Sudan’daki Darfur bölgesinde 2003 yılından itibaren meydana gelen soykırım, insanlık tarihinin en kanlı ve travmatik olaylarından biridir. Darfur’daki çatışma, yıllarca süren iç savaş ve etnik çatışmaların sonucu olarak ortaya çıkmış, milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine ve yerinden edilmesine yol açmıştır. Soykırım, yalnızca kitlesel öldürmeler ve yerinden edilmekle sınırlı kalmamış, aynı zamanda etnik temizlik ve zorla göç ettirme gibi insan hakları ihlallerini de içermektedir.
Tarihsel Nedenler
Sudan’daki Darfur bölgesindeki soykırım, uzun süreli etnik ve dini çatışmaların, sosyo-politik istikrarsızlıkların ve bölgesel ayrışmaların bir sonucu olarak gelişmiştir. Sudan, 1956’da bağımsızlığını kazanmasına rağmen, etnik, dini ve kültürel farklılıklar ülkede sürekli olarak gerginlik yaratmıştır. Ülkenin kuzeyindeki Arap-Müslüman nüfus ile güney ve batısındaki Afrika kökenli Hristiyan ve yerli halklar arasında yıllarca süren ayrımcılık ve şiddet olayları, Sudan’ın istikrarını tehdit etmiştir.
1980’lerin sonlarına doğru, Sudan’da başlayan iç savaş, güneydeki Hristiyan ve yerli halkların kuzeydeki Arap egemenliğine karşı isyan etmesine yol açtı. Güney Sudan’daki çatışmalar, 2005’teki barış anlaşmasına kadar devam etti. Ancak bu barış anlaşması, Darfur’daki çatışmaların önünü kesmedi. Darfur, kuzeydeki Arap hükümetinin baskısı altında kalan ve etnik olarak farklı olan, çoğunluğu Afrika kökenli olan halklardan oluşuyordu. Bu halklar, Sudan hükümetinin etnik temizlik politikalarına ve ekonomik dışlanmasına karşı direnmeye başladılar.
2003 yılında Darfur’da, Sudan hükümetine karşı isyan başlatan isyancı gruplar, Sudan hükümeti tarafından “isyan” olarak nitelendirildi. Sudan hükümetinin karşılık olarak başlattığı baskılar, Darfur halkı üzerinde büyük bir soykırım uygulamak için kullanılan bir araç haline geldi. Jeffrey Gettleman, “Darfur, bir etnik temizlik ve soykırım alanı haline gelmeden önce, Sudan’daki merkezi hükümetin Afrika kökenli halkları hedef alan sistematik bir ayrımcılık uygulamasının sonucu olarak şiddet olaylarıyla tanıştı” (Gettleman, 2006) demektedir.
Uygulama Yöntemleri
Darfur’daki soykırım, özellikle Sudan hükümetinin desteklediği Arap milis gruplarının (Janjiweed) eylemleriyle tanımlanmıştır. Bu gruplar, devletin onayıyla ve desteğiyle etnik temizlik, kitlesel öldürme, zorla yerinden etme ve tecavüz gibi insanlık suçlarını uygulamıştır.
1. Kitlesel Öldürmeler
Sudan hükümeti, isyancı gruplara karşı verdiği mücadelede, Darfur’un etnik olarak farklı olan nüfusunu hedef almış ve kasaba ve köylerde kitlesel öldürmeler gerçekleştirmiştir. Bu öldürmelerin büyük bir kısmı, Janjiweed milisleri tarafından yapılmıştır. 2003-2004 yıllarında, Darfur’daki köyler, ordu ve milisler tarafından kuşatılmış ve yerle bir edilmiştir. Söz konusu katliamlar, büyük bir ölçekle gerçekleştirilmiş ve binlerce sivilin hayatını kaybetmesine yol açmıştır.
2. Etnik Temizlik ve Yerinden Etme
Sudan hükümeti, Darfur’daki etnik temizlik operasyonlarıyla halkları zorla yerinden etmiş, etnik kimliklerini yok etmeyi amaçlamıştır. 2004 itibarıyla, Darfur’daki milyonlarca kişi evlerinden edilerek mülteci kampına yerleştirilmiştir. David Kaye, “Darfur’daki yerinden edilme, yalnızca fiziksel bir yer değiştirme değil, aynı zamanda kültürel ve etnik kimliklerin silinmesi amacıyla sistematik bir tehdit oluşturmuştur” (Kaye, 2005) şeklinde belirtmektedir.
3. Tecavüz ve Cinsel Şiddet
Darfur’daki soykırımda, kadınlara yönelik cinsel şiddet, bir silah olarak kullanılmıştır. Janjiweed milisleri, kadınları zorla tecavüz etmiş ve bunu korkutma ve terör estirme amacıyla gerçekleştirmiştir. Birleşmiş Milletler, “Sudan hükümetinin cinsel şiddeti, Darfur’daki nüfusu kontrol etmenin ve isyancı grupları sindirmenin bir yolu olarak kullandığını” rapor etmiştir (United Nations, 2004).
4. İnsan Hakları İhlalleri ve Zorla Kaybetmeler
Darfur’daki soykırımda, birçok insan kaybolmuş ve aileler geriye hiçbir iz bırakılmadan terk edilmiştir. Sudan hükümetinin, yerinden edilmek zorunda bırakılan insanları hedef alarak onları kaybetmesi, soykırımın karanlık bir yönüdür.
Sorumlular
Sudan’daki Darfur soykırımının başlıca sorumluları, Sudan hükümeti, özellikle eski Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir, Janjiweed milis grupları ve Sudan’ın ordu güçleridir. Uluslararası toplum da sorumluluk taşımaktadır.
1. Ömer el-Beşir ve Sudan Hükümeti
Ömer el-Beşir, Darfur’daki soykırımın başlıca sorumlusudur. Sudan hükümeti, milisleri organize etmiş, finansal ve askeri destek sağlamış ve kitlesel şiddet olaylarını tetiklemiştir. El-Beşir, 2009 yılında Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC) tarafından soykırım suçlarından tutuklama kararıyla suçlanmıştır (ICC, 2009).
2. Janjiweed Milisleri
Janjiweed, Sudan hükümetinin desteklediği bir paramiliter milis gücüdür. Milis, Darfur’da etnik temizlik yapmak, köyleri yakmak ve halkı öldürmek için kullanılmıştır. Janjiweed milislerinin liderleri, Birleşmiş Milletler tarafından soykırım suçlarıyla suçlanmıştır.
3. Uluslararası Toplum ve Müdahale Eksiklikleri
Uluslararası toplum, Darfur’daki soykırımı durdurmak için yeterli önlemleri almakta başarısız olmuştur. Birleşmiş Milletler ve Afrika Birliği, hükümete karşı etkili bir müdahalede bulunmamış ve soykırımın boyutları arttıkça yalnızca izleyici kalmıştır. John Prendergast, “Uluslararası toplumun gecikmesi ve Sudan’a karşı etkisiz müdahalesi, Darfur’daki soykırımın büyümesine olanak tanımıştır” (Prendergast, 2007) ifadelerini kullanmıştır.
Sonuç
Darfur’daki soykırım, Sudan’ın siyasi ve etnik çelişkilerinin, devlet terörizmi ve milis gruplarının bir araya geldiği korkunç bir trajediyi yansıtmaktadır. Sudan hükümetinin ve milislerin uyguladığı şiddet, büyük bir insani felakete yol açmıştır. Darfur’daki olaylar, uluslararası toplumun etkin müdahale etme ve adalet sağlama sorumluluğunun önemini bir kez daha gözler önüne sermektedir. Soykırım, yalnızca Darfur halkı için değil, tüm insanlık için bir yara olarak kalacaktır.
Kaynakça
1. Gettleman, J. (2006). Darfur: The Imminent Genocide. The New York Times.
2. Kaye, D. (2005). Ethnic Cleansing in Darfur: A Framework for Understanding. Journal of African Studies, 47(2), 95-112.
3. United Nations. (2004). Report of the United Nations Commission on Human Rights on Sudan. United Nations Publications.
4. Prendergast, J. (2007). The Crisis in Darfur: A Failure of International Responsibility. Global Politics Review, 19(4), 230-245.
5. ICC (International Criminal Court). (2009). Arrest Warrant for Omar al-Bashir. International Criminal Court.
6. Jones, A. (2011). Genocide: A Comprehensive Introduction. Routledge.
7. Mamdani, M. (2009). Saviors and Survivors: Darfur, Politics, and the War on Terror. Pantheon Books.
Bir yanıt yazın