· Sivas Lisesi’nde 4 Eylül 1919 günü başlayan Kongre 11Eylül’de tamamlanmıştı!
· Tam bağımsız Türk Devleti kurmanın ilk adımları olan Amasya Genelgesi, Erzurum Kongresinden sonraki üçüncü adım Sivas’tır.
· Kongre “Misakı Milli” sınırları içinden gelebilen 30 delege ile gerçekleştirilir. Kongre’ye katılımın beklenenden az olmasının önde gelen nedeni, Ege ve Marmara bölgelerindeki Kuvayı Milliye örgütleri yöneticileri, Milli Mücadeleyi ulusal çapta tek bir merkezin disiplini altına sokmayı gerekli bulmamaları. Hatta Yunan işgali yerine İngiliz işgalini tercih edilebilir bulanlar bile vardı
· Emperyalizm hakkında da, ABD tarihi hakkında da hiçbir birikimleri olmayan bazı kongre üyeleri Osmanlı Devleti topyekûn Amerikan mandası altına girerse, parçalanmaktan kurtulabileceğini, hatta Arap coğrafyasındaki topraklarını bir bütün olarak koruyabileceğini sananlar bile vardı.
· Üstelik Amerika emperyalist bir devlet olmadığını, Osmanlı toplumunun modernleşmesine ve kalkınmasına rehberlik edebileceğini sanıyorlar!(1)
· Mandacılık fikrinin tartışıldığı kongrede Tıbbiyeli Hikmet’in(*) ” Farzı muhal, manda fikrini siz kabul ederseniz sizi de reddeder, Mustafa Kemal’i ‘vatan kurtarıcısı değil, vatan batırıcısı’ olarak adlandırır ve tel’in ederiz”
· Ve Mustafa Kemâl’in “ “ Evlat içiniz rahat olsun . Biz azınlıkta kalsak dahi mandayı kabul etmeyeceğiz. Mandada yok, himayede yok. Gençlikle iftihar ediyorum ve gençliğe güveniyorum. Parolamız tektir ve değişmez : Ya istiklal ya ölüm..” sözleri kongreye damga vurmuştu (2)
· Alınan kararlar:
1-Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, ayrılamaz
2-Her türlü işgal ve müdahaleye karşı, millet birlik olarak kendisini müdafaa ve mukavemet edecektir
3-İstanbul Hükümeti, dışarıdan gelecek bir baskı karşısında memleketimizin herhangi bir parçasını terk mecburiyetinde kalırsa, vatanın bağımsızlığını ve bütünlüğünü temin edecek her türlü tedbir ve karar alınmıştır.
4-Kuvayı Milliye’yi tek kuvvet tanımak ve milli iradeyi hakim kılmak esastır.
5- Manda ve himaye kabul olunamaz.
6-Aynı gaye ile milli vicdandan doğan cemiyetler “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ” adı altında birleştirilmiştir.
7-Milletimiz çağdaş gayelerin büyüklüğüne inanır ve teknik, sınai ve iktisadi durumumuzu ve ihtiyacımızı takdir eder.
8-Mukaddes maksadı ve umumi teşkilatı idare için kongre tarafından bir Heyet-i Temsiliye seçilmiştir.
Doğru yolun tespit edilebilmesi somut durumun doğru tahlil edilebilmesine bağlıdır.
Kongrede alınan 8 maddelik kararları sanıldığı gibi kolayca alınmamış, siyasi irade hiç de kolay inşa edilmemiştir.
Tarihsel olayların yıldönümleri bu mantıkla ele alınmadığı için çelenk koyma, hamasi nutuklar ve basın açıklaması şeklinde sıradanlaşmış törenlere dönüşmekten kurtulamamıştır.
10.9.2024Salı
(*) İkinci Dünya Savaşı yıllarında ağır koşullarda vazife yaparken kaza neticesi hastalanıp hayatını kaybedenlerden birisi de Yarbay rütbesiyle Operatör Dr. Hikmet Boran’dır
İkinci kez Şark Hizmetine gittiğinde vereme yakalanır. Yakacık Sanatoryumu’nda tedaviye alınsa da bu illetinden kurtulamaz ve 1945 yılında hayatını kaybeder…
(1) Atakan Hatipoğlu’nun Sivas Kongresi dersleri yazısından
(2) https://www.balikesirlilerdernegi.org.tr/tibbiyel-hkmet