Paramız pul oldu. Ancak ortada şu gerçek var:
Enflasyon ve pahalılık nedeni ile artık Bulgar, Gürcü ve İranlı turist Türkiye’ye gelmek istemiyor. Deliler gibi alış-veriş yapan adı geçen ülkelerin vatandaşları başka ülkelere yöneliyor.
TL’nin değer kaybetmesiyle para birimleri değer kazanan Bulgarlar Edirne’yi Gürcüler Artvin’i, İranlılar ise Van’ı hem gezi hem de alışveriş için sıklıkla tercih ediyordu. Fakat son dönemlerde fiyatların fahiş oranda artması nedeniyle sınır kentlerindeki hareketliliğin azaldığı belirtiliyor.
Bir dönem neredeyse tüm ihtiyaçlarını Türkiye’den karşılayan Bulgar ve Gürcüler, yüksek fiyatlar sebebiyle artık sınırdan gelmiyor. Sınır turisti, kendi paraları TL karşısında 19 kat değerli olmasına rağmen Türkiye’yi pahalı buluyor.
Bundan tam 2 yıl önce Türkiye’nin sınır komşuları ile ticareti oldukça iyi seviyedeydi. Bulgarlar Edirne’ye Gürcüler Artvin’e, İranlılar ise Van’a gelerek hem tatilini yapıp hem de tüm ihtiyaçlarını bu illerden karşılıyordu.
Türkiye Gazetesi’nden Kaan Zenginli’nin haberine göre sınır turistleri, tekstilden beyaz eşyaya, elektronik üründen otomobil parçasına, yeme-içmeden ilaca kadar birçok ürünü alıp ülkelerine geri dönüyordu. Ticaret iyi olunca ‘Nasıl olsa Bulgar veya Gürcü alıyor’ diyen esnaf fiyatları 3-5 katına çıkardı. Yerel halk fahiş fiyatların altında ezildi. Bu illerdeki enflasyon Türkiye ortalamasının üstüne çıktı. O dönemde 1 Bulgar Levası 8 TL, 1 Gürcü Larisi ise 5 TL’ye denk geliyordu.
Bugün ise 1 Bulgar Levası 19 TL, 1 Gürcü Larisi ise 13 TL olmasına rağmen turist ayağını kesti. Bu illerde sınır turistlerine alışveriş neredeyse yok denecek kadar azaldı. Fırsatçılık turisti kaçırdı. Bugünlerde ise bölge esnafı iş yapamadığından şikayet ediyor. Semt pazarlarında da aynı durum yaşanıyor. Bulgar turistlerin en fazla ziyaret ettiği Ulus Semt pazarında pek iş yok. Eski hareketliliğin olmadığı çarşılarda, esnaf yüksek iş yeri kiralarından yakınıyor.
Edirne’de gıda üzerine esnaflık yapan Hasan Ali Yavuz bazı esnaf kesiminin durumu bu hâle getirdiğini söylüyor. Yavuz, yaptığı açıklamada “2022 yılı başı itibariyle Bulgar parası Türk lirası karşında ciddi değer kazandı. Daha doğrusu bizim paramız değersizleşti. Her gün binlerce kişi Edirne’ye gelip hem tatil yaptı hem de alışveriş… Otellerde yer bulunamaz hale gelmişti. Her çeşit ürünü alıyorlardı. Sadece kendi ihtiyaçları değil, bizden alıp kendi ülkelerinde ticaret yapanlar bile vardı. ‘Nasıl olsa Bulgar alıyor’ diyerek çoğu esnaf fiyatları artırdı. En basitinden temel gıda fiyatları bile İstanbul’u geçti. Esnaf kazanınca iş yeri sahipleri kira fiyatlarını artırdı. Otel fiyatları yükseldi. Temel gıda fiyatları çıktı. Bu kartopu gibi büyüdü. 2023’te turist kısmen azalmıştı ama 2024’te iyice azaldı. Şuan en kötü dönemi yaşıyoruz. Ama kış döneminden umutluyuz” dedi.
Artvin’de esnaflık yapan Mustafa Berberoğlu da eski işlerin olmadığını söyledi. “Geçen yıl çarşıda Gürcülerden geçilmezdi” diyen Berberoğlu, “Şimdi ise çok az geliyorlar. Ticaretin arttığı dönemde çoğu esnaf fiyatları turistlere göre ayarladı. Çarşıda yeme-içme fiyatları bile artmıştı. Yerel halk dışarıdan alışveriş yapamıyordu. Nereye gitseniz turist tarifesi vardı. Fiyatlar artınca Gürcü alışverişi bıraktı. Çünkü kendi ülkeleri daha ucuz. Onların parası bizimkinin 13 katı değerli olmasına rağmen gelmiyorlar. Burada yaşayan halkın, emeklinin hâlini siz düşünün. Van’da da aynı durumun yaşandığını söyleyen Berberoğlu “Van’a İranlılar gezmeye ve eğlenmeye geliyorlar. Ancak alışveriş o tarafta da bitti” ifadelerini kullandı.