Times Higher Education (THE) tarafından hazırlanan 2025 yılı dünyanın en iyi üniversiteler sıralamasındaki zirve, son 9 yıldır değişmemiştir. İlk 3 sıradaki Türk üniversiteleri (Koç, ODTÜ, Sabancı) 2012-2018 dönemin de sıralamaya girmiştir. Times Higher Education, bu yıl 115 ülke ve bölgeden 2.000 kurumu sıralamıştır. Oxford, endüstri katılımı ve öğretimdeki önemli gelişmelerin de etkisiyle üst üste dokuzuncu yıldır zirvedeki yerini korumuştur. MIT altıncı sıraya gerileyen Stanford'u geride bırakarak ikinci sıraya yükselmiş, Çin ilk 10'a yaklaşarak küresel araştırma etkisini artırmıştır. Avustralya'nın en iyi beş üniversitesinin tümü, itibarın ve uluslararası görünümün azalması nedeniyle sıralamada gerilemiştir. İlk 200'e üç yeni ülke (Brezilya, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri) katılmış, bu da gelişmekte olan pazarların yüksek öğrenimdeki yükselişine dikkat çekmiştir.
Times Higher Education (THE)Dünya Üniversite Sıralaması, aynı adı alan dergi tarafından yayınlamaktadır. Yayıncı, 2010’dan 2013’e kadar yeni bir sıralama sistemi için Thomson Reuters’e başvurmadan önce, 2004’ten 2009’a kadar ortak THE-QS Dünya Üniversite Sıralamalarını yayınlamak için Quacquarelli Symonds (QS) ile işbirliği yapmıştır. Dergi, 2014 yılında Elsevier ile yıllık sıralamasının derlenmesinde kullanılan verileri sağlamak için yeni bir işbirliğine gitmiştir.
THE, Asya, Latin Amerika, BRICS ve gelişmekte olan ekonomilerdeki üniversiteler için ayrı kriterler ve ağırlıklarla sıralanan 3 bölgesel tabloyu yayınlamaktadır. THE Sıralaması, Dünya Üniversiteleri Akademik Sıralaması ve QS Dünya Üniversite Sıralaması ile birlikte en yaygın olarak gözlemlenen üniversite sıralamasıdır. 2010’dan sonra geliştirilmiş bir sıralama metodolojisine sahiptir. Fakat, metodolojinin bilim dışı ve İngilizce olmayan eğitim kurumlarını hafife aldığına yönelik eleştiriler de vardır. Bu yılki listenin zirvesinde Oxford Üniversitesi vardır. Oxford’u, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ve Harvard Üniversitesi izlemiştir. Stanford Üniversitesi geçen yılki 2’ncilik pozisyonundan 6’ncı sıraya gerilemiştir. İlk 10 sırada İngiltere ve ABD üniversiteleri vardır.
Oxford United Kingdom, Massachusetts Institute of Technology United States, Harvard University United States, Princeton University United States, University of Cambridge United Kingdom, Stanford University United States, California Institute of Technology United States, University of California Berkeley United States, Imperial College London United Kingdom, Yale University United States, ETH Zurich Switzerland, Tsinghua University China, Peking University China, The University of Chicago United States, University of Pennsylvania United States, Johns Hopkins University United States, National University of Singapore Singapore, Columbia University United States, University of California, Los Angeles United States, Cornell University United States. Harvard University USA, Massachusetts Institute of Technology (MIT) USA, Stanford University USA, University of Oxford UK, University of Cambridge UK, University of California Berkeley USA, Yale University USA, California Institute of Technology (Caltech) USA, Imperial College London UK, Columbia University USA, John Hopkins University USA, Princeton University USA, University of Washington USA, University of Pennsylvania USA, ETH Zurich – Swiss Federal Institute of Technology SWZ, University of California Los Angeles (UCLA) USA, UCL (University College London) UK, Tsinghua University China, University of Chicago USA, Peking University China.
Oxford, endüstri katılımı ve öğretimdeki önemli gelişmelerin de etkisiyle üst üste dokuzuncu yıldır zirvedeki yerini korumaktadır. MIT altıncı sıraya gerileyen Stanford’u geride bırakarak ikinci sıraya yükselmiştir. Çin ilk 10’a yaklaşarak küresel araştırma etkisini daha da artırmıştır. Avustralya’nın en iyi beş üniversitesinin tümü, itibarın ve uluslararası görünümünün azalması sonrasında sıralamada gerilemiştir. İlk 200’e üç yeni ülke (Brezilya, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri) katılmıştır.
Bu yıl Oxford’u, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ve Harvard Üniversitesi izlemiştir. Stanford Üniversitesi geçen yılki 2’ncilik pozisyonundan 6’ncı sıraya gerilemiştir. İlk 10 sırada İngiltere ve ABD üniversiteleri yer almıştır. Türkiye’den sıralamaya giren üniversite sayısının artmasına rağmen genel sıralamalarda gerileme olmuştur. 115 ülke ve bölgeden 2.000 kurumun sıralandığı bu yılda Çin ilk 10’a yaklaşarak küresel araştırma etkisini artırmıştır. Avustralya’nın en iyi beş üniversitesinin tümü, itibarın ve uluslararası görünümün azalması sebebiyle sıralamada gerilemiştir. Bu durum, gelişmekte olan piyasaların yüksek öğrenimdeki yükselişini vurgulamaktadır. ABD’den Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ve Harvard Üniversitesi sırasıyla ikinci ve üçüncü sırada yer almıştır. Geçen yıl ikinci sırada olan Stanford Üniversitesi bu yıl altıncı sıraya gerilemiştir.
Bu yılki sıralama, 16,5 milyon araştırma yayınındaki 134 milyondan fazla alıntıyı analiz etmiş, dünya çapında 68.402 bilim insanının anket cevaplarını kapsamıştır. Veri gönderen 2.673 kurumdan 411.789 veri analiz edilmiştir. İlk beşte yer alan üniversitelerin sıralamasında değişiklikler olmamıştır. Cambridge geçen yıl üçüncü sırayı aldıktan sonra beşinci sıraya gerilemiştir.
Bu yıl ilk kez sıralamaya katılan üniversitelerin çoğunluğu Asya'dadır. ABD, 169 kurumla en çok temsil edilen ülke olup, ilk 200'de 56 üniversitesi vardır. Hindistan, 91 üniversiteyle Çin'i (86) geride bırakarak en çok temsil edilen dördüncü ülkedir. Sıralamaya ilk defa dört ülke girmiştir. Bunlar; Kosova, Bosna-Hersek, Kuzey Makedonya ve Ermenistan'dır. Stanford öğretim ayağına liderlik ederken, Oxford ve Cambridge üniversiteleri araştırma ortamı açısından birinci sıradadır. MIT altıncı sıraya gerileyen Stanford'u geride bırakarak ikinci sıraya yükselmiştir. İTÜ 501-600 bandındadır. 601-800 bandında Bilkent ve Boğaziçi vardır. Çankaya, Hacettepe, Bahçeşehir, Özyeğin ve Yıldız Teknik 801-1000 bandında yer almıştır.
Türkiye’den sıralamaya giren üniversite sayısının artmasına rağmen genel sıralamalarda gerileme olmuştur. İnönü Üniversitesi geçen yılki 1.501+ bandından 1.001-1.200 bandına yükselerek şimdiye kadarki en iyi performansını sergilemiştir. Türkiye, araştırma ortamı, uluslararası görünüm, öğretim ve endüstri kalitesi açısından dünya ortalamasının altında kalsa da, 50’den fazla üniversitenin bulunduğu büyük ülkeler kategorisinde, araştırma kalitesi ve araştırma itibarı açısından en hızlı gelişen üçüncü ülke olarak öne çıkmıştır. İlk 1000’deki Türk Üniversiteleri şunlardır: ODTÜ 351-400, Koç 351-400, Sabancı 351-400, İTÜ 501-600, Bilkent 601-800, Boğaziçi 601-800, Bahçeşehir 801-1000, Çankaya 801-1000, Hacettepe 801-1000, Kadir Has 801-1000, Özyeğin 801-1000, Yıldız Teknik 801-1000. 12 üniversitenin 5’i devlet üniversitesidir. Türkiye’nin en yüksek sırada yer alan üniversiteleri, geçen yıl olduğu gibi 351-400 bandındaki Koç, ODTÜ ve Sabancı Üniversitesi’dir. İTÜ 501-600 aralığında yer almış, 601-800 bandındaki Bilkent ve Boğaziçi Üniversiteleri de sıralamalarını korumuştur.
İnönü Üniversitesi geçen yılki 1.501+ bandından 1.001-1.200 bandına yükselerek şimdiye kadarki en iyi performansını sergilemiştir.Türkiye, 50’den fazla üniversitenin bulunduğu “büyük ülkeler” kategorisinde, araştırma kalitesi ve araştırma itibarı açısından en hızlı gelişen üçüncü ülkedir. Türkiye’nin en yüksek sırada yer alan üniversiteleri, geçen yıl olduğu gibi 351-400 bandındaki Koç, ODTÜ ve Sabancı Üniversiteleridir. İTÜ 501-600 aralığında olup, 601-800 bandındaki Bilkent ve Boğaziçi Üniversiteleri sıralamalarını korumuştur.
İnönü Üniversitesi geçen yılki 1.501+ bandından 1.001-1.200 bandına yükselerek şimdiye kadarki en iyi performansını sergilemiştir. Türkiye, 50’den fazla üniversitenin bulunduğu “büyük ülkeler” kategorisinde, araştırma kalitesi ve araştırma itibarı açısından en hızlı gelişen ülke olmuştur. İlk 351-1000’deki 12 Türk Üniversitelerinin sıralamaları aşağıdadır.
THE raporunda yer alan Türk üniversiteleri başarılarını yaptıkları uluslararası yayınlarla sağlamışlardır. Fakat ne yazık ki, Ankara’da saygın bir bilim insanın adını taşıyan vakıf üniversitesinde aşağıda yer alan 9 kriter ile profesör ataması yapılmıştır. Bu kriterler ile profesör ataması yapılırsa, bu üniversitenin THE sıralamasına girmesi mümkün değildir. Yukarıda yer alan kriterler ile yapılan profesör ataması, yargı kararı ile iptal edilmiş, bu atama YÖK tarihine geçmiştir. “Gençlik”, “dinamiklik”, “yaş”, “proje”, “taşınır bellek”, “düzen” gibi bilim dışı kriterler ile profesör ataması yapan üniversite THE raporunda yer alamaz. Söz konusu kriterle ile yapılan profesör atamasını YÖK iptal etmemiş, ancak yargı kararı ile atama iptal edilebilmiştir. Şimdi sormak gerekir. 9 kriter ile profesör ataması yapılan bir üniversite THE sıralamasına girebilir mi? Şüphesiz giremez. Adayın “genç” ve “dinamik” olmasını arayan üniversite acaba bu öğretim üyesini 100 metre yarışlarına mı sokmayı amaçlamıştır? Bu gelişmeye YÖK neden sesiz kalmıştır, bunu anlamak mümkün değildir. Türkiye’de 2024 yılında en başarılı 20 üniversiteyi URAP’ta belirlemiştir. Sıralama, akademik performansa dayalı çeşitli kriterler göz önünde bulundurularak yapılmıştır. URAP, 2009 yılında ODTÜ Enformatik Enstitüsü bünyesinde kurulmuş bir araştırma laboratuvarıdır. Amacı, Türk ve dünya üniversitelerini akademik performanslarına göre sıralamaktır. URAP, bilimsel yayınlar, atıflar, öğretim üyesi başına düşen makale sayısı gibi kriterlere dayanarak sıralama yapmaktadır. URAP Laboratuvarı’nın Türkiye ve dünya üniversite sıralamalarının temel amacı, üniversitelerimizin ülke içindeki ve dünyadaki yerlerini görerek, geliştirmeleri gereken alanları belirlemelerine yardımcı olmaktır. URAP tarafından yapılan açıklamaya göre, “2024 yılında Türkiye’nin en iyi 20 üniversitesi belirlenmiştir. Bu sıralama, akademik performansa dayalı çeşitli kriterler göz önünde bulundurularak yapılmıştır.”
URAP 2023-2024 dünya sıralamasında 500-1000 arasında yer alan 9 üniversitemiz vardır. Bu yıl; Hacettepe Üniversitesi 554, İstanbul Teknik Üniversitesi 783, İstanbul Üniversitesi 799, Ankara Üniversitesi 800, Orta Doğu Teknik Üniversitesi 868, Koç Üniversitesi 920, İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa 990, Gazi Üniversitesi 995 ve Ege Üniversitesi 998’nci olmuştur.
“Üniversitelerimiz dünya sıralamalarına girebilmek ve dünyanın en iyi üniversitelerinin düzeyine yükselebilmek için çaba harcamaktadır. Ancak, URAP dünya sıralamasında maalesef 2016’dan bu yana ilk 500’e girebilen bir üniversitemiz kalmamıştır. Ayrıca, 2016’da ilk 1000’de 18 olan üniversite sayımızın 9’a düşmesi üniversitelerimizin yükselme çabalarının etkisiz kaldığını göstermektedir. Bu nedenle üniversitelerimizin daha fazla çaba göstererek etki değeri yüksek dergilerdeki makale sayılarını hızla artırmaları gerekmektedir” tespiti doğrudur.
URAP, 2010-2022 döneminde dünya sıralamalarına girebilen üniversitelerimizin toplam sayısı arttığı halde ilk 1000’e girenlerin sayısında azalma olduğunu açıklamıştır: “Son yıllarda ülkemizde bir yılda yayımlanan makalelerin toplam sayısının 35 bin civarında olması iyi bir gelişmedir. Ancak 2018-2022 döneminde yayımlanan Türkiye kaynaklı makalelerin sadece %27,32’si etki değeri en yüksek dilimdeki (%25’lik en üst dilim, Q1) dergilerde yayımlanabilmiştir. Dünya ortalaması %46,05 iken ülkemizde Q1 grubu dergilerdeki yayınların oranının %27,32 olması sıralamalarda bu yıl da geriye düşmemizin temel nedenidir.”
“Gençlik”, “dinamiklik”, “yaş” gibi bilim dışı kriterler ile profesör ataması yapan bir üniversitenin “THE” ve “URAP” raporlarında yer alması mümkün değildir. Söz konusu kriterler ile üniversitelerde profesör ataması yapılamaz. Fakat, olimpiyatlar için atletizm elemelerinde söz konu kriterler geçerli olabilir. Buna da kimse itiraz edemez.
Yazıları posta kutunda oku