07 Eylül 2009
BUGÜN, Aydın’ın düşman işgalinden kurtuluşunun 87’nci yıldönümüdür.
Ünal Uyguç, birkaç gün önce elinde kırmızı kaplı bir kitapla geldi ve:
“Basılmasında öncülük ettiğim bu önemli kitabı okumalısın” dedi.
Aydınlı olmakla övünen meslektaşım Ünal Uyguç “Milli Mücadele’de Aydın” başlığı altında bir dizi kitabın Aydın Belediyesi tarafından hazırlanmasını sağlıyor. Uyguç’un bana getirdiği kırmızı kaplı kitap, bu dizinin 8’inci kitabı… Adı: “Milli Mücadele’de Aydın Sancağı ve Yörük Ali Efe”
Kitapta hayatı anlatılan Yörük Ali Efe, Kurtuluş Savaşı’nın eşsiz kahramanlarından biridir ve Aydın’ın kurtuluşunda başrolü oynamıştır.
Okuması yazması bile olmayan (ümmi) Yörük Ali, emrindeki çeteyle baskınlar yaparak Ege’de Yunan ordusunu perişan eden mucize bir adamdır.
Türk ulusu zorda kalınca ne cevherler çıkarıyor!
Yörük Ali Efe, Ege’de, işgalci Yunanlılara karşı başlatılan sivil direnişin önderlerinden olmuş, bu vatan hizmetinin karşılığı Atatürk’ün takdirlerini kazanmış, büyük zaferden sonra İstiklal Madalyası ile onurlandırılmıştır…
* * *
Oysa bir asker kaçağıdır Yörük Ali… Kıtasında, Ermeni asıllı bir Osmanlı subayından tokat yiyen 21 yaşındaki Yörük Ali, subayı hırpalayınca ağır ceza almaktan korkarak birliğinden kaçmış, Aydın dağlarında çeteciliğe başlamıştı. (1916)
Dağların kanunu acımasızdı. En kısa zamanda doğru düşünüp, doğru karar veren ayakta kalıp başarılı olan yaşar, yükselir. Ayağı kayan düşer, ölür!
Adının halk arasında yaşaması, kendisine saygı duyulması için efelik vadisindeki kurallara, geleneklere sadık kalınması gerekir. Efeler, yoksulu korur, haksızı cezalandırır.
Havaya atılan madeni parayı tabancayla vuracak kadar eline çabuk ve nişancı olan Yörük Ali Efe, zenginden alıp fakire veren bir yapıdaydı.
15 Mayıs 1919 günü Yunan Ordusu İzmir’e ayak basarak Anadolu işgalini başlattı.
Yörük Ali Efe ilk isyan edenlerden biri oldu:
“Vatanın her karış toprağı için kanımızın son damlasına kadar vuruşacağız!”
Okuması yazması olmayan bir asker kaçağı için olağanüstü sözlerdi bunlar…
Aydınlı diğer efeler sordular:
“Peki biz ne yapabiliriz?”
“Baskınlar yapacağız! Düşmana Türk’ün varlığını göstereceğiz!”
Yunanlılara karşı Yörük Ali eylemleri 16/17 Haziran 1919 gecesi Malgaç Çayı tren köprüsü baskını ile başladı. Yunan ordusunun cephane ve erzak taşımasını önlemek için köprü havaya uçuruldu, çok sayıda Yunan askeri öldürüldü. Baskınlar, büyük zafere kadar peş peşe devam etti, düşman büyük kayıplar verdi!
* * *
Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasından sonra Yörük Ali Efe, İzmir’de, Atatürk’ün kendisine hediye ettiği bastonu elinden düşürünce bindiği tramvaydan atladı, ayağı takıldı, rayların üzerine düştü, iki bacağı da kesildi. Vaktiyle özgürlük uğruna dağdan dağa seken millî kahraman tekerlekli sandalyeye mahkûm oldu.
1951 yılında, 56 yaşında ölen Yörük Ali Efe’nin karakterini anlatan bir anı şöyledir:
Bir gün, muhtarın haksızlığına uğrayarak çoluk çocuk aç kaldıklarını anlatan bir kadına bol miktarda erzak ve para veren Yörük Ali Efe şöyle der:
“Ayaklarımı benden alan Allah’a şükrediyorum. Eğer almasaydı böyle insanlar yüzünden elimi yine kana bulardım ve benim ölümüm dağlarda olurdu!”
Aydın’ı düşmandan kurtaran Yörük Ali Efe’yi rahmetle anıyoruz.
Bir yanıt yazın