Gençlik Marşı – Dağ başını duman almış

Gençlik Marşı – Dağ başını duman almış hakkında bilgi

Ünlü Beden Eğitimi Hocası Galatasaraylı Selim Sırrı (Tarcan) Bey, yüksek beden eğitimi öğrenimi yaptığı İsveç’ten dönerken beraberinde sayısız rapor, bilgi ve dökümanlarıyla birlikte çeşitli ‘nota’lar da getirmişti.

Bunları ritmik jimnastikte kullanmayı amaçlıyordu. Bu notalardan birisi de İsveçli besteci Felix Korbing’in eseri olan ‘Tre Trallande Jambör’ adlı bir ‘Ormancı Şarkısı’ idi. Müzikten anlayan ve iyi de fülüt çalan Selim Sırrı Bey, bu şarkıyı bazı ufak değişikliklerle bir ‘MARŞ’ haline getirmişti. Sonra da görev yaptığı Yüksek Öğretmen Okulu’nun Türkçe öğretmeni bulunan Ali Ulvi Elöve’den bu marş için bir güfte yazmasını rica etmişti.

O günler, 1.Dünya Savaşı’nın tamamen aleyhimize döndüğü ve tüm Ulusumuzun derin bir üzüntü ve kedere boğulduğu günlerdi. Erkek Öğretmen Okulu o sıralarda Moda’da faaliyet göstermekteydi. Ali Ulvi Bey bu binanın denize bakan bir odasında 11.5×20 cm.boyutunda kareli bir defter kağıdı üzerine mavi mürekkepli bir kalemle Selim Sırrı Bey’in istediği güfteyi yazmıştı :

Dağ başını duman almış,
Gümüş dere durmaz akar.

Güneş ufuktan şimdi doğar ,
Yürüyelim arkadaşlar.

Sesimizi yer, gök, su dinlesin,
Sert adımlarla heryer inlesin.

Bu gök, deniz nerede var,
Nerede bu dağlar taşlar?

Bu ağaçlar güzel kuşlar,
Yürüyelim arkadaşlar.

Sesimizi yer gök su dinlesin ;
Sert adımlarla heryer inlesin.

Her geceyi güneş boğar,
Ülkemizin günü doğar.

Yol uzun olsa da ne var,
Yürüyelim arkadaşlar.

Sesimizi yer gök su dinlesin ;
Sert adımlarla heryer inlesin.

Ve bu marş ilk kez 1916 yılında Yüksek Erkek Öğr.Okulu öğrencilerinin İttihatspor sahasında Galatasaraylı Selim Sırrı Bey nezaretinde yaptıkları Beden Eğitimi gösterileri sırasında söylendi.

Mustafa Kemal (Atatürk)’ün de pek beğendiği bu marşı, Milli Mücadele meşalesini tutuşturmak üzere geçtiği Samsun’dan Anadolu içlerine doğru ilerlerken yanında bulunanlara söyletmeyi adet edinmiş olduğu bilinir.

20 Mayıs 1938 tarih ve 3466 sayılı kanunla 19 Mayıs ‘Gençlik ve Spor Bayramı’ olarak milli günlerimizin arasına girerken, bu marş da bu büyük bayramın simgesi olarak Türk gençliği ve sporcusunun marşı olacaktır…

Gençlik Marşı’nın Öyküsü – 15.02.2006

Anadolu’nun dağ başlarını, tekerleklerine çuval doldurduğumuz kırık-dökük otomobillerle aşarken bu marşı, yanımda bulunanlara söylemeyi adet edinmiştim. M.Kemal Atatürk

Bu marş, İsveç bestecisi Felix Körling (Feliks Çörling) in olup Selim Sırrı Tarcan (1874 – 1956) tarafından 1909 yılında İsveç’ten yurda döndüğünde getirilmiştir. Marşın asıl adı JAMTLAND’LI ÜÇ ŞARKICI KIZ yahut şakıyan üç kız anlamına gelen TRE TRALLANDE JAMTOR’dur. Güftesinin konusu ormana ait olduğundan İsveç’in ormancıları ve orman fakültesi öğrencilerince tutulan bir şarkıdır.(1)

Marşın melodisini çok beğenen S. Sırrı Tarcan, Birinci Dünya Savaşı yıllarında buna bir güfte uygulanıp Türk gençlerine öğretmek istedi. Bu arada İstanbul Erkek Öğretmen Okulunun Türkçe öğretmeni arkadaşı Şair Ali Ulvi (Elöve) Beye, marşın güftesini ısmarlamış ve böylece 1915 – 1916 ders yılı ortalarında marş tamamlanmıştır.

Ali Ulvi Elöve, Gençlik Marşı ile ilgili anılarında şunları anlatıyor:
“Bir gün okulun uygulama odalarından birinde çalışırken, S. Sırrı Tarcan ziyaretime geldi. O günlerde pek gözde olan bir İsveç marşı için güfte yazmamı istedi. Istenilen güfte 4×4 veya 8 heceli olacaktı. Vakit geçirmeden çalışmaya koyuldum. 1. Dünya Savaşı’nın aleyhimize döndüğü yıllardı o yıllar. Gençlik ve halk kaygıya kapılmıştı. Marş yazarken başlıca amacım bu havayı dağıtmak, gençlere azim, ümit ve kalp vermek oldu.” (2).

Marş ilk defa öğretmen okulunda söylenerek daha sonra okulu bitirenler tarafından bütün yurda yayılmıştır. Okul dışında ilk olarak 1916 ilkbaharında Kadıköy İttihat Spor ırı’nda (şimdiki Fenerbahçe Stadı’nın bulunduğu yer) İstanbul Erkek Öğretmen Okulu’nun S. S. Tarcan yönetiminde yapmış olduğu ilk beden eğitimi gösterisinde söylenmiştir.

3 yıl sonra ülkemiz çetin bir Kurtuluş Savaşına başladı. Mustafa Kemal, daha Samsun yolunda iken Bandırma Vapurunun güvertesinde arkadaşları ile bu marşı söyleyerek Karadeniz’i ak umutlarla yara yara Anadolu’ya ulaştılar. Samsun’a çıktıktan sonra Çamlıbel’e geldiklerinde yanında bulunan arkadaşlarını toplayarak DAĞ BAŞINI DUMAN ALMIŞ marşını söylediler. Daha sonra Erzurum ve Sivas yollarında ve bütün Kurtuluş Savaşı süresince bu marşı söyleyerek umutlarını tazeleyip durdular. Böylece Anadolu’yu bir heyecan kasırgası sarmıştı. Bu heyecan ve umutladır ki, Türk Ulusu, M. Kemal’in önderliğinde ülkemizi düşmanlardan temizledi ve özgürlüğüne kavuştu.

Nihayet Cumhuriyetten sonra marş kendi kendine gençliğe mal edilmişken, 20 Haziran 1938 tarih ve 2400 sayılı yasa ile kabul edilen Mayısın 19’u, GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI olmuştur. Artık bu bayramın marşıda DAĞ BAŞINI DUMAN ALMIŞ diye başlayan Gençlik Marşı’ydı.

Marşa ait bilgileri şöyle özetleyebiliriz:

Şarkının orjinal adı: Tre Trallande Jamtor

Türkçesi: Trallal la Diyen Üç kız

Bestecisi: Felix Körling (Feliks Çörling)

Besteyi İsveç’ten getiren: Salim Sırrı Tarcan

Türkçe güftesini yazan: Ali Ulvi Elöve

Ufak bir değişiklikle Türkçe’ye uygulayan: Viyolonist Zeki Bey

Türkiye’de ilk defa okunduğu yıl: 1916

Atatürk’ün Marşı yorumlaması: 20/21 Haziran 1936

Gençlik ve Spor Marşı olarak kabulü: 20 Haziran 1938

(1) Ethem Üngör, Türk Marşları, (Ankara, Ayyıldız Matbaası, 1975), s. 208.
(2) Avni Altıner, Her Yönüyle Atatürk, (İstanbul: Bakış Matbaası, 1974), s. 633.

alıntıdır.