İran güneyinin tarihi menfaatlere göre cephe tutmalardan şekillenmişti . Buna göre bazen bir ya da birkaç güç, Kaşkayılara karşı birleşiyordu, ancak amaçları aynı değildi . Merkezi devletin menfaatlerinin çoğu , Kaşkayılardan vergi ve savaşçı almak ve kendi nizam ve yasalarını Kaşkayılar içinde kurmak olmuştu. Ancak ortada bir gerçek vardı, o da şu ki: Kaşkaylar nüfuslu, kurumlu, silahlı, hareketli, göçebe ve bazen yerleşikti ve Devlete karşı durup onun iç işlerine karışabiliyorlardı. Buna rağmen, bazı devletler büyük bir gazapla Kaşkayılarla savaştılar, bazıları ise direkt hâkimiyetlerini Kaşkayılar içinde kurdular. Bazıları da Kaşkayların özerkliğini kabul edip onlara karşı durmadılar. Kaşkayı ilhanları ve devlet hükümdarlarının ilişki alanı kan akrabalığı, içerideki evlilikler, parlamento hizmetleri, zindan ve hatta idam olmuştur.
Kaçar döneminde ilhanlık resmi ve devleti bir görev haline geldi. Ama bir yandan bazı güçlerin baskısıyla devlet çalışıyordu ki başka bir kişiyi ilhanlığa mensup etsin ve Kaşkayılar içinde ikilik çıkarsın. Ancak Kaşkayılar, kendi ilhanlarından başka kimseye tabi olmayıp başka kimseden emir almıyorlardı. Merkezi devletler, ilhan ve il beygiyi halktan vergi toplamak için görevlendiriyor ve bu işi yapmak için onlara silah veriyorlardı. Ancak ilhanlar, her zaman toplanan vergiyi devlete vermeyip silahlarla rakiplerine karşı operasyonlar sürdürüyorlardı , Kaşkayılar, bu sayede daha güçlü ve topraklarını daha genişletiyorlardı. Tarihin farklı dönemlerinde, hâkimiyetler sonsuz bir güvenle İran güneyinin emniyetini Kaşkaylara teslim ediyorlardı.
Kaşkayı hâkimiyetinde olan özgür ve bağımsız topraklar “Vilayeti Kaşkayı” olarak adlandırılırdı ve Kaşkayı ilhanları orada hüküm sürerdi. Devlet görevlilerinin halk ve ekinciler ile ilişkileri daha çok menfaatler üzerindeydi, ama onların eli Kaşkayılara yetişmezdi ve Kaşkayı ilhanları da bunu bildikleri için buna izin vermezlerdi. Kaşkayı olmayan ekinciler ve diğer halklar, devlet görevlilerinin zulmünden kaçmak istediklerinde, kendilerini Kaşkayı olarak tanıtırlardı. Kaşkayılara sığınanlar bazı imtiyazlar elde ederlerdi ki başkaları bunlardan faydalanamazdı. İlhanlar da onlara işlerinde kazançları çok olsun diye yardım ederlerdi.
Altay Qaşqayı / TURKİSHFORUM -ABDULLAH TÜRER YENER
Yazıları posta kutunda oku