Çok yazılmış, çok konuşulmuş bir konudur enerji ve dolar. Amerikan hegemonyasının temel direği olan Doların dominant olması ve döviz niteliğine ulaşması.
Suudi Arabistan ve Amerika arasında yapılan bir güvenlik anlaşmasına karşılık, Suudilerin petrollerini Dolar ile satıyor olması.
Amerika Suudiler ve Çin arasındaki anlaşmayı bozabilmek için Bilinken günlerce Riyad’da kaldı. Aklınıza gelebilecek, her türlü şantajı yaptı.
Şantajlardan birisi “sizi haydut devlet ilan ederiz” dediler. Askeri araçlarımızı çekeriz dediler. Ancak Çin o kadar barışçıl bir yaklaşım sergiledi ki ABD anlaşmayı bozamadı.
Antlaşma yürürlüğe girdi.
Çin petrolü Yuan ile almaya başladı.
Petro doların Amerika’ya’ sağladığı yararlar saymakla bitmez.
1-Ticaretin Dolar ile yapılmasına giden yolu sağladı.
2-Merkez bankaları Dolar bulundurmak zorunda kaldı.
3-Bankalar dolar ile kredi verebildi ve bu sebepten Fiat Currency denilen sistem oluştu. Yani bankalar 100 dolar bulundurursa, 900 dolar kredi verebilir oldu.
4-Amerikan Hazine bonoları değer kazandı.
5-Amerika doları silah olarak kullanma fırsatı buldu. Saddam ve Kaddafi, petrolü altın ile satacağım deyince katledildi.
6-Dünyanın en büyük ekonomisi Çin petrolü alırken UK ve Amerika’ya haraç verir konuma düştü.
7-Finans sistemi Dolara bağlandı.
8-Amerika borçları istediği gibi erteleme olanağına sahip oldu.
1973 yılından beri devam eden bu anlaşma, Çin ve Suudiler arasında yapılan bir antlaşmayla dominant karakterini yitirdi.
Yapılan hesaplara göre, dünyada üretilen petrolün %30 dolar dışında satılmaya başladı.
İran Çin anlaşması ile İran petrolünü YUAN ile satıyor. Rusya petrolünü kendi parası ya da Yuan ile satıyor.
Enerjinin kendisinin doğrudan ekonomik bir değer olması sebebiyle, Amerika’nın elde ettiği büyük kazanç gittikçe eriyecek.
Petrol sayesinde parası döviz olduğundan, karşılıksız Dolar basma olanağı yaralanacak. Dolar değer yitirecek ve Amerika’da birçok banka bu yüzden batacak.
Önümüzdeki günlerde bu duruma diğer ülkeler de katılacağı kesin. Çünkü petrol öderken dolar tedariki için ödenen komisyonlardan da kurutulacaklar.
2023 yılında Çin’in Rusya’dan Yuan aldığı petrol devreye girince, önemli ölçüde Dolar kullanılmamış oldu. Bu bile ABD dolarına etki etti.
Çin ve Rusya’nın Dolardan çıkma mücadelesi devam ederse, ticarette de dolar kullanımı azalacak. Amerika’nın aldığı haraç azalacak.
Amerikalı iktisatçıların iddiası şu; Dolar önce şimdi olduğu gibi yavaş yavaş düşecek, sonra bir gün aniden çakılacak.
Enerji ve Dolar hikayesi şimdilik böyle.
16 Haziran 2024, bulentesinoglu@gmail.com