Beşar Esad yönetiminin belki de en zor dönemidir, gerçekleri ve verileri içeren bu dönem, Esad rejiminin insani ve maddi yeteneklerin yok edilmesinden sonra yaşaması ve devam etmesi için herhangi bir iç kapasiteye sahip olmadığı şeklinde özetlenebilir. Suriye’yi dünyaya bağlayan ilişkiler ağının bozulmasına neden olmuş, müttefikleriyle ilişkilerinde artık aynı seviyede duramamakta, muhalifleriyle çözüme ve çözüme ulaşamamaktadır.
Esad rejimi altındaki Suriye’nin gerçekliği parçalanmış durumda. Esad rejiminin liderliğindeki, keskin iç gerilimleri ve çatışan otoriteleri sürdüren, her biri kendi varlığını teyit etmeye çalışan ve varlığını dış bağlantılarla sürdürmeye çalışan, Esad rejiminin geride bıraktığının ötesini düşünmeden üç fiili otorite arasında dağıtılmıştır. Suriye çatışmasının yaşandığı yıllar.
Milyonlarca ölü, yaralı ve kayıp Suriyeli savaş mağduru hariç, rejimin kontrolündeki bölgelerde yaşayanların sayısı Suriyelilerin üçte birini geçmemekte, geri kalanı ise kuzeyde kontrolü dışındaki bölgelere dağılmaktadır. Arap ve uluslararası ortamda dağıtılan mülteci sayısının ise 12 milyondan fazla olduğu tahmin ediliyor. Bu rakamlar, rejimin, devleti yönetmek ve toplumun temel üretim ve hizmet ihtiyaçlarını karşılamak için insani yetenekleri güvence altına alma konusundaki yetenekleri hakkında soruları gündeme getiriyor; çoğu güvenlik ve siyasi koşullardan kaçmak için göç ettikten sonra artık hepsi maddi ve insani yeteneklerden yoksun durumda.
Yoksulluk ve kötüleşen yaşam standartları
Rejim kontrolü altındaki bölgelerdeki durumun kötüleşmesi, üç olgunun devam etmesiyle daha da kötüleşiyor:
Birincisi, ona yağmalama ve talan etme, khawat rejimini yönetme ve kanunları ihlal ederek müsaderelere başvurma konusunda serbestlik veren askeri-güvenlik makinesini finanse etmek için daha fazla vergi ve harç koymak.
İkincisi, rejimin temel direklerinin sürekli değişen yandaş cepheleri aracılığıyla ekonomik faaliyetleri, özellikle de ticaret ve hizmet sektörlerini kontrol etmesi, bu da zenginliğin iktidar merkezi ve çevresinde birikmesine ve yayılmasına yol açmıştır. ve yoksulların oranının yüzde 92’yi aştığı diğer Suriyeliler arasında yoksulluğun yaygınlaşması.
Üçüncüsü, rejimin siyasi değişim açısından gerçekliğin gerektirdiğini reddetme politikasını sürdürme ısrarı ve Suriye çatışmasını uluslararası komplo, aşırıcılık ve terörizm olarak anlatmayı sürdürmesi, yani öngörülebilir gelecekte çözüm aramayı reddetmesi, Mevcut felaketin sonunu tahmin edebilecek ve Suriye’yi barış, çözüm ve ülkenin yeniden inşası yoluna koyabilecek hiçbir Suriyeli yok.
Rejimin Rus ve İranlı müttefikleri, Suriye’nin petrol, gaz, fosfat, limanlar ve havalimanları da dahil olmak üzere zenginliğini paylaştılar ve anlaşmalar, yasal değişiklikler ve fiili politikalar sonucunda kazanımlar ve avantajlar elde ettiler. Savaşta rejimin yanında yer almanın bedeli ve rejimin bekasını sağlamak için yapılan çalışmalar, İran ve onun sahadaki milisleri ve Rusların sağladığı askeri boyutla sınırlıdır. İran ve Rusya müttefikleri ona destekleyici ve kararlı hava gücü sağladı, İran ve Rusya müttefikleri ona çok sayıda yardım ve kredi sağladı, ancak koşulları değişti; en önemlisi İran’ın Orta Doğu’daki sorunları ve çatışmaları ile Rusya’nın Ukrayna savaşına katılımı.
Ruslar ve İranlılar, yalnızca içinde bulundukları koşullar ve rejime olan borçlarının miktarı nedeniyle değil, aynı zamanda rejimin İranlılar ve Ruslarla üzerinde mutabakata varılan taahhütlerden kaçınma politikalarının bir sonucu olarak Esad rejimini destekleme konusunda daha az yetenekli hale geldi. İranlılar ve milisleri, Suriye’de bazı liderlerinin İsrail tarafından öldürülmesinde rejimdeki tarafların rolüne değinerek, her iki tarafta da oynama ve kendilerine yakın olanları rejim yapısı içinde sınırlandırma girişimlerinde bulundu. Bütün bunlar rejimin İranlılar ve milisleriyle, daha az da olsa Ruslarla ilişkilerinde küller altında yangını ateşleyen faktörler. Ancak rejimin müttefikleriyle ilişkilerinin patlaması gecikebilir. Tarafların hassasiyeti ve ilgisi bunu duyurmamak ve gizli bir sorun haline getirmekte.
Rejimin müttefikleriyle ilişkilerinin bozulmasına paralel olarak son üç yılda rejim muhalifleri listesinde yer alan Arap ve yabancı ülkelerin, ilişkilerin geri dönüşüne bağlı olarak yavaş bir dönüşüm yolunda rejime açılma çabaları arttı. Türkiye, Arap Grubu’nun girişimi gibi, Suriye meselesinin çözümüne ve yansımalarına yönelik atılacak adımların koşullarını da Türkiye’yle birlikte yeniden tesis etmeye çalışıyor. Adım adım sisteme göre açılmak ve bir grup Avrupa ülkesinin Esad rejimiyle ilişkileri yeniden canlandırmak için üstlendiği son girişimler, Suriye’nin Araplara dönüşü de dahil olmak üzere mütevazı miktarda sonuç verdi. Birlik ve geri dönüş… Şam’da az sayıda Arap ve yabancı elçilik bulunuyor ve Esad’ın müttefiklerini kızdırıp kendi sonuna doğru gitme korkusuyla bu sonuçların üstesinden gelemeyeceği açık.
Rejimin bugünkü durumu, bugünü ve geleceği hakkında pek çok soruyu gündeme getiriyor; bunların her ikisi de onun seçimleri ve ilişkileriyle bağlantılı. Müttefikler tarafından onaylanmayan, muhalifler tarafından da kabul edilmeyen, pozisyon ve yönelimlerinden herhangi birini değiştirmeyi reddeden bir rejimle yeni ilişkiler arayanlar da dahil olmak üzere mevcut durumunu sürdüremeyeceği kesindir.
KERİMAĞA -SURİYE /TURKISHFORUM – ABDULLAH TÜRER YENER