Amerikalı üst düzey bir yetkiliye göre, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden’ın görüşmesinin yarıya yakın bölümünde Irak konuşulurken, terör örgütü PKK ile mücadele, Suriye, İran, Türkiye-İsrail arasındaki gerginlik, Kıbrıs, Balkanlar, Türkiye-Ermenistan ilişkileri, Heybeliada Ruhban Okulu, yeni Anayasa süreci gibi konular da gündeme geldi.
(AA) — Amerikan yönetiminden üst düzey yetkili, Biden ile seyahat eden gazetecilere verdiği brifingde, Başbakan Erdoğan’ın evinde genelde resmi ziyaretçi kabul etmediğini öğrendiklerini belirterek, kendilerini evinde kabul etmesinin “çok sıcakkanlı bir davranış” olduğunu söyledi.
Yetkilinin verdiği bilgiye göre, normalde 45 dakika sürmesi planlanan görüşme iki saat sürdü.
Amerikan heyetinin ayakkabılarını çıkarıp, terlik giyerek girdiği Başbakan’ın evindeki görüşme, Erdoğan’ın Biden ve heyetine, aile üyelerini tanıştırmasıyla başladı.
Yetkiliye göre, Başbakan Erdoğan görüşmenin başında Biden’ın Küresel Girişimcilik Zirvesi’nde yaptığı konuşmasını izlediğini ve beğendiğini söyledi.
Erdoğan, Biden’ın, konuşmasında Türkiye ile ABD arasındaki ilişkiler ve Türk ekonomisinin kaydettiği ilerlemeye dair olumlu sözler sarf etmesini takdir etti ve daha sonra, Biden’dan, Irak’a düzenlediği ziyaret hakkında konuşmasını rica etti.
-Görüşmenin yarısı Irak…-
Görüşmenin yarıya yakın bölümünü Irak konusu oluştururken, Biden, Irak seyahatiyle ilgili olarak Başbakan Erdoğan’a ayrıntılı bilgi verdi.
Yetkiliye göre, Biden’ın bu noktada verdiği ana mesaj, ABD’nin Irak’la bağını koparmayıp, tam tersine geliştirmekte olduğu ve bu ülkeyle ilişkilerinde ordu önderliğinden sivil önderliğe doğru değişim yaşandığı şeklinde oldu.
Erdoğan ve Biden, görüşmede, İran’ın Irak üzerindeki rolünü de ele aldı. ABD Başkan Yardımcısı Biden, İran’ın Irak’taki etkisinin abartıldığını ve Iraklıların, İran başta olmak üzere dış müdahalelerden hoşlanmadıklarını anlattı.
-PKK konusu…-
Görüşmede, terör örgütü PKK konusu üzerinde de duruldu. Biden, ABD yönetimi olarak, PKK terörizminin yol açtığı ciddi tehditle mücadelede Türkiye ile yakından çalışacakları yönündeki kesin taahhütlerinin altını çizerken, Irak’ın kuzeyindeki bölgesel yönetim dahil olmak üzere Iraklılardan da Türkiye, ABD ve Irak’ın ortak sorunu olan bu meseleyle mücadelede ciddi olduklarını duyduğunu aktardı.
Yetkili, “İncirlik’te konuşlanan Predatörlerin nasıl kullanılacağı konusu ele alındı mı? Biden Başbakan Erdoğan’a, Türkiye’nin kuzey Irak’taki PKK kamplarına operasyonları konusunda bir şey söyledi mi?” sorusu üzerine şunları kaydetti:
“Biden’ın, ABD’nin, PKK sorunu ile mücadelede Türkiye’ye yardım etmeye olan bağlılığını dile getirdiğini söylemenin dışında, bu konuda başka bir detaya girmeyeceğim. Biden ayrıca, egemenliğin tabii ki Irak için çok önem taşıdığını ve Iraklıların hem ulusal düzeyde, hem de özellikle bölgesel Kürt yönetimi düzeyinde, PKK’ya baskı uygulamada atabilecekleri her adımı atmalarının en önemli şeylerden biri olduğunu belirtti.”
Yetkili, “Türkiye’nin kuzey Irak’taki operasyonları devam ederse, Irak’ın istikrarı açısından bu bir problem yaratır mı?” sorusu üzerine de, “PKK sorununun Türklere karşı daha fazla şiddete ve diğer sorunlara yol açmayacak biçimde etkili bir şekilde ele alınması, Irak’taki ulusal hükümetin, bölgesel Kürt yönetiminin ve Türklerin, herkesin çıkarına” dedi.
-“İran’a karşı baskı sürdürülmeli”-
İran konusunda ise Biden, İran’ın bölgedeki etkisinin azalmakta, izolasyonunun ise artmakta olduğu şeklindeki değerlendirmelerini dile getirdi.
İran’ın “nükleer silahların yayılmasının önlenmesi anlaşmasına ve nükleer programları konusunda uluslararası topluma karşı yükümlülüklerine aldırış etmemesi, Tahran’daki İngiliz Büyükelçiliğine saldırı, Suudi Arabistan Washington Büyükelçisine suikast planı” gibi eylemlerinden örnekler veren Biden, bunların İran rejiminin bölgedeki izolasyonunun daha da artırdığını söyledi.
Biden, ABD Başkanı Barack Obama ve yönetimin, göreve ilk geldiğindeki İran’a açılma çabalarına karşılık görmediklerini hatırlatarak, dünyanın bu açılımı gördüğünü ve bunun, geçmişteki “ABD’nin İran’la diyaloğa geçmeye çalışmadığı ve bu yüzünden İran yerine aslında ABD’nin izole olduğu” yönündeki bazı anlayışları da tersine çevirdiğini belirtti. Biden, bunun sonucunda da şu anda, İran’a baskı uygulamada uluslararası boyutta “yakın tarihin en geniş koalisyonunun” kurulduğuna dikkati çekti.
Biden, İran’ın tavrını değiştirmenin en uygun yolunun baskıyı sürdürmek olduğunu ifade etti.
Üst düzey yetkili, “Biden, Türkiye’nin İran’a daha fazla yaptırım uygulaması çağrısı yaptı mı?” sorusuna cevaben, Biden’ın, yaptırımların İran üzerinde gözle görülür etkide bulunduğunu söylediğini aktardı. Türkiye’nin de bu yaptırımlara katıldığını ve bunu önemli bulduklarını belirten yetkili, yaptırımlara dair spesifik bir konuşmanın olmadığını belirtti.
-Suriye konuşuldu…-
Yetkiliye göre, görüşmede kısaca Suriye konusu da konuşuldu. Bu kapsamda da ABD Başkan Yardımcısı Biden, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad ve yakın çevresinin, kendi halkını öldürmeleri nedeniyle sorun ve istikrarsızlığın kaynağı olduğu şeklindeki inancını ortaya koyarak, Esad’ın iktidarı terk etmesi gerektiği yönündeki uluslararası konsensüsün giderek büyüdüğüne dikkati çekti.
Yetkili, Türklerin bu konsensüsün oluşturulmasında öncülük yaptığını belirtti.
“Suriye’de bundan sonra neler yapılabileceği konuşuldu mu?” sorusu üzerine yetkili, Esad’ın iktidarı terk etmesi ve şiddete son verilmesi gerektiği değerlendirmesi dışında Suriye ile ilgili bir unsurun konuşulmadığını söyledi.
Yetkili, bir başka soru üzerine,, Suriye’de uluslararası bir tampon bölge oluşturulması konusunun da konuşulmadığını belirtti.
-“Türkiye ve İsrail’in tamamen normal bir ilişkiye döndüğünü görmek istiyoruz”
Biden, görüşmede, Türkiye’nin İsrail ile ilişkilerinden de sözü açtı.
Türkler ve İsraillilerin, ilişkilerini güçlendirecek fırsatların arayışı içinde olacakları ve aralarındaki gerginliklerin üstesinden gelecekleri yönündeki umudunu dile getiren Biden, ABD’nin iki yakın dostu ve ortağının iyi geçinemiyor olmasının kendilerini üzdüğünü ve iki tarafı da ilişkilerini güçlendirecek fırsatları arama yolunda teşvik etmeyi sürdüreceklerini kaydetti.
Üst düzey yetkili, bir gazetecinin, “İsrail konusundaki sözlerinizde kızgınlıktan çok bir üzüntü dile getiriyor gibisiniz” sözleri üzerine, “Evet, tabii ki bu kızgınlık ifadesi değil” dedi. Yetkili, “Biden, ‘bakın, bu sorunu çözmelisiniz’ gibi bir söylemde bulunmadı mı yani?” sorusunu da şöyle yanıtladı:
“Bunu söyleyecek bir pozisyonda değiliz. İlişkilerinde şu anda bazı gerginlikler yaşayan iki yakın dostumuz ve ortağımız var ve yardımcı olup olamayacağımıza bakmak istiyoruz, yardımcı olmak niyetindeyiz. Aynı şeyleri İsraillilere de söylüyoruz, ‘ilişkilerinizi güçlendirmek için her fırsatı değerlendirmenizi umuyoruz’ diyoruz. Türkiye ve İsrail’in son günlerde, Van’daki deprem, Gilad Şalit ve diğer konularda ileriye dönük attıkları bazı olumlu adımlar var. Ancak biz ideal olarak, bu iki ülkenin tamamen normal bir ilişkiye döndüğünü görmek istiyoruz.”
Görüşmede, Mısır’daki seçimler, Libya, Balkanlar, Kosova ve Bosna konuları da ele alınırken, Biden, Kıbrıs ve Heybeliada Ruhban Okulu konularını da masaya getirdi.
Kıbrıs konusunda Biden, BM himayesindeki müzakerelerde gerçek ilerleme sağlayacakları umudunu dile getirdi ve bu süreci desteklemek için ellerinden geleni yapmaya hazır olduklarını vurguladı.
Biden, Heybeliada Ruhban Okulu’nun yeniden açılmasını umduğunu ifade etti ve Başbakan Erdoğan’ın, azınlık mallarının iadesi konusunda attığı adımları överek, bu adımları çok önemli bulduğunu söyledi.
ABD Başkan Yardımcısı Biden ayrıca, Türkiye’deki anayasal reform sürecinden takdirle söz ederken, bunun Türkiye’deki dini özgürlükleri daha da geliştireceği ümidini ortaya koydu.
Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin de konuşulduğu görüşmede Biden, protokollerin TBMM’nin gündemine getirilmesiyle, Türkiye’nin bu protokoller konusunda önümüzdeki aylarda adım atabileceğini umduğunu söyledi.
Amerikalı yetkili, Erdoğan’ın sağlık durumunun nasıl göründüğü, yürüyüp yürümediği, ayağa kalkıp kalkmadığı gibi ısrarlı sorular üzerine, “Doktor değilim, ama çok iyi görünüyordu. Bizi kapıda karşıladı, girişte eşlik etti” dedi.
Bir yanıt yazın