Turizmde neler oluyor? Yetkililer “rekor kırdık” diyor. Sektör temsilcileri ise aksini söylemeye devam ediyor.
Gerçek şu:
Turizmde beklenen olmadı. Turist ve gelir düştü. Otelciler “zararına çalışıyoruz” diyor. Enflasyon ve pahalılıktan yerli ve yabancı turist dertli. Türkiye’nin bu imajı yok etmesi gerekiyor. Evdeki hesabın çarşıya uymadığını söyleyenlerin sayısı da çok fazla. Yükselen maliyetlerden dolayı turizmde umulana ulaşamadık.
Er Yatırım Genel Müdürü Ferzan Çelikkanat, 2024 sezonunda turizmde evdeki hesabın çarşıya uymadığını, umduklarını bulamadıklarını açıkladı.
Bloomberg HT’de kartıldığı ‘Üst Düzey’ programında sektörün gündemine ilişkin değerlendirmeler yapan Ferzan Çelikkanat, yükselen maliyetlerden dolayı turizmde umduklarını bulamadıklarını belirtti. 2023 yalınının da sektörde hayal kırıklığı yarattığını, ancak 2023’te cirolarla karlılıkların paralel gittiğini kaydeden Çelikkanat “Enflasyonla kurun biraz daha sabit gitmesi ve talebin de maliyet artışlarıyla birlikte yavaşlaması, 2024’ün başından itibaren bütçelerimizde belli oranda sapmaya sebep olmaya başladı.” diye konuştu.
Türkiye’nin turizmde ana gelir kaynağının Akdeniz çanağındaki resort turizmi olmasından dolayı, sektörün 2024’teki gelirinin büyük kısmını buradan toplamayı beklediğini söyleyen Ferzan Çelikkanat, 2024’ün I. ve III. çeyreğinde turizm hareketlerinin biraz daha şehir içi aktivitelere kaydığını, kültür ve sağlık turizmi alanlarında ciddi cirolar elde edilmeye başlandığını ifade etti. Türkiye’nin bu dönemde turizm geliri hedefini 50 milyar dolardan 60 milyar dolara yükselttiğini ifade eden Çelikkanat devamında şunları söyledi:
“Ancak tabi evdeki hesap çarşıya uymadı. Özellikle yükselen maliyetlerdeki sıkıntılardan dolayı umulduğu gibi bir Haziran-Temmuz periyodu yaşayamadık. Bunu zaten açıklanan son verilerde de görüyoruz. Aslında yaz turizminin Ağustos ayı itibariyle daha yeni yeni toparlandığını görüyoruz. Eylül ve Ekim de sezondaki kaymanın bir sonucu olarak yaz sezonunun bir parçası oldu.”
Şehiriçi turizmde ise iyi bir sezon kaydettiklerini belirten Ferzan Çelikkanat “Eğer doğru bir yatırım modeli ve finansman maliyetiyle kendi ana giderleri içerisinde bir planlama yaparsa, şehir otelciliği her zaman tatil otelciliğinden biraz daha farklı dinamiklerle para kazandıran bir yapı. Otelcilik gelirlerin değil giderlerin doğru kontrol edilerek para kazanılan bir sektördür. Şehir otelciliğinde iyi bir sezon geçirdik” ifadesini kullandı.
Gerek halkın satın alma gücündeki düşüş gerekse yabancı misafir profili (orta düşük gelir seviyesi) enflasyon ve euro-TL kur değişimleri fiyat belirlemede resort konaklama sektörünü oldukça zor durumda bırakmıştır. Bir taraftan 180 güne yayılmış faaliyet dönemi, yüksek enflasyon nedeniyle kontrol edilemeyen maliyet artışları, diğer taraftan bu değişimleri absorbe edebilecek euro-TL kuru beklentisi, doluluk oranları sorunu ile baş etmeye çalışan resort turizm yöneticileri için bu süreci yönetmek kolay değildi. Her şeye rağmen Temmuz 2024 sayısal rakamlar bu olumsuz gidişata ilave olmuyor ama doluluklar/gelirler her tesis için mutlu edici değildi. Temmuz ayı bitti ve yüksek sezonun yarısını bitirmiş oluyoruz, geriye kalan Ağustos Eylül ve Ekim ayı performanslarına umutla bakılıyor. Ana beklenti misafir sayısı kaybı olmasın euro-TL yukarı yönlü olsun. Beklenti şuan budur.
Resort tesis; yeri, sınıfı ve hizmet anlayışına göre her yıl ortalama olarak ana kaynak pazarlarındaki fiyat değişimi kadar fiyat belirleme stratejiniz olabiliyor. Bunun ana nedeni, yüksek yatak kapasitesi, yıl/faaliyet gün sayısı, resort tesislerde de standart hizmet ayni ürün konsepti, kaynak pazarlardaki sosyo-ekonomik değişimler vb. etkenlerle fiyatlama yapmak oldukça zordur. Sadece Antalya bölgesinde birbirine benzeyen (hizmet bütünü olarak) 600 bin yatak sayısı var. (Genele yaymak istemiyorum ama büyük çoğunluğu böyle tesislerdir)
Resort turizm için son bir yıllık verilere baktığımız zaman 2023 yılında yüksek sezon euro-TL ortalama kuru (6 aylık ortalama 27,93 / T,A,E,E 29 ) 29 alabiliriz. Bugün itibarıyla euro-TL’yi 36 alabiliriz. 2023 yılı yüksek sezonu ile 2024 yılı bugüne kadar olan ortalama euro-TL kurlarındaki değişim yüzde 24 civarında iken bu dönemde TÜFE yüzde 61,78 olarak gerçekleşmiş durumdadır. Euro-TL enflasyona yakınsayan oranda artmış olsa idi (10 baz puan yakınsama) euro-TL 43,5 olacaktı. Bu fiyat değişim farkları ile baş etmek çok kolay değildir. Döviz bazında da aradaki farkı misafire yansıtmak mümkün değildir. Devam eden para ve makro ekonomik politikalar yüksek faiz, yüksek enflasyon ( OECD ortalamasına göre) ve kontrol edilebilir kur üçgeninde devam edecek görünüyor. Bu politika araçlarında yüksek kapasiteye (oda sayısı) sahip resort konaklama fiyatlama yapmakta zor bir dönem geçirmeye devam edecek görünüyor. Bu süreç de talep sorunu olmazsa (Tatil talepleri ve olağanüstü olaylar) bu fiyatlama baskısından en çok tur operatörleri yarar görecektir. Resort konaklama tesisleri ise düşük operasyonel gelirlerine razı olmak zorunda kalacaklar.