İhracatta işler tıkanma noktasına geldi. İhracatçılar “İş işten geçmeden faizler düşmeli” diyor. En büyük sıkıntının şu an karlılık sorunu olduğunun altını çiziyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, Ekim ayı dış ticaret rakamlarının açıklandığı Antalya’da basın mensuplarının sorularını cevapladı.
Son veriler ışığında 2024 değerlendirmesi yapan, 2025 öngörülerini paylaşan Gültepe, rakamların güzel olduğunu belirterek, her ay farklı bir sektörün ‘artı ihracat’a imza attığını söyledi. Gültepe, rakamlar ve ciroların firmaların yaşadığı sorunları çok yansıtmadığına dikkati çekerek, şunları söyledi:
“En büyük sıkıntı şu an kârlılık problemi. Özellikle emek-yoğun sektörlerde maliyetin altında ‘işi ve müşteriyi kaybetmemek’ için siparişler alınıyor. Her sektör için değil belki ama bu sorun 27 sektörün yarısında var. Kârlılıklarla ilgili büyük bir sorun var. Fiyat vermede, gelecekle ilgili fiyatlamada sıkıntılar var çünkü döviz öngörüsü yok! Girdinin öngörüsü oluyor fakat döviz öngörüsü yok. 2024’ün başında Orta Vadeli Program(OVP) sonuçlarında yıl sonu dolar kuru 40-41 TL civarında bekleniyordu ama sanırım yıl sonunda 35’e bile gelmeyecek, makas çok fazla açık. 10 ayda döviz artışı yüzde 15, enflasyon minimum yüzde 36’da, arada 2 kat fark var. Önümüzde 2 ay daha var. Sadece kredi maliyetleri bile firmalara zarar yazdırıyor zaten. Nait parası fazla olan işletmeler bu anlamda kısmen avantajlı konumda. Parasının bir kısmını faize koyarak giderlerini tolere eden şirketlerin nispeten daha iyi konumda. En büyük problem nakit yönetimi, likidite yönetimi ve kârlılık. 2025’in ilk çeyreğindeki kurumlar vergisi açıklandığı zaman bu durum çok daha iyi bir şekilde ortaya çıkar.”
Sektörlerdeki istihdam rakamlarına da değinen Gültepe, hazır giyim ve tekstilde 200 binin üzerinde bir iş gücü kaybı olduğuna dikkati çekerek, “Ama bugün işler açılsa, arasan çalışacak işçi de yok” dedi. Mustafa Gültepe, bu konunun toplantılarda sık sık dile geldiği bilgisini vererek, şunları kaydetti:
“Çoğu sektörde başkanlarımız farklı ülkelerden, farklı bir şekilde iş gücünü ithal etmeye başlayalım önerisi sunuyor. Üretim tarafında çalışmak istemeyenlerin çoğu hizmet sektörüne geçti, ortaya konmuş olan EYT’den dolayı ayrılıp çalışmak istemeyen ve onların yerine gelemeyen eksik iş gücümüz var. İş gücü ithalatını şu an hayata geçiren sektörlerimiz de var, bunu öneren iş insanlarımız da var. Bakanlığımızla bu konuda beraberce çalışmamız gerektiğini düşünüyorum. Eğer bu şekilde giderse özellikle emek yoğun olan sektörlerde daha fazla problem yaşanır ki yaşıyoruz. Malatya’da tesisim var, deprem sonrası bazı sıkıntılar yaşandı ama şu an alacak eleman bulamıyoruz. Ağırlıklı o bölgede asgari ücret veriliyor. İnsanlar üretimde çalışmak, meslek öğrenmek yerine daha hizmet sektörünü daha fazla tercih ediyor. Böyle bir trend var.” Nerelerden işçi alınabileceğine yönelik soru karşısında Gültepe, her ülkenin ve her sektörün karakter yapılarının ve ihtiyaçlarının farklı olduğunu, buna uygun analizler sonucunda karar verilebileceğini söyledi. Gültepe, “Bu konuyla ilgili Bakanlıkla birlikte, planlı bir çalışma yapılması gerek. Bu konuyu başkanlarımız ve sektör temsilcileri artık konuşuyor çünkü zordalar. Bu uygulamayı başlatanlar da var. Mesela bu toplantıda başkanlardan biri bunu dile getirdi, eleman bulamadığı için Özbekistan’dan 10-15 tane elemanı getirip, fabrikanın imkanlarını sunarak, lojman vererek istihdam sağlamaya başladı. Üretimi durduramayız. İşsizlik dışında Türkiye’de iş beğenmeme problemi var, gençler zor işleri değil, masa başı işleri tercih ediyor”
Faiz indirimi konusunda da görüşleri sorulan Gültepe, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Yaklaşık 6-7 aydır yüzde 50 faizle devam ediyoruz. Aksi takdirde, enflasyonu düzeltip, faizleri aşağı indirmeye başladığımız zaman, sanayi çok güç kaybetmiş olabilir. O gücü kaybetmeden bu kararı alabilmek önemli. Korkunun ecele faydası yok, bunu bir an önce denemeleri gerektiğini düşünüyorum, altı aydan beri yüzde 50 çok yüksek bir faiz. Bana göre Aralıkta, 2025’e başlamadan evvel ufak bir faiz indirim hareketi yapılabilir.”