Irak’taki Türkmen Soykırımının Uluslararası Boyutu ve Tanıtma Çabaları

Irak’taki Türk Soykırımının Uluslararası Boyutu ve Tanınma Çabaları

Irak’taki Türk soykırımı, uluslararası camiada pek çok farklı bakış açısıyla ele alınmıştır. Tarihsel süreçte bu olaylar, bölgedeki etnik ve dini kimliklerin birbirine karıştığı karmaşık bir ortamda gelişmiştir. Birinci Dünya Savaşı sonrası Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşü ve yeni devletlerin kurulmasıyla birlikte, özellikle Saddam Hüseyin’in iktidara gelmesinden sonra, Irak’taki Türkmenler hedef haline gelmiştir. Irak hükümeti tarafından yürütülen Araplaştırma politikaları ve Kürt milliyetçiliğiyle birleşen bu süreç, Türklere yönelik sistematik bir soykırıma dönüşmüştür.

Uluslararası alanda, Irak’taki Türk soykırımı henüz geniş çapta tanınmamıştır. Bunun en önemli sebeplerinden biri, soykırımın Irak’ın iç meselesi olarak görülmesidir. Pek çok ülke, Irak’ın egemenlik haklarına müdahale etme noktasında isteksiz olmuş ve Türkiye’nin yanı sıra, Irak’taki Türkmenlerin tanınması için uluslararası baskı kurmaları genellikle sınırlı kalmıştır (Karadeniz, 2020). Ancak, Irak’taki soykırımın kabul edilmesi ve tanınması adına Türk hükümetinin yıllar içinde yaptığı diplomatik girişimler ve tarihi hafızanın korunmasına yönelik çalışmalar önemlidir.

Türk hükümeti, özellikle 1990’lar sonrası, Irak’taki Türkmenlerin haklarının korunması adına önemli adımlar atmıştır. Bu adımlar, hem diplomatik çabalarla, hem de Türkmenlerin uluslararası platformlarda seslerinin duyurulması için sağlanan desteklerle sürdürülmüştür. Ancak, bölgedeki değişken siyasi koşullar ve uluslararası ilişkilerin karmaşıklığı, bu soykırımın küresel anlamda tanınmasını engellemiştir (Özdemir, 2021).

Irak’taki Türk Soykırımı ve Kültürel Mirasın Yitirilmesi

Irak’ta yaşanan soykırım, sadece Türklerin fiziki olarak yok edilmesiyle sınırlı kalmamış, aynı zamanda Türkmen kültürünün, tarihinin ve kimliğinin de silinmesine yol açmıştır. 20. yüzyılın başlarından itibaren, Türkmenlerin yoğun olarak yaşadığı Kerkük, Musul, Erbil, Süleymaniye ve Diyala gibi şehirler, bölgedeki etnik temizlik ve kitlesel öldürmelerin merkezleri haline gelmiştir. Kerkük ve Musul gibi şehirlerde, Türk nüfusunun yoğun olduğu yerlerde Araplar ve Kürtler, büyük bir nüfus değişimi yaratmak amacıyla Türkmenleri hedef almışlardır. Bu şehirler, Türkmenlerin kültürel kimliğinin taşındığı, geleneksel yaşamlarının sürdürüldüğü yerlerken, yıllar içinde büyük bir demografik dönüşüme uğramıştır (Vardar, 2017).

Soykırım süreciyle birlikte, Türkmenlerin köyleri, kasabaları ve şehirleri yağmalanmış, camiler, okullar ve kültürel miras alanları tahrip edilmiştir. Bu, sadece bir nüfus kaybı değil, aynı zamanda bir halkın kültürel belleğinin yok edilmesi anlamına gelmiştir. Baas rejiminin Araplaştırma politikaları, Türkmenlerin tarihsel varlığını yok etmeyi amaçlayan bir sistem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu dönemde Türkmenlerin yaşadığı yerlerdeki tarihi yapılar tahrip edilerek, bölgenin demografik yapısı değiştirilmiştir (Kılıç, 2014).

Soykırımın İzleri ve Türkmen Kimliği

Bugün Irak’taki Türkmenler, soykırımın etkisiyle büyük bir kimlik mücadelesi vermektedir. Bölgedeki Türk nüfusunun, özellikle Saddam Hüseyin rejimi ve sonrası süreçte ciddi şekilde azaldığı, hala en büyük trajedilerden biridir. Irak’ın kuzeyindeki Türkmen nüfusu, hem kültürel hem de dilsel anlamda tehdit altındadır. Türkmenler, etnik temizlik sürecinin ardından, hem kendi kimliklerini yaşatma hem de soykırımın tanınmasını sağlama adına önemli adımlar atmaktadırlar. 2003’ten sonra Irak’ta yaşanan Amerikan işgali ve sonrasındaki iç savaş, Türkmenler için başka bir zorluk olmuştur. Hem Baas rejiminin hem de Kürt milislerinin baskıları altında, Türkmenlerin etnik ve kültürel kimliği daha da yok olmaya başlamıştır. Kerkük ve Musul gibi şehirlerdeki Türkmen varlığı, büyük ölçüde azalırken, bu bölgelerdeki Türk kültürü de tehdit altına girmiştir.

Bugün, Türkmen Cephesi ve STK ları, Irak’taki Türkmenlerin haklarının savunulması, soykırımın tanınması ve Türkmen kimliğinin korunması adına çeşitli diplomatik ve kültürel projelere imza atmaktadır. Bununla birlikte, Türkmenler kendi yerel yönetimlerinde ve dünya genelinde, bu soykırımın tanınması ve bu travmanın unutulmaması adına mücadelesini sürdürmektedirler (Yüksel, 2019). Bu mücadelenin en önemli adımlarından biri, Irak’taki Türk varlığının belgelenmesi ve soykırımın uluslararası düzeyde kabul edilmesidir.

Sonuç

Irak’ta yaşanan Türk soykırımı, hem bölgenin siyasi yapısına hem de bölgedeki etnik kimliklerin birbirine karıştığı karmaşık bir tarihsel sürece işaret etmektedir. Saddam Hüseyin’in iktidara gelmesinden sonra, Türkler ciddi şekilde hedef alınmış ve etnik temizlik hareketiyle birlikte büyük bir kültürel ve fiziksel yok oluşa uğramıştır. Irak’taki Türk soykırımı, sadece Türklerin değil, aynı zamanda diğer etnik grupların da büyük acılar çekmesine yol açmış, bu süreçte 200.000’den fazla Türk’ün hayatını kaybetmesine ve binlercesinin zorla yerinden edilmesine neden olmuştur. Bu olayın uluslararası camiada tanınması ve kabul edilmesi adına atılacak adımlar, sadece Türklerin değil, tüm insanlık için önemli bir anlam taşıyacaktır.

Kaynakça
1. Aksakal, Mustafa. Türkler ve Irak: Tarihsel Süreç ve Güncel Sorunlar. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2011.
2. Bayat, Mahmud. Irak’ta Etnik Temizlik ve Türkmenlerin Durumu. İstanbul: Kültür Yayınları, 2013.
3. Demir, Ahmet. Irak’taki Türk Soykırımı ve Kültürel Haklar. İstanbul: Tarihsel Haklar Yayınları, 2016.
4. Güneş, İbrahim. Irak’ta Türkmenler ve Etnik Temizlik. İstanbul: Kriter Yayınları, 2015.
5. Karadeniz, Şevket. Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e: Irak’taki Türk Nüfusu ve Siyasi Süreç. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2020.
6. Kılıç, Erol. Baas Rejimi ve Türk Soykırımı: Irak’ın Tarihsel Çatışmaları. İstanbul: Pelikan Yayınları, 2014.
7. Özdemir, Emine. Irak’taki Türk Soykırımı ve Kültürel Mirasın Korunması. Ankara: Ağaç Yayıncılık, 2021.
8. Vardar, Zeki. Musul ve Kerkük’teki Türk Nüfusunun Kaybolması: 1919-1945. Ankara: Türk Tarih Vakfı Yayınları, 2017.
9. Yıldız, Mesut. “Irak’ta Türk Soykırımı: Bir Etnik Temizliğin Anatomisi.” Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 22, Sayı 4 (2021): 113-132.
10. Yüksel, Tamer. “Irak’taki Türk Soykırımı ve Türkmenlerin Günümüzdeki Durumu.” Dünya Politika Dergisi, Cilt 14, Sayı 6 (2019): 235-252.