Cumhuriyet devrimcisi M. Necati(Uğural)’ı unutmayalım diye ölümünün 96.yıldönümünde anımsatmalar!
“Okuttuğundan daha çok okumayan bir öğretmen çabuk yıpranır, ihtiyarlar ve bezginlik getirir. Dikkat ediniz, araştırma, irdelemeye düşkün ak saçlı bir öğretmen hep dinç ve gençtir.”
M.Necati
(M. Necati) Başladı işe
Bitirdi işi…
Başlarken avaz avaz bağırmadı.
Bitirdi ve:
— Gelin seyredin, diye dört yanı çağırmadı.(1)
Türkiye’nin belki de dünyanın en genç Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati’yi 96.yıldönümünde saygı ve sevgi ile anıyorum. 1 Ocak 1929 günü uçmağa vardığında yalnızca 35 yaşındadır. Işıklar içinde olsun.
Falih Rıfkı Atay o günü “Atatürk’ün ilk defa hıçkırıklarla ağladığını bu ölüm akşamı görmüştüm. ‘Ne evlattı O’ diye hayıflanıyordu” diye anlatır.
Başbakan İsmet İnönü de mezarı başında “ İnkılâpçıların ölürken kalanlardan ve yeni yetenlerden bir tek dileği vardır: cansız bileklerinde sallanan vazife bayrağının kavranıp daha yüksekte dalgalandırılmasıdır. Necati, aziz Necati; dileğin yerine getirilecektir “ der.
Necati’nin bileklerinde sallanan bayrağı, baskılara karşın bugün de dalgalandıran devrimci öğretmenlerin mayası sağlam ve sayıca az değillerdir.
Kısacık ömre bu denli önemli milli vazifeleri sığdırabilmiş kaç kişi var?
Bireysel ve toplumsal belleğin güçlenmesine her zamandan çok millet olarak ihtiyacımız olduğu şu günlerde başta Atatürk olmak üzere Cumhuriyet Devrimcilerini anlatmak yurttaşlık ödevimizdir.1.1.2025 Ç.ba
ÖRNEK CUMHURİYET DEVRİMCİSİ MUSTAFA NECATİ (UĞURAL)’I UNUTMAMAK İÇİN ÖLÜMÜNÜN 96.YILDÖNÜMÜNDE ANIMSATMALAR!
· 1894 yılında İzmir’de doğar.
· 1913 yılında İstanbul Hukuk Mektebi’nden çıkar.
· İzmir’e döner ve bir süre savunmanlık(avukat) yapar; Özel Şark İdadisi’nde müdürlük ve Kız Öğretmen Okulu’nda öğretmenlik yapar.
· 16 Mayıs 1919’da İzmir emperyalist işgale uğrayınca Balıkesir’de Kuva-yı Milliye hareketine katılır. Soma ve Bergama havalisinde çete savaşlarına katılır.
· 23 Nisan 1920’de açılan TBMM’ne Saruhan Milletvekili olarak girer.
· Ülkede huzur ve asayişin yeniden tesissi için 18 Eylül 1020’de kurulan İstiklâl Mahkemelerinde Sivas istiklâl Mahkemesi üyeliğine, ikinci dönem Kastamonu İstiklâl Mahkemesi başkanlığına atanır.
· Lozan Antlaşması kapsamında 20 Ekim 1923 kurulan Mübadele ve İmar-İskân Bakanlığı’na atanan M. Necati dört buçuk aylık bakanlığı sürecinde Yunanistan’dan 155 bini aşan insanımız Türkiye’ye getirilmiş ve yerleştirilir.
ADALET BAKANLIĞI
· 6 Mart 1924 ‘de Adalet Bakanı olan Necati 1 Mayıs 1924’deki Adalet reformunun mimarıdır.
· 1924 yılında Hilâfetin kaldırılınca Şeriye ve Evkaf Vekâleti de kaldırılır.
· Zabıt kâtibi, icra memuru ve müstantik (sorgu yargıcı) yetiştirmek üzere 20 Eylül 1924 günü Ankara’da Adliye Meslek Mektebi açılır.
· Hâkimlerin sicilleri yeniden düzenlenmiş ve liyakatsiz ve sicili bozuk olan hâkimler 1 Mayıs 1924’de tasfiye edilir.
· 26 Nisan 1924’de çıkarılan Muhamat Kanunu ile meslek ahlâkına uymayan; meslekte yetersiz, bin dolayında avukatın işine son verilir.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
· 21 Aralık 1925 tarihinde Millî Eğitim Bakanlığı’na TBMM’ince seçilir.
· Eğitimle, yaşamın birbirini desteklemesi, eğitimin toplumsal ihtiyaçlara uygun, üretici, yararlı olmasını savunmuştur
· Yayınladığı ilk genelgesinde “ Yeni neslin bedenen ve fikren olduğu kadar, seciye(özyapı/karekter) ve millî heyecan itibariyle de yeni hayata ve demokrasinin icâbâtma (gerklerine) göre hazırlamak, bu suretle Türklüğe, dahil bulunduğu medeniyet zümresi içinde yüksek bir mevki teminine çalışmak lâzımdır.” der
· Bakanlığı döneminde eğitimin laik ve çağdaşlık yolunda ilerlemesi için öğretmenler kurslar açmış, yurt dışından uzmanlar getirilir.
· “Memlekette, mektep bulamayan bir çocuk bırakmayacağım.” savsözü ile 40 bin dolayında köye yılda 3 bin olmak üzere on yılda 30 bin öğretmen yetiştirmeyi hedefler.
· Bu amaçla çıkarılan yasayla orta dereceli okul ve yüksekokuldan ayrılanların bazı fark derslerin sınavlarını verenler öğretmen olarak atanır.
· Öğretmenlerin meslekî bilgilerini geliştirebilmesi için Terbiye dergisi çıkartır.
· Dünya eğitimini izlemek, eğitimin geliştirilmesi için “Gazi Orta Öğretmen Okulu ” ve “ Eğitim Enstitüsünü ”nün açılmasını sağlar
· Öğretim Birliği Yasası’na karşı hareket eden yabancı özel okulların kapatılması sağlanır.
· Sanayi-i Nefise şubesi kurulmuştur.
· Mesleki eğitimi geliştirmek amacıyla il özel idareleri ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı meslek okullarının 1927’de Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlanması sağlanır.
· Talim–Terbiye kurumunu, Bakanlığın beyni olarak görmüş ve siyasetten etkilenmemesi için özerk bir yapıya kavuşturmaya çalışır.
· Bakanlığın teftiş sistemini de düzenleyerek müfettişler merkez ve mıntıka müfettişleri olmak üzere iki gruba ayrılmıştır
· İlkokullar şehir ve köy olmak üzere ikiye ayrılmış; şehir okulları 5 yıl, köyler ise 3 yıllık düzenlenmiştir
· Dağınık yerlerdeki köylerin çocuklarını merkezî yerlerde toplamak üzere yatılı köy okulları açılmıştır.
· Hem okuma yazma öğretmek ve hem de onlara temel vatandaşlık eğitimi kazandırmak amacıyla halk dershaneleri açılmış ve buralarda 50 bin kişi eğitilir.
· 1928 yılında yeni harflerin kabulüyle Millet Mektepleri açılarak buralarda 42 bin dolayında kurs düzenlenerek bir milyon dolayında vatandaş kurstan yararlandırılır.
· Talim ve Terbiye Dairesi, yalnızca ortaokulda karma eğitime geçilmesini önemişse de Bakan M.Necati sorumluluğu üstlenerek, 1927-1928 eğitim-öğretim yılında ortaokulda;1928-1929 eğitim-öğretim yılında tüm liselerde karma eğitime geçilmesini sağlar.
· Mektup, telgraf gibi yollarla doğrudan iletişim kurarak öğretmenleri sahiplenerek güven verir.
· Öğretmenlerin bakanlığın karar süreçlerine katılmalarına gösterdiği önemi “Genel eğitim sorunlarında danışmasız hiçbir karar vermemek ve her zaman en genç öğretmenden en büyük üstatlara dek bütün meslektaşlarımızın görüşlerini toplamak temel ilkelerimizdendir ve bu ilkeler içinde yürütmekteyiz.” diyerek açıklar
· Öğretim araç ve gereçlerinden oluşturulan “Okul Müzesi” içinde Gezici Öğretmen Kitaplığı kurar. Öğretmenlerin istedikleri kitaplar postayla yollar.
· Bakanlığında öğretmenlerin sağlıkları konusunda İstanbul’da Validebağ Provantoyumu açılır.
· Laik eğitim anlayışı çerçevesinde, öğretmen olarak çalışan başta imam olmak üzere meslek dışından gelenlerin görevlerine son verilmiştir.
(1)Nazım Hikmet’in SIRADAKİ şiirinden
(BU YAZI DERLEMEDİR)