Recep Tayyip Erdoğan’ın üniversite mezunu olup olmadığı konusu, Türkiye’de siyaset ve hukuk alanında uzun yıllardır tartışılmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 101. maddesi, cumhurbaşkanlığı adayları için yükseköğrenim şartını zorunlu kılmaktadır. Erdoğan’ın Marmara Üniversitesi’nden mezun olduğuna dair resmi belgeler sunulmuş olsa da, bu belgelerin doğruluğu ciddi eleştirilere ve iddialara konu olmuştur. Bu tartışmalar, Halkın Kurtuluş Partisi (HKP) gibi muhalif siyasi partiler, bağımsız hukukçular ve akademisyenler tarafından gündeme taşınmıştır. Erdoğan’ın diploması ile ilgili olarak resmi kurumların sunduğu belgeler, bağımsız bir denetime tabi tutulmamış ve eleştirmenler tarafından sahtecilik iddialarıyla ilişkilendirilmiştir.
Resmi İddialar ve Belgeler
Recep Tayyip Erdoğan, 1981 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nden mezun olduğunu ve bunun kanıtı olarak diplomasını sunduğunu iddia etmektedir. Yüksek Seçim Kurulu (YSK), Erdoğan’ın noter tasdikli diplomasını incelemiş ve hukuki açıdan geçerli olduğuna karar vermiştir (YSK Karar Metni, 2016). Marmara Üniversitesi ise yaptığı açıklamalarda, Erdoğan’ın mezuniyetinin kesin olduğunu ve diploma tartışmalarının gerçeği yansıtmadığını belirtmiştir (Marmara Üniversitesi Basın Duyurusu, 2016).
Ancak bu resmi açıklamalar, belgelerin ve tarihlerle ilgili çelişkiler nedeniyle eleştirmenleri tatmin etmemiştir. Özellikle Marmara Üniversitesi’nin 1982 yılında kurulduğu ve Erdoğan’ın 1981 tarihli diplomasında bu unvanın yer almasının imkânsız olduğu belirtilmektedir. Ayrıca diploma üzerindeki imza, mühür ve tasarım detaylarının, aynı döneme ait diğer mezunların diplomalarıyla tutarsız olduğu ileri sürülmektedir (Teyit.org, 2016).
Eleştirilerin Temel Noktaları ve İddialar
- Halkın Kurtuluş Partisi’nin İddiaları
Halkın Kurtuluş Partisi (HKP), Erdoğan’ın diplomasının sahte olduğunu savunan en aktif siyasi oluşumlardan biridir. HKP, 2016 yılında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunmuş ve Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı için gerekli olan yükseköğrenim şartını karşılamadığını iddia etmiştir. Parti, diplomanın tarih, kaşe ve içerik açısından sahte olduğunu şu temellerle açıklamaktadır:
• Marmara Üniversitesi’nin Statüsü: Erdoğan’ın mezun olduğunu iddia ettiği dönemde Marmara Üniversitesi henüz kurulmamıştır. Mezun olduğu belirtilen Aksaray İktisat ve Ticaret Yüksekokulu’nun ise dört yıllık bir program sunduğuna dair yeterli belge bulunmamaktadır (HKP Suç Duyurusu Dilekçesi, 2016).
• Diploma Tasarımındaki Çelişkiler: Erdoğan’ın diplomasında kullanılan mühürlerin ve tasarım unsurlarının, o dönemde Marmara Üniversitesi tarafından verilmiş olması mümkün görünmemektedir. Ayrıca imzalardaki farklılıklar ve kullanılan font gibi detaylar, belgenin sahte olabileceği şüphesini doğurmaktadır (Teyit.org, 2016).
• Tanıklık Eksikliği: HKP’ye göre, Erdoğan’ın sınıf arkadaşlarının ve öğretmenlerinin kamuoyunda net ifadelerle konuşmamış olması, şüpheleri artırmaktadır (HKP Basın Açıklaması, 2016).
- Diploma Belgelerindeki Teknik Sorunlar
Erdoğan’ın diploması üzerindeki en dikkat çekici teknik sorunlardan biri, diplomanın üzerinde “Marmara Üniversitesi” adının yer almasıdır. Marmara Üniversitesi, 1982 yılında kurulmuş olmasına rağmen Erdoğan’ın diplomasında 1981 tarihli olarak bu adın geçtiği görülmektedir. Bu durum, eleştirmenler tarafından bir sahtecilik göstergesi olarak yorumlanmıştır (Cumhuriyet Gazetesi, 2016).
Ayrıca diploma üzerindeki imza ve mühürlerin, Marmara Üniversitesi’nin diğer dönem mezunlarına ait belgelerle karşılaştırıldığında ciddi farklılıklar taşıdığı iddia edilmektedir. Bu durum, belgelerin Erdoğan için özel olarak düzenlendiği ya da mevcut belgelerin sonradan üretildiği şüphesini doğurmaktadır (MedyaTava, 2016).
- Kurumların Bağımsızlığına Dair Şüpheler
Tartışmalar, yalnızca diplomanın gerçekliğiyle sınırlı kalmamakta, aynı zamanda Marmara Üniversitesi ve YSK gibi kurumların bağımsızlıklarına dair eleştirileri de içermektedir. HKP ve diğer muhalif çevreler, Erdoğan’ın uzun süredir iktidarda olması nedeniyle bu kurumların siyasi baskı altında hareket ettiklerini iddia etmektedir. Bu durum, belgelerin güvenilirliğini doğrudan etkileyen bir unsur olarak değerlendirilmiştir (Bianet, 2016).
Hukuki ve Anayasal Boyut
Ömer Faruk Eminağaoğlu ve Halkın Kurtuluş Partisi tarafından yapılan başvurular, Erdoğan’ın diplomasının geçerliliğine yönelik ilk resmi itirazlar olmuştur. Ancak Yüksek Seçim Kurulu, Erdoğan’ın noter tasdikli diplomasını inceleyerek, hukuki açıdan geçerli olduğuna karar vermiştir. Eleştirmenler, bu incelemenin yeterince bağımsız ve derinlemesine yapılmadığını savunmaktadır (Radikal, 2015).
Anayasa’nın 101. maddesindeki “yükseköğrenim şartı,” bu tartışmaların hukuki temelini oluşturmakta ve Türkiye’de siyasal liyakat tartışmalarını da derinleştirmektedir. Erdoğan’ın diploması hakkındaki hukuki süreçler, bağımsız bir yargının önemini vurgulamakta ve Türkiye’de kurumsal güven sorununa işaret etmektedir (Hür, 2018).
Sonuç ve Değerlendirme
Recep Tayyip Erdoğan’ın üniversite diploması tartışmaları, Türkiye’nin hukuki ve siyasal yapısında büyük yankılar uyandırmıştır. Resmi belgeler Erdoğan’ın mezuniyetini doğrular görünse de, bu belgelerin üzerinde bulunan teknik tutarsızlıklar ve açıklanamayan çelişkiler, kamuoyunda şüpheleri diri tutmaktadır. HKP gibi muhalif çevreler ve bağımsız hukukçular, Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı adaylığının hukuki açıdan sorgulanabilir olduğunu iddia etmekte ve bu durum Türkiye’deki kurumsal şeffaflık sorunlarını yeniden gündeme getirmektedir.
Bu tartışmalar, yalnızca Erdoğan’ın akademik geçmişine dair bir soru işareti değil; aynı zamanda demokratik hesap verebilirlik ve hukukun üstünlüğü açısından da önemli bir sınavdır. Bu bağlamda, mesele, Türkiye’nin siyasal atmosferinin ve kurumsal yapısının daha geniş bir yansıması olarak değerlendirilebilir.
Kaynakça
1. Marmara Üniversitesi Basın Duyurusu, 2016.
2. Halkın Kurtuluş Partisi (HKP) Suç Duyurusu ve Basın Açıklamaları, 2016.
3. YSK Karar Metni, 2016.
4. Teyit.org, “Erdoğan’ın diplomasında kullanılan ifadelerin analizi,” yayın tarihi: Eylül 2016.
5. Sözcü Gazetesi, “YSK Erdoğan’ın diplomasını onayladı,” 6 Haziran 2016.
6. Cumhuriyet Gazetesi, “Erdoğan’ın diploması tartışma yaratıyor,” 4 Haziran 2016.
7. Bianet, “YSK, Erdoğan’ın diplomasını inceledi: Hukuki süreç nasıl işledi?” Haziran 2016.
8. MedyaTava, “Diploma tartışmasında medyanın rolü,” 2016.
9. Ayşe Hür, “Türkiye’nin Eğitim Sisteminde Siyasal Tartışmalar,” Toplum ve Bilim Dergisi, 2018.
10. Radikal Gazetesi, İsmail Saymaz, “Erdoğan’ın eğitim geçmişine dair belirsizlikler,” 2015.
11. Rafet Ballı, “Diploma Gerçeği ve Tartışmalar,” Akademik Perspektif, 2017.
12. İsmail Küçükkaya, Diploma Tartışmalarının Arkasında Ne Var?, Kitap Yayınları, 2021.
13. Fatih Portakal, “Diploma tartışmasının siyasi boyutu,” YouTube programı, 2016.
14. Politika ve Hukuk Dergisi, “Türkiye’de Yükseköğrenim ve Anayasal Tartışmalar,” 2020.
15. Evrensel Gazetesi, “Siyasi Baskılar ve Eğitim Sistemi,” Haziran 2017.
Bir yanıt yazın