Times Higher Education, Dünya Üniversite Sıralaması 2025 ile dünya çapındaki en iyi üniversiteleri belirlemiştir. Bu yıl 115 ülke ve bölgeden 2.000’den fazla kurum sıralanmıştır. Oxford, endüstri katılımı ve öğretimdeki önemli gelişmelerin de etkisiyle üst üste dokuzuncu yıldır zirvedeki yerini korumuştur. MIT altıncı sıraya gerileyen Stanford’u geride bırakarak ikinci sıraya yükselmiştir.
Çin, küresel araştırma etkisini artırarak ilk 10’a yaklaşmış, Avustralya’nın en iyi 5 üniversitesinin tamamı uluslararası görünümün azalması nedeniyle sıralamada gerilemiştir. İlk 200’e üç yeni ülke (Brezilya, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri) katılmış, yükselen piyasaların yüksek öğrenimdeki yükselişi dikkat çekmiştir.
Üniversite performansına ilişkin dünyanın en kapsamlı değerlendirmesi olarak kabul edilen WUR 3.0 metodolojisi, üniversiteleri 5 temel alanda değerlendirmek için dikkatle kalibre edilmiş 18 gösterge içermektedir. 2025 sıralaması 2.092 üniversiteyi kapsamakta olup, geçen yılla karşılaştırıldığında bu yıl 185 yeni giriş olmuştur. Veri gönderen 2.860 kurumdan 472.694 veri toplanmıştır.
Oxford, endüstri katılımı ve öğretimdeki önemli gelişmelerin de etkisiyle üst üste dokuzuncu yıldır zirvedeki yerini korumuş, MIT altıncı sıraya gerileyen Stanford’u geride bırakarak ikinci sıraya yükselmiştir. Çin, küresel araştırma etkisini daha da artırarak ilk 10’a yaklaşmıştır. Avustralya’nın en iyi 5 üniversitesinin tümü, itibarın ve uluslararası görünümün azalması nedeniyle sıralamada gerilemiştir.
Üniversite performansına ilişkin dünyanın en kapsamlı değerlendirmesi olarak kabul edilen WUR 3.0 metodolojisi, kurumları beş temel alanda (öğretim, araştırma ortamı, araştırma kalitesi, endüstri katılımı ve uluslararası görünüm) değerlendirmek için kalibre edilmiş 18 gösterge içermektedir.
Öğrenciler, öğretmenler, akademisyenler, hükümetler ve sektör uzmanlarının dünya çapında güvendiği ayrıntılı metodolojisi, 157 milyon alıntı, 18 milyon araştırma yayını, dünya çapında 93 binden fazla bilim insanının anket cevaplarına dayanmaktadır. Bu yılki araştırma, İngiltere ve ABD yüksek öğretim sektörlerinin itibarının azaldığını göstermektedir.
Uluslararası yükseköğretim derecelendirme kuruluşu Times Higher Education’ın (THE) 2025 alan sıralamasına (https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/latest/world-ranking) göre Türkiye’den (dünyada ilk binde) çok sayıda üniversite yer almıştır. Eğitim Bilimleri’nde ilk 100’de 1, ilk 500’de 6, ilk 1000’de 35 Türk üniversitesi vardır. Bu yıl ODTÜ, 89’ncu sırayla ilk 100’e giren Türk üniversitesidir.
Bir diğer derecelendirme kuruluşu QS’in 2025 Dünya Üniversite Sıralamalarında 2021’de 601-650, 2022’de 551-560, 2023’te 501-510 aralığında, 2024 ise 336’ncı sırada yer alan ODTÜ, 2025 sıralamasında 285’nci sıraya yükselerek büyük başarı sağlamıştır. ODTÜ’nün “işveren tanınırlığı“ boyutundaki sıralamasında son 3 yılda 153 sıra çıkarak dünya genelinde 101’nci sırada, “akademik tanınırlık” sıralamasında ise 47 sıra yükselerek 286’ncı sırada yer alması başarıdır.
THE’nın eğitim bilimleri alan sıralamasında bu yıl ilk 100’de 1, ilk 500’de 6, ilk 1000’de 35 üniversitemiz vardır. Eğitim Bilimleri alanında 35, Mühendislikte 26, Tıp ve Sağlıkta 25, Sosyal Bilimlerde 24, İşletme ve Ekonomide 21, Fen Bilimlerinde 19, Fizik Bilimlerinde 18, Bilgisayar Bilimlerinde 17, Sanat ve Beşeri Bilimlerde 11, Psikolojide 5 Türk üniversitesi alan sıralamalarında dünyada ilk 1000’e girme başarısını göstermiştir.
THE sıralamasında eğitim bilimleri alanında ODTÜ, listede ilk 100’e girerek dünyada 89’ncu üniversite olmuştur. Boğaziçi Üniversitesi 151-175, Hacettepe Üniversitesi 251-300, benim de mensubu bulunduğum Anadolu Üniversitesi, Bahçeşehir Üniversitesi ve Bartın Üniversitesi ile birlikte 401-500 aralığında yer almıştır.
Elektrik ve elektronik, makine ve uzay, inşaat ile kimya mühendisliği alanında 97 ülkeden 1.488 üniversite bulunmaktadır. Mühendislik alanında Türkiye’den 26 üniversite dünyada ilk 1000’de yer alma başarısını göstermiştir. Koç Üniversitesi 201-250, ODTÜ 251-300 aralığındadır. 301-400 aralığında İstanbul Teknik Üniversitesi ve Sabancı Üniversitesi bulunmaktadır. Bilkent, Boğaziçi ve İstinye Üniversitesi 401-500 aralığında yer almıştır.
Tıp ve Sağlık alanında Türkiye’den 25 üniversite ilk 1000’dedir. Koç Üniversitesi Tıp ve Sağlık’ta 301-400, Hacettepe 401-500 aralığındadır. Bu, adı geçen üniversiteler açısından büyük başarıdır. Sosyal Bilimler alanında Türkiye’den 24 üniversite ilk 1000’e girme başarısını göstermiştir. ODTÜ 176-200, Koç ve Sabancı 201-250 aralığında, Boğaziçi 251-300 aralığında listeye girmiştir.
İşletme ve Ekonomi alanında Türkiye’den 21 üniversite ilk 1000’dedir. ODTÜ, 251-300, Bilkent, Boğaziçi, Koç ve Sabancı 301-400, İTÜ 401-500 aralığındadır. Fen Bilimleri alanında 19 üniversite ilk 1000’e girerken, bu alanda ODTÜ 301-400 aralığındadır. Fizik Bilimleri’nde 18 üniversite ilk 1000’dedir. Koç, ODTÜ ve Sabancı 401-500 aralığında sıralamada yer alarak önemli bir başarı sergilemiştir.
Bilgisayar Bilimleri alanında sıralamada 17 üniversite ilk 1000’dedir. İTÜ ve ODTÜ 251-300, Boğaziçi, Sabancı, Yıldız Teknik 401-500 aralığındadır. Sanat ve Beşeri Bilimler sıralamasında 11 üniversite ilk 1000’dedir. ODTÜ 201-250, Koç 251-300 ve Boğaziçi 401-500 aralığındadır. Psikoloji Bilimleri alanında 5 üniversite ilk 1000’dedir. ODTÜ, 251-300, Koç 301-400, Boğaziçi 401-500 aralığındadır.
Türk üniversitelerinin dünya sıralamalarında üst sıralarda yer almasını sağlayan en önemli faktör, üniversitelerin uluslararası yayın sayısıdır. Eğer üniversitelerde “intihal” özürlü yayınlar varsa, bu üniversitelerin dünya sıralamalarında üst sıralarda yer alması mümkün değildir.
Türkiye’de bu süreçte önemli bir gelişme yaşanmıştır. Ankara’da kurucusu “TIP” alanında saygın biri olan bir vakıf üniversitesinde aşağıda yer alan kriterler ile profesör ataması yapılmıştır. YÖK tarihine geçen Ankara’daki vakıf üniversitesinde profesör atamasında kullanılan kriterlerin Türkçe ve İngilizce karşılıkları aşağıdadır.
- Dosyanın düzenli olması, (The regularity of the file)
- Taşınır bellek, (Portable memory)
- Adayın genç olması, (The candidate is young)
- Adayın dinamik olması, (The candidate is
- Dosyanın düzenli olması, (The regularity of the file)
- Taşınır bellek, (Portable memory)
- Adayın projeci olması, (Being a project designer)
- Adayın yaşı, (Candidate’s age)
- Adayın dinamikliği, (Candidate’s dyna)
- Adayın lisans programlarında ders vermesi, (The candidate’s teaching in undergraduate programs)
- Adayın yüksek lisans programlarında ders vermesi. (The candidate’s teaching in graduate programs)
Bu üniversitede adayın “genç”, “dinamik” ve “projeci” olması atama için yerli görülmüştür. Dünyanın hiçbir üniversitesinde bu gibi gülünç kriterler ile profesör ataması yapılmamıştır. Bu atamayı yapan vakıf üniversitesi YÖK tarihine geçmiştir. Times Higher Education’ın sıralamasına giren Türkiye’deki üniversitelerde profesör atanması için “The candidate is young,” “The candidate is dynamic,” “Being a project designer” gibi bilim dışı gülünç kriterler ile atama yapılmamıştır. Bu hukuk dışı atama tarafımdan “yargı kararı” ile iptal edilmiştir.
Söz konusu kriterleri icat ederek YÖK tarihine geçen Ankara’daki devlet üniversitesindeki 3 öğretim üyesi hakkında bir soruşturma açılmamış olması, başlı başına bir skandaldır. YÖK’ün bu konuda derin bir sessizliğe girmesi de ilginçtir. Yazar Sultan Uçar, “Türk üniversiteleri verilerle mi oynadı” başlıklı yazısında önemli bir tespitte bulunmuştur: “Uluslararası akademik başarı; rektörün oğlu kızı, karısı, dayısı, amcası, halası, teyzesine açılan kişiye özel kadrolarla yakalanamaz.”
Yukarıdaki kriterleri icat eden Ankara’daki devlet üniversitesi ile bu kriterleri esas alarak atama yapan vakıf üniversitesi hakkında YÖK’ün soruşturma açmaması bir diğer konudur. Söz konusu kriterler acaba ODTÜ’de uygulanmış olsaydı, bu üniversite dünya sıralamasına gerebilir miydi? Cevap basit olduğu için açıklanmayacaktır. Çünkü; Oscar Wilde derki: “Biri gerçeği söylerse, bir diğeri er veya geç yalanının ortaya çıkacağından emin olmalıdır.” Mark Twain de doğru bir tespit yapmıştır: “Gerçek ayakkabılarını giymeden, yalan dünyayı üç kez dolaşır.”