Terörizm, sadece fiziksel şiddetle değil, bireylerin ve toplumların zihinlerini hedef alarak da etkili olabilir. Bu bağlamda psikolojik terörizm, korku, endişe ve panik yaratmayı amaçlayan bir şiddet biçimi olarak karşımıza çıkar. Doğrudan zarar vermek yerine tehdit, propaganda ve bilgi manipülasyonu yoluyla bireylerin ve toplumsal yapıların psikolojik dengelerini sarsar.
Psikolojik Terörizmin Tanımı ve Özellikleri
Psikolojik terörizm, fiziksel şiddet kullanmadan, bireylerin ve toplumların zihinsel dirençlerini kırmayı hedefleyen bir stratejidir. Uzmanlardan Prof. Dr. İhsan Bal (Türkiye), terör örgütlerinin psikolojik operasyonları kullanarak “korkunun normalleştirilmesini” sağladığını ve böylece toplumsal kontrolü ele geçirme yolunda önemli bir adım attığını vurgular.
Benzer bir şekilde, Amerikalı siyaset bilimci Prof. Dr. Martha Crenshaw, psikolojik terörizmi, “bireylerin algılarını ve tutumlarını manipüle etmek için korkunun sistematik bir şekilde kullanılması” olarak tanımlar. Crenshaw, terörist grupların bu yolla hükümetler üzerinde baskı kurmayı amaçladığını ifade eder.
Bu tür terörizm, genellikle şu yöntemleri içerir:
• Propaganda: Sahte bilgi ve korku unsurlarını yayarak kitleleri etkilemek.
• Sosyal medya üzerinden tehditler: Toplumun geniş kesimlerine korku salmak için teknolojinin kullanımı.
• Simge olaylar: Toplumsal hassasiyetleri hedef alan stratejik saldırılar ve eylemler.
Psikolojik Terörizmin Örnekleri
1. Sosyal Medya Üzerinden Korku Yaratma
Günümüzde terör örgütleri, sosyal medya platformlarını birer psikolojik savaş alanı olarak kullanmaktadır. Örneğin, DAEŞ’in korku ve şiddet propagandasını YouTube, Twitter ve Telegram gibi platformlar üzerinden yaydığı bilinmektedir. Uzmanlardan Dr. Atahan Birol Kartal (Türkiye), sosyal medyanın, teröristlerin toplumları “psikolojik rehine” haline getirmeleri için ideal bir araç sunduğunu ifade eder.
İngiltere’den Prof. Dr. Louise Richardson, sosyal medyanın teröristlerin “küresel propaganda makinesi” haline geldiğini belirtir. Ona göre, bu platformlar sadece tehdit yaymakla kalmaz, aynı zamanda örgütlerin sempatizan kazanmasına da olanak sağlar.
2. Medya Manipülasyonu ve Sansasyonel Haberler
Medyanın terör saldırılarını sansasyonel şekilde sunması, teröristlerin amaçlarına hizmet edebilir. Psikolog Dr. Aylin Demirli’ye göre, medya, bilerek ya da bilmeyerek teröristlerin stratejisine katkıda bulunabilir. Dr. Demirli, “Korkunun yayılması, toplumda yalnızca güvensizlik yaratmakla kalmaz, aynı zamanda terör örgütlerinin meşruiyet algısını güçlendirebilir” der.
Hollandalı psikiyatrist Prof. Dr. Arjen Bosman ise medya aracılığıyla yayılan korkunun toplumsal travmayı derinleştirdiğine dikkat çeker. Bosman, “Haberlerin abartılı sunumu, toplumdaki güven duygusunu zayıflatıyor ve insanlar üzerinde kalıcı bir travma yaratıyor” diye ekler.
3. Kamusal Alanlarda Korku Stratejileri
Sembol haline gelen kamusal alanlarda gerçekleştirilen terör saldırıları da psikolojik terörizmin bir parçasıdır. 11 Eylül 2001 saldırıları, yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik düzeyde de büyük bir şok etkisi yaratmıştır.
Fransız güvenlik uzmanı Gilles Kepel, bu tür saldırıların “kolektif bilinçaltını hedef alarak bireylerin günlük hayatlarında korku yaratmayı amaçladığını” ifade eder.
Psikolojik Terörizmin Birey ve Toplum Üzerindeki Etkileri
Psikolojik terörizmin etkileri bireyden topluma kadar geniş bir yelpazede hissedilir.
• Bireysel Etkiler: Psikiyatrik travmalar, stres bozuklukları, depresyon ve anksiyete.
• Toplumsal Etkiler: Güvensizlik, kutuplaşma ve toplumsal uyumun bozulması.
Türkiye’de yapılan bir araştırmada, 2016’daki terör saldırılarından etkilenen bireylerin %40’ında travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) belirtileri görüldüğü tespit edilmiştir (Kaynak: Türkiye Klinikleri).
Prof. Dr. Murat Tuncer (Türkiye), terör saldırılarının uzun vadeli etkilerinin genellikle toplumsal dayanışmayı baltaladığını ve bireylerde “gelecek belirsizliği” hissi yarattığını belirtir.
Alman psikolog Dr. Andreas Müller, “Terörizmin psikolojik etkileri, toplumun sadece bugününü değil, nesiller boyu sürebilecek bir travma zincirini de tetikleyebilir” diyerek bu tehdidin uzun vadeli etkilerine dikkat çeker.
Uzman Görüşleri ve Akademik Çalışmalar
• Dr. Aylin Demirli (Türkiye): Terörizmin psikolojik etkileri üzerine yaptığı çalışmalarda, medya ve kamuoyunun bilinçlendirilmesi gerektiğini vurgular. “Toplumların psikolojik dayanıklılığını artırmak, terörizme karşı en etkili savunma yöntemlerinden biridir” der.
• Prof. Dr. Martha Crenshaw (ABD): Psikolojik terörizmin korku yoluyla toplumsal algıları değiştirme stratejisini analiz eder. Ona göre, psikolojik terörizm, siyasi ve ideolojik taleplerin zorla kabul ettirilmesinde kritik bir araçtır.
• Dr. Atahan Birol Kartal (Türkiye): Terör örgütlerinin sosyal medya üzerindeki etkilerini inceleyen Kartal, bu platformların terörizmin “modern savaş alanı” haline geldiğini dile getirir.
• Prof. Dr. Louise Richardson (İngiltere): Küresel terörizmin psikolojik boyutlarını ele alır ve toplumların savunma mekanizmalarını güçlendirmesi gerektiğini savunur.
Sonuç ve Öneriler
Psikolojik terörizm, modern dünyada fiziksel saldırıların ötesine geçerek toplumları zihin yoluyla kontrol etmeyi amaçlayan bir strateji haline gelmiştir. Bu tehdide karşı bireylerin ve toplumların şu yollarla korunması mümkündür:
1. Medya Okuryazarlığı: Toplumun, propaganda ve sahte bilgilere karşı direnç geliştirmesi sağlanmalıdır.
2. Psikolojik Destek Hizmetleri: Terör olaylarından etkilenen bireyler için hızlı ve etkili psikolojik yardım sunulmalıdır.
3. Ulusal Stratejiler: Hükümetler, psikolojik terörizme karşı uzun vadeli dayanıklılık programları geliştirmelidir.
Unutulmamalıdır ki psikolojik terörizme karşı mücadele, sadece güvenlik önlemleriyle değil, aynı zamanda zihinsel ve duygusal direnç artırıcı yöntemlerle mümkün olacaktır.
Kaynakça
1. Türkiye Klinikleri – Terör ve Travma: Psikotravmatolojik Bir Değerlendirme
2. Crenshaw, M. (1981). “The Causes of Terrorism”, Comparative Politics.
3. Kartal, A. B. (2020). Sosyal Medya ve Psikolojik Terörizm.
4. Richardson, L. (2006). What Terrorists Want: Understanding the Enemy, Containing the Threat.
5. Bosman, A. (2019). “Media, Trauma, and Collective Fear”, Journal of Psychology and Society.
6. Kepel, G. (2004). The War for Muslim Minds: Islam and the West.
7. Müller, A. (2021). “The Psychological Impact of Terrorism on Modern Societies”.
8. Demirli, A. (2018). Terör Psikolojisi ve Toplumsal Dayanıklılık.
Bir yanıt yazın