Soğuk Savaş Döneminde Batılı İstihbarat Örgütlerinin Radikal Grupları Kullanımı. Sefa Yürükel

Sefa Yürükel

1. Soğuk Savaş (1947-1991) dönemi, Batılı istihbarat teşkilatlarının (özellikle CIA, MI6 ve NATO bağlantılı istihbarat ağları) komünizmle mücadele amacıyla radikal sağcı, paramiliter ve İslami cihatçı grupları desteklediği, eğittiği ve yönlendirdiği bir süreçtir (Westad, 2005). ABD ve müttefikleri, solcu devrimci hareketleri bastırmak için sağcı paramiliter grupları, İslami cihatçıları ve yerel istihbarat servislerini kullanmıştır. Bu politikalar, kısa vadede stratejik avantaj sağlamış olsa da, uzun vadede küresel istikrarsızlık yaratmış ve Batı’ya yönelik tehditlerin artmasına yol açmıştır (Coll, 2004).

Soğuk Savaş dönemi, ABD ve SSCB’nin dünya çapındaki ideolojik rekabeti doğrultusunda istihbarat operasyonlarını yaygınlaştırdığı bir süreçtir (Westad, 2005). Batılı istihbarat servisleri, özellikle CIA, MI6 ve NATO destekli yapıların liderliğinde, komünizmin yayılmasını önlemek için sağcı radikal grupları desteklemiş ve birçok ülkede siyasi ve askeri operasyonlar yürütmüştür (Ganser, 2005).

Bu makale, Batılı istihbarat teşkilatlarının doğrudan veya dolaylı olarak desteklediği radikal örgütleri dört ana başlık altında ele almaktadır:
1. Afganistan ve Mücahit Hareketi
2. Avrupa’da Antikomünist Yeraltı Ağı (Gladio Operasyonu)
3. Latin Amerika’daki Sağcı Paramiliter Gruplar ve CIA
4. Afrika’da Vekâlet Savaşları ve Batılı Müdahaleler

2. Afganistan ve Mücahit Hareketi (1979-1989)

2.1. Sovyet İşgali ve ABD’nin Müdahalesi

Sovyetler Birliği’nin 1979 yılında Afganistan’ı işgali, ABD tarafından büyük bir tehdit olarak algılanmış ve Washington yönetimi, komünist rejimi zayıflatmak için Afgan mücahitlerini desteklemeye karar vermiştir (Coll, 2004). CIA, Pakistan İstihbarat Servisi (ISI) ve Suudi Arabistan ile iş birliği yaparak Operation Cyclone adlı geniş çaplı bir gizli operasyon başlatmıştır (Rubin, 2002).

2.2. CIA’nın Mücahitlere Desteği

ABD, mücahitlere büyük çapta mali ve askeri destek sağlamıştır:
• Silah ve Lojistik: CIA, mücahitlere Stinger füzeleri ve ağır silahlar sağlamıştır (Bergen, 2002).
• Eğitim: Müşterek operasyonlar kapsamında mücahitler Pakistan ve Suudi Arabistan’daki kamplarda eğitilmiştir.
• Finansal Destek: ABD ve Suudi Arabistan, mücahitlere büyük ölçekli mali kaynaklar aktarmıştır (Weinbaum, 1991).

Bu süreçte, Usame Bin Ladin gibi isimler ön plana çıkmış ve El Kaide’nin temelleri atılmıştır (Coll, 2004).

2.3. Sonuçları

ABD’nin desteklediği cihatçılar, 1990’larda Taliban ve El Kaide gibi radikal örgütlere dönüşerek Batı için uzun vadeli bir güvenlik tehdidi haline gelmiştir (Bergen, 2002). 11 Eylül saldırıları, bu politikanın ters tepen en büyük sonuçlarından biri olarak değerlendirilmektedir.

3. Avrupa’da Antikomünist Yeraltı Ağı (Gladio/ Kontrgerilla Operasyonu)

3.1. NATO’nun Gizli Ordusu

CIA ve MI6 tarafından desteklenen Gladio Operasyonu, Avrupa’da komünist tehditlere karşı bir direniş ağı oluşturmayı hedeflemiştir (Ganser, 2005). Gladio, Batı Avrupa ülkelerinde gizli paramiliter yapılar kurarak olası bir Sovyet işgaline karşı “stay-behind” (geride kal ve diren) taktikleri geliştirmiştir (Willan, 2001).

3.2. Gladio’nun Eylemleri
• False Flag Operasyonları: İtalya, Belçika ve Almanya’da sivillere yönelik terör saldırıları düzenlenmiş ve komünist gruplar suçlanmıştır (Ganser, 2005).
• Suikastlar: Avrupa’da solcu aktivistlere yönelik suikastlar düzenlenmiştir.

3.3. Gladio’nun Ortaya Çıkışı

1990’larda Gladio ağı ifşa edildiğinde, Batı Avrupa’da büyük bir skandal yaşanmış ve istihbarat servislerinin demokratik süreçleri manipüle ettiği ortaya çıkmıştır (Willan, 2001).

4. Latin Amerika’daki Sağcı Paramiliter Gruplar ve CIA

4.1. ABD’nin Komünizmle Mücadelesi

ABD, Latin Amerika’da sosyalist devrimlerin yayılmasını önlemek için sağcı rejimlere destek vermiştir (McSherry, 2005).

4.2. Desteklenen Hareketler
• Şili (Pinochet Darbesi, 1973): CIA, Allende hükümetini devirmek için General Pinochet’yi desteklemiştir (Kornbluh, 2003).
• Nikaragua (Contras Hareketi, 1980’ler): CIA, Sandinist hükümete karşı Contras örgütünü finanse etmiştir (Scott, 1986).

4.3. Sonuçları

Bu müdahaleler, insan hakları ihlallerine ve uzun vadeli istikrarsızlığa neden olmuştur.

5. Afrika’da Vekâlet Savaşları ve Batılı Müdahaleler

5.1. Angola ve UNITA Hareketi

CIA, Angola’da komünist MPLA’ya karşı UNITA hareketini desteklemiştir (Gleijeses, 2002).

5.2. Sonuçları

Afrika’da desteklenen sağcı gruplar, kıtada uzun süren iç savaşlara ve siyasi istikrarsızlığa neden olmuştur.

6. Sonuç ve Değerlendirme

Soğuk Savaş döneminde Batılı istihbarat teşkilatlarının radikal gruplara desteği, kısa vadeli kazanımlar sağlarken uzun vadede Batı için büyük güvenlik riskleri doğurmuştur. Afganistan’da desteklenen mücahitler, El Kaide’yi doğurmuş; Avrupa’daki Gladio operasyonları demokratik süreçlere zarar vermiş; Latin Amerika ve Afrika’daki sağcı paramiliterler ise geniş çaplı insan hakları ihlallerine yol açmıştır.

Bu tarihsel süreç, istihbarat örgütlerinin vekâlet savaşlarını nasıl yönettiğini ve bunun küresel düzeydeki etkilerini anlamak açısından önemlidir.

Kaynakça
• Bergen, P. (2002). Holy War, Inc.: Inside the Secret World of Osama bin Laden. Free Press.
• Coll, S. (2004). Ghost Wars: The Secret History of the CIA, Afghanistan, and Bin Laden, from the Soviet Invasion to September 10, 2001. Penguin.
• Ganser, D. (2005). NATO’s Secret Armies: Operation Gladio and Terrorism in Western Europe. Routledge.
• Gleijeses, P. (2002). Conflicting Missions: Havana, Washington, and Africa, 1959-1976. University of North Carolina Press.
• Kornbluh, P. (2003). The Pinochet File: A Declassified Dossier on Atrocity and Accountability. The New Press.
• McSherry, J. P. (2005). Predatory States: Operation Condor and Covert War in Latin America. Rowman & Littlefield.
• Rubin, B. (2002). The Fragmentation of Afghanistan: State Formation and Collapse in the International System. Yale University Press.
• Scott, P. D. (1986). The Iran-Contra Connection: Secret Teams and Covert Operations in the Reagan Era. South End Press.
• Weinbaum, M. G. (1991). “Pakistan and Afghanistan: The Strategic Relationship.” Asian Survey, 31(6), 496-511.
• Westad, O. A. (2005). The Global Cold War: Third World Interventions and the Making of Our Times. Cambridge University Press.
• Willan, P. (2001). Puppetmasters: The Political Use of Terrorism in Italy. iUniverse.