne çıkmış ve daha sonraki aşamalarda çeşitli cephelerde devam ederek, Batı Anadolu bölgesinde işgalci düşman birliklerinin Akdeniz’e dökülmesiyle zafer noktasına erişmiştir. Anadolu üzerindeki Türk devletinin kurucusu olan Atatürk, önce ortaya çıkan savunma örgütü olarak İttihat Terakki örgütünün içinde yer almış ve daha sonra da savaşın Asya topraklarına kayması üzerine de Anadolu yarımadasındaki ulusal kurtuluş savaşının örgütlenmesi olarak Kuvayı Milliye örgütlenmesinin öncüsü ve başı olmuştur.  Mustafa Kemal Makedonyalı bir aileden gelen bir Osmanlı vatandaşı olarak ülke savunması doğrultusunda, Balkan savaşlarında ulusal mücadeleye girmiş ve daha sonra da Anadolu üzerindeki ulusal kurtuluş savaşının hazırlayıcısı olarak, Avrupa topraklarından Asya topraklarına doğru kayan bir yeniden oluşum sürecinde Avrupa ve Asya birlikteliğinde gündeme gelen Türk devletinin hem öncüsü hem de kurucusu olmuştur. Bu nedenle, Atatürk Avrupa’dan gelen Selanik doğumlu Balkanlı ama Asya’da savaşarak Ankara’da devlet kuran bir Avrasya önderi olarak da kabul edilebilir. Atatürk bu yönü ile hem Avrupa hem de Asya’nın önde gelen önderlerinden birisi olarak görülmektedir.  

Türkler ise Asya’da tarih sahnesine çıkan, bu kıtanın her bölgesinde değişik devletler ve imparatorluklar kuran bir millet olarak, daha sonraki dönemlerde hem Avrupa hem de Afrika kıtalarının topraklarında da devlet kurarak, insanlık tarihinde yer alan önemli bir millet topluluğu potansiyeli ile tarihteki yerini almıştır. İlkçağlardan bu yana Türk tarihi incelendiği zaman Ergenekon oluşumu gibi mitolojik kaynakların, bir Türklük bilinci yaratılmasında önde gelen bir yansımalar getirdikleri görülmektedir.  Türk tarihinin mitolojik anlatımının ötesinde konuya tarih bilimi açısından girildiği zaman, Türklerin tarih biliminin önde gelen aktörleri olduğu göze çarpmaktadır. Tarihte Ergenekon’dan dünya sahnesine çıkanlar daha sonraki dönemlerde göçler ve akınlar sayesinde birçok bölgelere dağılarak, birbirinden farklı devletler kurmuşlardır. Türkler, üç kıtada her dönemde güçlü devletlere sahip olurken, yavaş yavaş batı ya doğru kayarak Orta ve Kuzey Asya’dan çıktıkları serüvene orta dünya ve merkezi devletler üzerinden devam edince, ortaya Selçuklu-Osmanlı ve Cumhuriyet çizgisinden gelen bin yıllık bir siyasal hegemonya düzeni çıkmıştır. Orta Doğu bölgesinde   Asya kökenli Türk toplulukları batıya doğru ilerlerken, orta dünyada öne çıkan siyasal yapılanmalar zamanla Atatürk’ün kurduğu bugünkü Türkiye Cumhuriyeti’nin doğuşunun önünü açmışlardır.

Atatürk’ün ortaya koyduğu çağdaş bilim ve siyasal yapılanma merkezi bir devlete dönüşürken, böylesine bir oluşumun üzerinde yer aldığı Anadolu yarımadasının, tarih atlaslarında Asya Minör olarak isimlendirilmesi nedeniyle, Asya kökenli Türk topluluklarının uluslararası konjonktürün sürekli olarak batıya doğru yönlendirilmesi çizgisinde, büyük Asya kökenli Türk topluluklarının küçük Asya isimli Anadolu yarımadası üzerinde bir araya gelerek toplanmalarına uygun bir ortam hazırlamıştır. Türk toplulukları böylesine bir süreç içerisinde Kuzey ve Orta Asya topraklarında yaşamlarını sürdürürken bu sefer ön Asya topraklarına doğru göç hareketleri geliştirerek Selçuklular zamanında Orta Doğu, Osmanlılar döneminde ise Anadolu merkezi üzerinden Yakın Doğu yapılanmalarına yönelmişlerdir. Orta Doğu ile Yakın Doğu bölgelerinin birlikte ele alınması, aynı dönemde bir imparatorluk kuracak genişlikte ülke yapılanmalarını öne çıkarınca, kuzeyden ve doğudan gelen göç hareketleri sayesinde, Türk boyları onuncu yüzyıldan sonra merkezi alanı yeni yerleşim bölgesi olarak kullanmaya başlamışlardır. Türk asıllı toplulukların ve kavimlerin ön Asya topraklarına gelerek yerleşmeleriyle, bu coğrafyanın nüfusu değişmiştir. Bizans döneminden kalan Hrıstıyan ve Yahudi asıllı topluluklar daha batıya doğru yönelirlerken, onlardan kalan boş yerlere onuncu yüzyıl sonrasında gelerek ve yerleşerek, küçük Asya denilen bu merkezi yarımadanın bir Türk ülkesi olmasını sağlamışlardır. Milattan sonraki ilk bin yılda üç büyük kıtanın çeşitli bölgelerinde devletler kurarak yaşayan Türk topluluklarının, tam da ikinci bin yıla girerken yavaş yavaş yerleşik düzene geçtikleri ve bunun sonucunda da Anadolu nüfusu yüz yıllık bir değişim süreci içinde, Hrıstıyan Bizanslı çoğunluğundan çıkarak Türk asıllı kavimlerin hegemonyasına doğru bir geçiş yaşamıştır. 

Tarih kaynakları incelendiği zaman ilk Türk asıllı kavimlerin M.Ö. on binli yıllar civarında   Asya’nın çeşitli bölgelerinde ortaya çıktığı görülmektedir.  Tarih öncesi dönemlerde ilk görülen Türkçe konuşan bu kavimlere Proto-Türkler adı verilirken, özellikle Avrupa kıtasında yaşayanlar kastedilmiştir. O dönemin ilkel koşullarında dünya coğrafyası keşfedilmeye çalışılırken, At sırtındaki Türk kavimleri üç kıtanın her bölgesinde at koşturarak yeni yurtlar aramışlardır. Avrupa ve Asya kıtaları arasında göçler uzun yıllar sürerken, Türk boylarının bir kısmı sürüden koparak geldikleri bölgelere yerleşmişlerdir  Bu doğrultuda Hun imparatorluğu ile başlayan hegemonya yayılışının, sonraki dönemlerde yeni kurulan Türk devletleri ile devam ettiği ama Türkçe konuşan kavimlerin göçlere devam ederek  başka bölgelerde de kendilerine yeni yaşam düzenleri kurdukları açıktır Pasifik okyanusundan Atlas okyanusuna  kadar yayılmış olan büyük kara sahasında Türk kavimleri gittikleri yerlerde yerleşirken  bazen kabileler ya da kavimler düzeninde yaşamlarını sürdürmüşler bazen da bulundukları bölgelerdeki devlet yapılanmalarının dayandıkları nüfusların aradan geçen uzun yıllar sonucunda  uluslaşmaya başlamasıyla, günümüzde  Asya toprakları üstünde yedi Türk asıllı devlet yer alırken, bugünkü  Rusya Federasyonunun sınırları içinde eyaletler halinde varlığını sürdüren ondan fazla Türk siyasal yapılanması  devam etmektedir . Bu arada bazı Avrupa ve Asya ülkelerinde de Türk asıllı kavimler otonom ya da ayrı topluluklar halinde yaşamlarını mücadele ederek sürdürmektedirler Dünya tarihinin esas aktörlerinden birisi olan Türk topluluklarının uzantısı olarak bazı Doğu Avrupa ve Doğu Asya devletleri de Japonya’dan Finlandiya’ya kadar yeryüzü haritasındaki yerlerini muhafaza etmektedirler. Bugünün koşullarında dünya düzeni yeniden kurulurken   Türklerin, Çin, İran, Hindistan ve Afrika topraklarında da devlet kurduklarını iyi hatırlamak gerekmektedir.  Türk topluluklarının üç kıta alanında göçler yolu ile yayılmaları gerçeği karşısında, Türklerin anavatanının neresi olduğu konusu tarih boyunca tartışma konusu olan bir sorun olmuştur. Yeryüzüne bu kadar yayılan Türk kavimlerinin, Mayalara ve de Kızılderililere kadar uzanmasıyla birlikte, Amerikan kıtasında da Türk asıllı boyların, yaşam alanlarını dördüncü kıta olarak Amerika kıtası topraklarına da taşarak yayıldığı anlaşılmaktadır. 

Türkçe gibi büyük bir dilin yaygınlık kazanmasıyla bu dile bağlı kültürel alt yapılar ve oluşumlar da beraberinde gündeme gelmiş ve bu gibi sosyal oluşumların birbirini bütünlemeye başladığı dönemlerde, Türklük olgusunun farklı alanlarda gündeme gelerek ve diğerlerinden ayrı çizgilerde kimlik kazanarak öne çıktığı anlaşılmaktadır. Son yıllarda yapılan tarih, coğrafya ve sosyoloji araştırmalarında Türklük olgusunun bazı bölgelerde doğrudan, bazılarında ise dolaylı yollardan varlıklarını koruyarak geliştirilmeye çalışıldığı anlaşılmaktadır. Dünyanın dört bir kıtasına yayılmış olan Türk topluluklarının bazıları uluslaşma içinde, bazıları devletleşme aşamasında diğerleri ise alt kollar ve gruplar olarak bulundukları ülkelerin toplumsal yapıları içinde yer alan etnik ya da dinsel topluluklar olarak, günümüz dünyasında da dağınıklığın çeşitli boyutlarını yaşamaktadırlar. İşte böylesine bir dağınıklık,  kopukluk ve  parçalanmışlık düzensizliğine mahkum edilmek istenen Türklerin giderek yok olmak gibi bir acı sonla karşılaşmaması için, Türk asıllı toplulukların temsilcileri yirminci yüzyılın başlarında bir araya gelmişler ve çeşitli toplantılar yaparak dünyanın geleceğini ve gündeme gelen değişim süreci içerisinde Türk asıllı toplulukların savaş dönemlerinde ne yapmaları gerektiği konularında, görüşmeler ve toplantılar yaparak Türkler için güvenli bir gelecek kurmak üzere yola çıkmışlardır. Türk topluluklarının sayıca en fazla yer aldığı topraklar Asya’nın kuzeyinde yer alan Rusya bölgeleri olduğu için, gelecek arayışı doğrultusundaki hareketlilik de Asya’nın kuzeyinde yer alan Tataristan’ın başkenti olan Kazan kentinde ortaya çıkmıştır. Fransız devrimi ile birlikte Batı Avrupa’da başlayan milliyetçilik cereyanları bütün kıtayı kat ederek Asya topraklarına geldiğinde, üç çok uluslu doğu imparatorluğunu parçalamaya başlıyordu. Önce Balkanlar’da Avusturya-Macaristan, daha sonra da Osmanlı İmparatorluğu milliyetçi saldırılara hedef olarak parçalanırken, Rus Çarlığı devlet destekli bir terörü halkçılık görünümünde geliştirerek bölünmeyi önlemeye çalışıyordu. 

Rus Çarlığı parçalanmayı gündeme getiren alt kimlikçiliğe karşı çıkarken, arkadan gelen ABD destekli Japon savaşına direnemeyerek 1905 yılında çöküyordu. 1917 devrimine kadar 12 yıl devletsiz yaşayan Rusya topraklarında yaşayan çeşitli etnik gruplar ve alt kimlik sahibi topluluklar, geniş imparatorluk topraklarında belirledikleri bölgelerde kendi ulus devletlerini kurmak üzere yola çıkıyorlardı. Hazar döneminden kalan Türk boyları kuzey bölgelerinde dağınık halde yaşarken, Rus imparatorluğunun tebaası konumunda yaşamlarını sürdürüyorlardı. Rus devletinin çökmesi üzerine bütün topluluklar kendi geleceklerini kurtarmak üzere ulusal çizgide örgütlenme çalışmalarına başlarken, Türk asıllı topluluklar da harekete geçerek görüşmelere başlıyorlar ve bilimsel toplantılar yaparak, Türklüğün geleceğini yeniden yapılandırmak üzere yola çıkıyorlardı. Rusya’daki Türk bölgeleri içinde en çok gelişmiş ve zengin olanı Tataristan olduğu için, bu ülkenin başkenti olarak Kazan şehri, Moskova’daki Rus egemenliğine karşı Kuzey bölgelerinde yaşayan Türkler aracılığı ile Türklüğün yeni merkezi olarak öne çıkıyordu. Rusya toprakları içinde yaşayan Türk asıllı toplulukların geleceği için bütün hazırlıklar ve kararlar Kazan’da alınırken, bu ülkedeki Tatar asıllı insanların öncülük yaptığı bir Türkçülük akımı resmen burada başlatılıyordu. Rusya’nın bütün Türk asıllı topluluklarına ve bölgelerine haber göndererek düzenlenen ilk Türkçülük Kongresi   1905 yılında yapılıyordu. Birinci Türkçülük kongresini Kırım’ın kuzeyinde yer alan Oka ırmağı içinde yolcu taşıyan küçük bir vapurda düzenleyen Rusya Türkçüleri, geleceğin ilk resmi Türk devletini kurmak üzere tarih sahnesine çıkıyorlardı. Kazan doğumlu bir Tataristan vatandaşı olarak Yusuf Akçura, Rusya’daki Türkçülük akımının hem öncüsü hem de kurucusu konumunda tarih sahnesinde boy gösteriyordu. Oka ırmağındaki ilk toplantıdan sonra ikinci ve üçüncü Türkçülük kongreleri   Kazan’ın güneyinde yer alan Novgrad kentinde yapılıyor ve yavaş yavaş Türk topluluklarının temsilcileri bir araya getiriliyordu. Bu arada Rusya’daki Türkçülük akımını dünyaya taşımak  isteyen ilk Türkçüler, Rusya’nın batıya açılan penceresi konumundaki  St.Petersburg  kentinde  dördüncü toplantılarını yaparak, imparatorlukların bittiği ve yerini ulus devletlerin aldığı konusunda fikir birliğine vararak dağılmışlardır .Türkçülük hareketinin  beşinci kongresinin gene  bu kentte yapılabilmesi için çalışmalar sürdürülürken,  Rus  Çarının  polisi  dördüncü  Türkçülük kongresine katılarak  ülke içinde bir Türk devleti kurmak üzere harekete geçen  bütün Türkçüleri  yaka paça yakalayarak sınır dışı etmiştir. Rusların bugün egemen olduğu kuzey bölgesinde, bin yıl önce bir Türk devleti olarak bu topraklarda hegemonya düzeni kuran Hazar Türk devletinin uzantısı olan bazı Türk toplulukları, Hazar döneminden gelen siyasal birikime sahip çıkan Tataristan devleti aracılığı ile, geleceğin bağımsız Türk devleti arayışı hareketine katılmışlardır. Rus devleti içinde kurulmak için yola çıkılan yeni Türk devletinin başka ülkelerde kurulabilmesi için, sınır dışı kovulan Türkçülük hareketinin öncülerinin bir kısmı Osmanlı devletinin sınırlarından içeri girerek İstanbul’a gelmiş, bir kısmı da başta İsviçre, Almanya, Avusturya ve Belçika olmak üzere Avrupa ülkelerine dağılmışlardır. 

Rusya’dan kovulan Türkçülerin Osmanlı ülkesine gönderilen temsilcileri, önce Yusuf Akçura liderliğinde İstanbul’da Türk derneği adı altında örgütlenmişler ama yeterince ilgi göremeyince, Türk Yurdu adı altında yeni bir örgüt kurarak hem Osmanlı ülkesinde hem de Avrupa ülkelerinde temsilcilik açmışlardır. Dünyanın tarafsız ülkesi olarak İsviçre’nin öne geçtiği bir dönemde Türk Yurdu Cemiyetinin öncüleri Cenevre ve Lozan kentlerinde şubeler açarak çalışmalarını Avrupa’da yürütmüşlerdir. Rusya’da başlayan Türkçülük hareketi İsviçre üzerinden Avrupa ülkelerinde de yayılmaya başladığı aşamada, 1913 yılında beşinci Türkçülük Kongresi Cenevre kentinde toplanmıştır. Türkçü hareketin öncüleri İsviçre’ye geldikleri yeni dönemde, burada   Orta Doğu’da bir Yahudi devleti olarak İsrail’in kurulması için çalışan Asya kökenli Museviler ile karşılaşmışlardır. İki bin yıl içinde Avrupa’da kurulamayan Yahudi devletinin Asya topraklarında kurulması için çaba gösteren Musevilerin, dünyaya dağılmasını önlemek üzere vaad edilmiş topraklar olan Filistin’de, böyle bir devletin kurulması için 1898 yılında Basel’de toplanan birinci Siyonist kongre de karar alınmıştır Musevilerin dağınıklığını önlemek üzere Orta Doğu’da bir devlet kurulması fikri, Rusya’dan kovulmuş olan Türkçüler için de emsal bir oluşum olarak Türkçülere yön göstermiştir. Bu doğrultuda Türkçü hareketin önde gelen temsilcileri, Rusya’da yapamadıkları beşinci Türkçülük kongresini 1913 yılında İsviçre’nin Cenevre kentinde Türk Yurdu Cemiyeti’nin çatısı altında yapmışlardır. Toplantıya katılan Türkçüler, küçük Asya olarak Anadolu’nun Türklerin anavatanı olduğunu, bu nedenle yeni Türk devletinin bu yarımada üzerinde kurulması gerektiğini belirterek, dünyaya dağılmış olan Türklerin anavatan Anadolu’da kurulacak Türk devleti aracılığı ile bir araya getirilmesi gerektiğini dile getirmişlerdir. 1905 yılında Kuzey bölgesinin merkezi olan Kazan’dan yola çıkan Türkçülük hareketi Rusya’dan kovulduktan sonra İsviçre’ye gelerek ve beşinci kongresini yaparak, ayrıca hareketin program aşamasını tamamlayarak ikinci adımını da atıyordu. İsviçre’deki beşinci Türkçülük  kongresine   Mahmut Esat, Yusuf Kemal, Yusuf Akçura, Şükrü Saraçoğlu ve Hamdullah Suphi  gibi önde gelen Türkçüler’in de katılmasıyla  birlikte hareketin Türkiye bağlantısı  gerçekleştiriliyordu. 

Türkçülük hareketinin üçüncü aşaması ise Türkiye’de bir ulusal kurtuluş savaşının oluşumuna bağlı bulunuyordu. Beş adet Türkçülük kongresinin birbiri ardı sıra yapılmasıyla birlikte hareketin düşünsel boyutu tamamlanıyor ve iş daha sonra gündeme gelecek üçüncü aşamadaki eylem dönemini gündeme getiriyordu.  Ulusal kurtuluş savaşı için Türkiye’ye gelen Türkçüler, savaş döneminde daha güçlü bir mücadeleye yönelmek üzere Türk Yurdu derneğini kapatarak, I918 yılında Türk Ocakları derneğini kurdular. Türk Ocakları bir yıl içinde yurt düzeyinde örgütlenince, Kuvayı Milliye hareketinin öncüsü Mustafa Kemal Türk Ocakları şubesi bulunun vilayet merkezlerine giderek antiemperyalist doğrultuda bağımsızlıkçı konuşmalar yaptı. Atatürk Anadolu topraklarında emperyalist saldırı ve işgallere karşı çıkarak Türklüğün anavatanını kurtarmaya çalışıyordu. 1919 yılında Samsun’a çıkış ile başlayan kurtuluş mücadelesi   bu çizgide yürütülüyordu. Böylece savaş öncesi koşullarda hem dışarıda örgütlenen Türkçülük akımı hem de anavatan içinde örgütlü bir yapılanmaya dönüştürülen Kuvayı Milliye hareketinin birleşerek ortak bir milli davaya yönelik dayanışma gerçekleştiriliyordu. Osmanlı devletinin çöküşü sırasında ortaya çıkan İttihat Terakki örgütlenmesinin yetersiz kalması üzerine, Balkan savaşları ve Birinci Dünya Savaşı sonrasında yeni bir Türk devleti kurulması doğrultusunda siyasal gelişmeler Kuvayı milliye örgütlenmesine giderken, 1912 yılında kurulan Türk Ocakları bu aşamada devreye girerek, ulusal kurtuluş savaşının Türkçü bir çizgide yürütülmesini sağlıyordu. Anadolu’da   genişletilen bir halk örgütlenmesi olarak Kuvayı Milliye mücadelesi, yurt dışında örgütlenerek anavatanda Türk devletini kurmak üzere gelmiş olan Türkçülük hareketi ile ana hedef doğrultusunda birleşiyordu. 

Anadolu’da yaşayan halk kitlelerinin ulusal kurtuluş örgütü olan Kuvayı Milliye akımının, silahlı direniş ve savunmaya yöneldiği aşamada Türk Ocakları’da devrede olmuş ve yurt düzeyinde elbirliği ile aşama aşama ülkenin kurtuluşu örgütlenmiştir. Bir Balkan insanı olarak Mustafa Kemal Atatürk, Anadolu kurtuluş savaşının önderliğine Türk halkının tercihleri ile getirilirken, çökmüş olan Osmanlı devletinin son kalıntısı olarak silahlı kuvvetler ve yerel yönetimler de bu milli ittifakın içinde yer alarak destek sağlamaya çalışıyordu. Emperyalizmin saldırı ve işgallerine karşı Türk dünyasının içinden gelen Türkçülük akımı ile, Anadolu halkının bağrından çıkan Kuvvacılık hareketi, bir araya gelerek dışa karşı her yönü ile direnen bir milli ittifakın savaş meydanlarında başarıya ulaşması için ortak mücadeleye yöneliyorlardı. Türk dünyasının tam ortalarında yer alan Anadolu yarımadası Türklerin ana vatanı haline gelirken Türkçülük ve Kuvvacılık bir arada hareket ediyordu. Merkezi topraklarda bir ulus devlet kurulurken ulusun adının konulmasında Türkçülük hareketi gereken adımları atıyor, Kuvvacılık ise halkın bağrından kopup gelen bir karşı çıkış insiyatifi olarak, gerekli olan güç desteklerini anında yetiştiriyordu. Böylesine bir süreçte iç ve dış insiyatiflerin bir araya getirilerek çok güçlü bir anti emperyalist halk cephesinin oluşturulmasında iki hareketin ortak önderliğine getirilen Atatürk’ün çok büyük ağırlığı vardı. Mustafa Kemal hem bir Balkan Türk’ü olarak hem de Anadolu’daki bağımsızlık arayışının öncüsü olarak hareket ettiği için, ulusal kurtuluş savaşının başlangıcında Türkçülük ve Kuvvacılık hareketlerini bir araya getirerek ve bu iki akım arasında sorun çıkmaması için gerekli her türlü önlemleri alarak birleştirici bir önderlik yapmıştır. Ulusal kurtuluş savaşında hem düşmanlar ülkeden çıkartılmış hem de Türkçülük akımı doğrultusunda yepyeni bir ulus devletin kurulması gerçekleştirilmiştir.

Mustafa Kemal’in önderliğinde bir araya gelen   içerideki Kuvayı Milliye hareketi ile dışarıdaki Türkçülük örgütlenmesinin bir süre parelel gidişten sonra, bir araya gelinerek bütünleşmesinin işin başında yapılması ile, Asya Minör’deki Avrupa tipi ulus devlet olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin yapılanmasına giden oluşumun önü açılmıştır. Asya topraklarında böylesine bir başarının elde edilmesinde Türkçülüğün getirdiği Asya birikimi ile, Balkanlar’da yetişmiş bir Avrupalı önder olarak Atatürk’ün görmezden gelinemeyecek derece olumlu katkıları olmuştur. Türk dünyası Asya merkezli olarak varlığını sürdürürken, merkezdeki anavatan olarak kurtarılmaya çalışılan Anadolu toprakları üzerinde ki Kuvayı Milliye hareketi, kurtuluş sonrasında yeniden kuruluşta Türkçülük akımı ile birlikte hareket ederek hem Asya topraklarında hem de Avrupa’nın yanı başında, Avrupa tipi modern ulus devlet modelini Türkiye Cumhuriyeti adı altında kurulmasını sağlamıştır. İmparatorlukların tarih sahnesinden çekilmeleri aşamasında, ulus devletler çağına girilirken, yirmiden fazla ülkeye dağılmış bir halde varlığını sürdüren Türk dünyası, Atatürk cumhuriyetinin kurulmasıyla birlikte merkezi boşluğunun ortadan kalkmasını gerçekleştirerek, daha güçlü bir yapılanma ile yola devam etme şansını elde etmiştir. Bu açıdan yeni dönemde bir Kemalist Türkçülük oluşumu öne geçebilecektir. 

Ulusal kurtuluş savaşı sırasında ve cumhuriyetin kuruluşu ile ilgili ilk yıllarda Atatürk, Kazan’da Türkçülük için yola çıkan, Rusya ve Kırım’da yeni Türkçülük akımını örgütleyen, daha sonra İstanbul’a gelerek Türk Ocaklarını kuran, Rusya ve İsviçre’deki Türkçülük kongrelerini hazırlayan, önde gelen bir Türkolog olarak Yusuf Akçura’yı baş danışman olarak uzun süre yanında tutmuştur. Meclis kurulurken milletvekili olarak, Ankara üniversitesi ile Türk Tarih ve Türk Dil Kurumlarının kuruluşunda uzman olarak ve Türk devletinin ulusal siyasetlerinin belirlenmesinde, Türkçülük birikiminin önde gelen bu temsilcisinden fazlasıyla yararlanmıştır. Bir Balkan Türkü olarak ulusal kurtuluş savaşının başına geçen Atatürk, Anadolu’da bir Türk ulus devleti kurarken, Türkçülüğün en önde gelen temsilcisiyle birlikte çalışarak, sonraki dönemlerde Kuvvacı ve Türkçü akımlar arasında birliktelik sorunu çıkmaması için ortak bir dayanışma içinde olmuştur. Devletin kuruluş yıllarında ve tek parti döneminde her iki akımın birlikteliği devlet otoritesi altında uyumlu bir biçimde devam ettirilerek yirminci yüzyılın ikinci yarısına kadar gelinmiştir. İki dünya savaşı sonrasında demokrasi cephesi genişlerken Yeni Türk devleti de bu cephe içinde yer alarak cumhuriyetin demokrasi ile tamamlanmasına çaba göstermiş ama devleti kuran partinin zaman içinde batıcı lobilerin eline geçmesi yüzünden, Türkçüler ile Kuvvacılar arasında Atatürk’ün oluşturduğu birlik ve beraberlik zaman içinde zorlanarak devre dışı bırakılmıştır. Demokratik rejim ortaya yeni muhalefet partilerini çıkarmış ve Atatürk’ün partisini yönlendiren batıcı çevreler, hem Kuvvacılığın bugünkü uzantısı olarak Kemalizm’e karşı çıkmışlar, hem de Türkçülüğün getirdiği üniter ulus devlet modelinin kaldırılması için ağır baskılar yapmışlardı. Bu tür gelişmelerin demokratik rejim içinde her geçen gün artarak devam etmesi yüzünden, Türkçü hareket bugünün Türkiye’sinde Atatürk’ün partisinin dışında kendine yer aramaktadır. Batı emperyalizminin dış müdahaleleri yüzünden Türkçülük ile Atatürkçülük ayrı düşürülerek farklı çizgilere doğru yönlendirilince, Türk devleti zayıflatılmıştır.

Türklerin bağımsız merkezi devletini kurmuş olan Atatürk, Türkçülüğü yücelterek en büyük Türkçü ünvanını kazanmıştır. Böylesine bir gerçekliğe rağmen Türkçülerin farklı bazı toplumsal merkezlerin etkileriyle Atatürk’ten uzak düşürülmeleri, Türkiye’de Kemalizm ve Türkçülük tartışmalarıyla gündeme getirilmiş ve Türk devletinin bu nedenle yaşanan hızlı değişim çağında toparlanarak daha etkin merkezi çalışmalarda bulunması mümkün olamamıştır. Bir milli devlet çatısı altında milliyetçilerin bu devleti kuran kurucu önder ve onun ortaya koymuş olduğu kurucu siyasal sistemin dışında ya da karşısında olmaları, eşyanın doğası gereği düşünülememesi gerekmektedir Kemalist modelin en önemli ilkesinin milliyetçilik olduğu unutulmamalıdır. Var olan Türk devletinin çatısı altında Kemalistler ve milliyetçi Türkçüler her zaman için beraber olmuşlar ama araya giren emperyal müdahaleler yüzünden, çok partili demokratik oyunlar aracılığı ile Türk toplumunun bu iki kesiminin Atatürk döneminde olduğu gibi bir araya gelmeleri bir türlü gerçekleştirilememektedir. Türkiye’nin geleceği için Türk devletinin kuruluşunun öncesi ve sonrasında yaşanan olaylardan ders alınarak ve bugünün koşullarında Türkiye’den Türk dünyasına bakarak, Kemalist bir Türkçülük anlayışı geliştirmek zorunluluğu giderek önem kazanmaktadır. Gerçek anlamda Atatürkçü olan Türkçüler geleceğin dünyasında Kemalist bir Türkçülük anlayışını hem Türkiye hem de Türk dünyası için birlikte uygulama alanına getirmelidir. Türkiye dünyanın merkezi devleti olarak hareket ederken Türkçü ve Atatürkçü kaynaşmasını yeniden oluşturarak Türk halkının önüne alternatif bir politik yapılanmayı her türlü emperyal modelin ötesinde koyabilmelidir. Türkçülük emperyalist olmamak için antiemperyalist yapılanma ile Kemalist olmak zorundadır. Böylece Türkiye Cumhuriyeti’nin ilelebet payidar kalabilmesi   amacıyla Türkiye üzerinden Türk dünyasına açılan yeni bir çıkış çizgisi yaratılabilecektir. Türkiye ve Türk dünyasının kucaklaşmasına giden yol ancak bu şekilde açılacaktır Kurucu ideoloji olan Kemalizm ve Türkçülük kaynaşmasıyla ancak ulusal bir köprü kurulabilecektir. 

Bugün gelinen aşamada artık devletler birbirleriyle çatışma ya da savaşlara girmemek üzere  her türlü barış yolunu denemekte ve emperyalist merkezlerin bütün kışkırtmalarına ya da komplolarına karşı çıkarak ve  sıcak olaylara karşı mesafeli davranarak, devlet düzenlerinin korunması doğrultusunda  her türlü girişimi örgütleyerek, güvenlik sorunlarına eskisinden çok daha fazla ölçüde yer vermektedirler .Bugün  devletler arası çekişmelerin geride kalmasının ana nedeni küresel sermaye ve şirketlerin egemen olduğu bir yeni emperyalist düzenin  dışarıdan zorla dayatılmasıdır. Bu durumda var olan devletlerden yana güçlerin eski siyasal oyunları bir yana bırakarak devletin yanında ve arkasında dayanışma içinde yer almaları gerekmektedir. Türkiye Cumhuriyeti kurulurken hem bir Türk devleti hem de bir Anadolu devleti aynı zaman dilimi içinde kurulmuştur. Anadolu halkının emperyalist saldırılara karşı var olma mücadelesi ile, Kuvayı milliye örgütlenmesi bütün kentlerde harekete geçerek Müdafai hukuk cemiyetlerini devreye sokmuştur. Türk Ocaklarının açılışı ile birlikte, Türkçülük akımı da gene Anadolu toprakları üzerinde örgütlü bir yapılanmaya dönüşerek, Kuvayı Milliye örgütleriyle birlikte savaş alanlarında birlikte ve yan yana emperyalist işgalcilere karşı vatan savunması yapmıştır. Yüz yıl önce gerçekleştirilen bu kutsal ittifakın mücadelesiyle Türkler Anadolu topraklarında örgütlenerek ulusal varlıklarını korumuşlardır. Geleceğin dünyasında Türk devletinin Türk dünyası ile birlikte var olabilmesi için, gene yüz yıl öncesinde olduğu gibi Türkçüler ile Atatürkçülerin acil gereksinme vardır.  Türk halkı tarafından Atatürkçülük olarak adlandırılan Mustafa Kemal’in Türklere bırakmış olduğu siyasal miras açısından konu le alındığında, Türkiye’yi var eden kutsal ittifakın gelecek dönemde de ortaya çıkarak, Kemalist çizgide bir Türkçülük akımı ile devlet merkezli yeni bir siyasal yapılanmaya yönelmek durumundadır. Küresel şirketler ulus devletleri yıkarken, var olan devlet yapılarının halk kitlelerinden gelecek ulusal çizgide desteklere her zamandan daha çok gerek bulunmaktadır. Artık Atatürkçüler ve Türkçülerin her türlü dış saldırı ve işgal girişimlerine karşı, Türkiye Cumhuriyeti çizgisinde bir araya gelerek birleşmeleri giderek zorunluluk göstermektedir. Atatürkçüler artık Kemalizm adına darbe senaryolarına karşı çıkarak Türkçü ve milliyetçi kesimlere güven vermesi, kutsal ittifakın oluşumu açısından zorunlu hale gelirken, Türkçülerin de dışarıdan yönlendirilen bazı siyasal dinci akımların etkisi altında kalmaktan uzak durması gerekmektedir. Yüz yıl önce bir araya gelerek emperyalizme karşı zafer elde etmiş olan Kemalist Türkçü ittifakın, günümüzde de öne çıkarak etkili olabilmesi için her iki kesimin birlikte hareket etmesi zorunlu bir duruma gelmiştir. Ayrıca Kemalizm’in sosyalizm ya da komünizm olmadığını Türkçü kesimlere Atatürkçülerin anlatması gerekmektedir. Ancak böylesine bir diyalogun oluşması sonrasında kutsal ittifakın daha etkin bir biçimde devreye girmesi mümkün olabilecektir. Osmanlı döneminden kalma bazı azınlık gruplarının Kemalizm kavramının arkasına gizlenerek batı emperyalizmi ile iş birliği yapması gibi olumsuz oluşumlara, eskisi gibi izin verilmezse o zaman Türkçü -Atatürkçü ittifakının daha güçlü bir biçimde gerçeklik kazanması mümkün olabilecektir. Küresel şirketlerin toplu saldırılarına karşı bütün ulus devletler gibi Türkiye Cumhuriyeti’de harekete geçerek ve devletler arası iş birliği ve dayanışma oluşumlarına öncelik vererek sağlayacağı yeni destekler ile ayakta kalabilecektir. Atatürk’ten Türk ulusuna kalan siyasal miras olarak Kemalizm’in yeniden devreye girmesinde, Türkçü ve Atatürkçü ittifakının eskisinden daha fazla etkin olması ulusalcı güçler tarafından sağlanmalıdır. Kemalist Türkçülük anlayışı sağlanacak diyalog ortamında etkinliğini artırırken, farklı çizgilerde gündeme getirilmekte olan yeni siyaset biçimlerine karşı daha dikkatli bir yol izlenmelidir. Bugünün koşullarında soldaki Kemalistler ile sağ yöndeki Türkçülerin devletin yanında yer alan merkezi güçler olarak, ülkenin geleceğinin güvence altına alınabilmesi için her türlü katkıyı sağlayarak, kalıcı bir barış düzenini birlikte garanti altına almaları kaçınılmaz bir görevdir.


Yazıları posta kutunda oku


“KEMALİST TÜRKÇÜLÜK” için 2 yanıt

  1. Cezmi Doganer avatarı
    Cezmi Doganer

    Atatürkçülük ve Milliyetcilik başka
    Türkçü Milliyetcilik başka… Türkçü Milliyetcilik, faşizm ve sovenizmdir.. Atatürk Milliyetciliği ırkcılığa ve ayrımcılığa karşı çağdaş, uygar ve karşılıklı saygı, hoşgörü ve barış anlayışıdır…

  2. mahmut kon ur avatarı
    mahmut kon ur

    Esas olan TÜRK milliyetciliğidir…Atatürk milliyetciliği Türk milliyetcilğin bir parcasıdır..şimdiki chp nin milliyetciliği bozulmuştur.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir