İran Hizbullah zindanında

Eluca Atalı’nın İran Hizbullah hapishanesindeki romanı

Eluca Atalı’nın İran Hizbullah hapishanesindeki romanı bir HAMLIL SINDROM ya da FANATIK MUTASIA’NIN YARATTIĞI DEMOKRASI

Romanın başında, romanın yazarı Jamie, Fransa 1940’larda Cezayir’i işgal ettiğinde 17 yaşında olan ve Fransız askerleri tarafından saldırıya uğrayan Jamie’den bahseder. Güney Azerbaycanlı öğretmenin amacı, kadınları taklit ederek haksızlığa sessiz kalmamayı öğretmektir. Bunlardan biri, on yaşındaki bir Urmiye kızı olan Fatma’dır ve Eluca Baba’nın eserinin ana karakteridir. Filmin konuları arasında atlı vagonlar ve erken model otomobillerin yanı sıra alışveriş yapanlar ve haberler de vardı. Günde 114 gün boyunca yazılıyor ve bu yazılar her gün Fatma’nın kendi fikirleriyle birlikte eşi benzeri görülmemiş yeni bir saçmalığa, yeni bir insan kaderine ve akıl almaz olaylara bir açıklama getiriyor. İlk günkü yazı şöyle: “Dört yüz seksen annenin, dört yüz seksen kız kardeşin, dört yüz seksen kızın bir sonraki saniyelerinin ne olacağını bilmediğini hayal edin.” O tarihi 25 Mayıs 1988’den bu yana 35 yıl geçti ama dünya hala İran’da kadınların neler yaşadığını hayal etmekten aciz!

Fatma kimdi ve günlüğüne öncelik verilmeliydi? Sanırım Elica’nın Babası’nın okuyucuya anlatmak istediği nokta bu. Fatma, Güney Azerbaycan’da özgürlük için savaşan kadınların ortak sembolüdür ve tüm felaketlerin üstesinden gelebilir. Oğlu, milli düşünceye ve vatanseverliğe tipik bir Azerbaycanlı ziyaretçidir. Ailesi de Azerbaycanlı bir Türk ailesidir, arkadaşları da. Kitap boyunca, bu tekniğin ustaca kullanılması ve hikayenin başından sonuna kadar meydana gelen çeşitli olayların bu amaca hizmet etmesi okuyucunun ilgisini çekiyor ve tercih ediyor.

Şiir tarihi bir romandır ve yazar amacına ulaşmıştır: Kuzey Azerbaycanlı bir okuyucuya modern İran’ın tam bir görünümünü göstermek, siyasi ve sosyal yaşamının iç yüzünü göstermek ve felaketlerin nedenlerinin sadece Güney Azerbaycan’da değil, aynı zamanda bir bütün olarak Azerbaycan’da ve aynı zamanda dünya siyasetinde olduğunu tahmin etmek. Yazarın amacı aynı zamanda Güney Azerbaycan halkına, Kuzey Azerbaycan’ın tarihi geçmişini ve Kuzey Azerbaycan’daki birçok tarihi ve siyasi olayı, okuyucunun eser boyunca geniş coğrafyası boyunca ve eski zamanlardan günümüze kadar gezdiği birçok tarihi ve siyasi olayı anlatmak olmalıdır. Böylece halkımızın zekasına hizmet ediyor! Yaklaşık iki asırdır ayrı olan Pers ve Rus imparatorluk mekanizmalarının birbirlerine çok yönlü yaklaşmaları ve birbirlerinin acıları hakkındaki gerçekleri öğrenmeleri gerektiği de bir gerçek! Burada okuyucu, Karaj’daki Altın Çağ hapishanesinden günün “sadece yirmi dört” olduğu söylendiğini öğrenir. Okuyucu, “Hizbullah’ın beyin ameliyatının çocuklar arasında büyüdüğünü, şu anda ülkedeki on çocuktan sekizinin imamın genç Humeyni ordusunun üyesi olduğunu” öğreniyor.

Yazar, tüm betimlemelerde ve diyaloglarda Güney Azerbaycan’ın kelime dağarcığını olduğu gibi vermiş, böylece genel manzarayı ve gerçekliği canlı ve doğal bir şekilde yansıtmıştır. Burada yazar, resimlerin dilinde bir asker olmadığını, bilinçsiz olduğunu, Nedir/nedir? Yaş yerine günahkar yerine bariyer, hava yerine sembol, yüzde yüz yerine bariyer, yüz yerine bariyer, işaret, işaret, timsah, timsah, “hayır”, “baba”, havadan havaya yemek, kesinlik, hazine, giysi ve daha birçok kelime yazıyor.

Normal sivil toplumlarda insanlar genellikle parklarda dinlenir, çocuklarla oynar ve yetişkinler boş zamanlarının tadını çıkarır. Ve romandaki en büyük paradoks, insanların neredeyse her şafaktan hemen sonra dar bir ağaca çekildiği Milli Park’tır. ”… İşin nerede olduğunu görün, bebekler bir infaz hazırlıyor, sokakta ve pazarda gördükleri dar ağacı oyunlarına getiriyorlar.” On yaşındaki Fatma, anne ve babasına “Beni çocukken tanımayın, üzücü haberlere zaten alıştım” diyor. Evet, görünüşe göre buradaki çocuklar kederden çabucak büyümek zorunda! Yazar, Hac rejiminden farklı olarak, moleküler rejimin infazları açık havada, özellikle şehir meydanında, halka açık yerlerde gerçekleştirmeye karar verdiğine dikkat çekiyor. Açıktır ki, bu rejimler arasındaki fark, infazlarını hangi koşullar altında gerçekleştirmiş olmalarıdır! Yani, onlar aynıdır – baskı ve insanlık dışı yönetim! Bu toplumda masum insanlar yargılanmadan idam ediliyor ve sadece cenazeleri ailelerine verilmiyor, cinayetleri için harcadıkları kurşunların bedeli bile aileleri tarafından ödenmeli, kendi mezarlarını kendileri kazmak zorunda kalıyorlar. Burada bir insan mezarının olması aslında bir mutluluk ve bu rejimde herkes için bir mezar yok.

Şiir, “bu Hizbullah aşiretinin ulusun ırkçılığını ve itibarını beslemek için bir oyuna dönüşmesini” ortaya koyuyor. Henüz 10-11 yaşlarında olan yazar, sadece Fatma’nın kaderini ve kör sığırların zihinlerini değil, aynı zamanda 1979 Devrimi’nden sonra İran’da genel olarak öğretilen siyah dünyayı da gözler önüne serdi. Ancak tüm ağır sahnelerde, yazarın Fatma prototipi, “küçüklerin karanlıkta yüzme hakkını ellerinden almamak” ana fikrini aktarıyor. Rejim tüm gerilimi kana bulasa da kirletse de pes etmemek! İnsan hakları mücadelesi her gün devam ediyor!

Fatma ve arkadaşı Alexander’ın oynadığı oyunlar bildiğimiz alışılagelmiş çocuk oyunları değil. Evlerindeki akvaryumda besledikleri balıklarla milliyetçi sohbetler yapan bu çocuklar, balıklara Semad Behrengili balık ve kara balık isimlerini verdiler. Bu çocukların dünya görüşüne göre, “deniz, hayallerin gerçekleşebileceği bir yerdi.” Eserleriyle çocukları özgür düşünmeye teşvik eden yazar Semad Behrengi’ye karşı kara balık tasvirli kör yumuşakçalar ile karşılaşıyoruz. Bence İlyas’ın babasının bu tarzı seçmesi tesadüf değil, çünkü bunu her zaman gördük – torunları Hans Javidi, Michael Mushviqi, Mahmud Ahmedinejad’ın Resulzadeh ve AXC kurucuları Seyed Jaipur Pishawar ve önde gelen şair Ilirza Shukfu Afshar, Abdulqadir Maragani, Sultan Hüseyin, günümüz Said Matta ve diğer binlerce güçlü ve hafif yürekli kardeş! Karanlık kitlelere ışık tutmak için baskı ve hegemonik güçlerin karşısına tek başlarına çıktılar ve sonuna kadar savaştılar. Evet, Semad Behrengi’nin balığı suretinde, her mücadele coşkulu Azerbaycan Türkleri tarafından veriliyor, “Azerbaycan halkının eylemleri, geliştirdikleri kararlılık”! Çünkü Fatma bu bireyleri en iyi şekilde tanır, iradesi güçlüdür ve hapse girecek kan ve acının altında ezilse de iradesi kırılmaz. Ona göre, “ruhun olgunlaşması temeldir.” Jamie’nin en zor zamanındaki iradesinden

“Seni kırmak isteyenlerin önünde kararlılık göster!” sözleri ona yukarıda sözlerini hatırlatır ve dik durmaya çalışır ve kendi erdemini sever. Fatma gücünün farkında ve şöyle diyor: “Beni kişisel olarak tanıyan, yaptıklarımın farkında olacak kadar tek bir beden değilim. Varlığımı onlara aktaracaksın.” Doksan gün süren işkence ve ağır işkenceden sonra, yumuşakçaların “özgürlük tohumlarını ekmekten çekindiklerini” yazıyor. “Millî mücadelede her şeyin önüne geçmiş” bir hapishane tarihçisidir! Ettelaat’ın işkencesinden korkmuyor ve hala “Yazsaydım Kedi’yi büyük harflerle yazardım” diyor. Fatma için ağır ceza zor iştir ve mücadelesinin tükenmeyeceğinden emindir!

Tarihî bir roman niteliğinde olan şiir, mevcut gerçekliğin nedenlerini geçmişe, İran rejiminin Türk karşıtı siyasetine ve dünya siyasetine bağlayarak rejimin gerçek doğasını gözler önüne seriyor. Duyarlı okuyucu ayrıca Azerice yer adlarının Farsça terimlere veya rejimin özelliklerinin adlarına değiştirildiğini fark eder. Çok bilgili ve duyarlı bir adam olan Fatma’nın ne babasına, Tanrı’ya yönelttiği soruları ne de olaylarla ilgili duygularını çeşitli sahnelerde sorması tesadüf değildir. Tanrısal adamım kızına tek bir sarı hayvan veriyor ve “urmia’nın yumuşak hayvanı, en iyi kelebek gibi, zaman zaman mahallemizde büyümüş. Ve işte hayvanın adı geliyor.” Duyarlı Fatma ise babasına “bu rejim gelene kadar artık Hatem mahallesi denildiği söylenirdi” diye hatırlatıyor. Aynı şekilde, 13. yüzyılda, büyük Türk askeri komutanı Abdulsamad xan Sardar, Sardar Tapınağı’nı yeniden adlandırdı ve tüm kasabaların, sokakların, köylerin ve kültürel anıtların adlarını Farsça veya İslam olarak değiştirerek Zaphan Tapınağı olarak yeniden adlandırdı.

Böylece yazar, okuyucuya, yerel Türk halkının Azerbaycan’daki isimleri anlamamasının nedenlerini, her Azerbaycan toponimi tarafından önyargılı olduğunu, Türk mirasını silme girişimlerini ve Hacılar zamanında başlayan sistematik ve sistematik asimilasyon politikasını hatırlatıyor. Eluca Baba’nın kahramanı Fatma, anadilini öğrenmek için okulu bırakıp doğruca gizli bir Türkçe kursuna gitti. Birdenbire Urmiye’de, Tebriz’de ve Güney Azerbaycan’ın her yerinde silahlı Ettelaat temsilcileri tutuklandı ve işkence ve idam cezasına çarptırıldı. Toplumda olduğu gibi, Eluca Peder de rejimin milliyetçilerimizi yeniden inşa etmek için yaptığı bu operasyonları “baykuş operasyonu” olarak adlandırıyor. Azerbaycan Türklerinin “Yeşil İran İdeası” adı altında Urmu Gölü civarında gerçekleştirdikleri saldırı ve baskınlar, evlerinde Türkçe kitap veya herhangi bir yazılı belge bulanların tutuklanması, milliyetçiler adına uzun süreli hapis cezaları vb.

Bu tarihi romanda, ABD Başkanları James Carter ve Kennedy, SSCB Komünist Partisi başkanı Hruşova, Türkiye Cumhurbaşkanı Atatürk, Irak Cumhurbaşkanı ve Kremlin’in dostu Saddam Hüseyin, Muhammed Şah Pehlevi, Şahbanu Farah Hanım, ülkenin din adamlarının devrimci lideri İmam Ayetullah Humeyni ve İbrahim Yezdi, ülkenin cumhurbaşkanı Abdulhassan Banisadr, Başbakan Mirhüseyin Musavi ve Musa’nın kişisel asistanı olarak siyasete gelen Alejandro, Devrim Konseyi üyesi ve bazen Devrim başkanı Ayetullah Hamney, devrimci savcı Lacivardi, SIPAH meslektaşları vb. ile tanışıyoruz. “Saddam Hüseyin 1978’in başlarında inancını Irak’tan kovduktan sonra Fransa’ya sığındı, Cizdi’ye taşındı, devrimin en önde geldiği noktada Fransa’daydı ve Paris’teki Amerikan Büyükelçiliği’nin siyasi danışmanı Varren Zimmerman’a mektuplarının taşınmasından cesaret alan biri olduğunu söyledi.” Eluca Baba, devrimin başlangıcından beri ABD’nin gizli bir oyunu olmuştur

ve batılı hükümetlerin elden ele uygulanması. “Sekiz yüz yıl İran tahtında oturdu” diyen ve ağzını ateşe veren Humeyni, Türklere bir daha asla böyle bir fırsat vermemek için güçlerini birleştiren hem batılı güçlerin hem de Perslerin, “İngilizler Rıza Pehlevi’yi iktidara getirdiğinde kim endişelendi!” diyerek Humeyni’nin kolayca iktidara gelebileceğini düşündüğünü, A ve B planlarını hazırladığını ve rejimin her iki plan arasında 30 yıl hamile kaldığını gösteriyor. “İslam Devrimi, Batı’nın A Planı, Kızıl Şii ve Sol İslam’ın B Planı, onun başka bir yüzüydü.” Devrim sırasında ABD’nin Tahran büyükelçisi Silliva’nın mektupları, Fransız dergisi Neville Obsevator’da yayınlanan makaleler, ABD Savunma Bakanı Harold Brou’nun notları, Mozaik Arabistan, Muntaziri, ruhani hükümetin kurucusu Dehgani ve rejime hizmet eden vampir tarzı hamur işleri/jandarmalar.

Yazar, tüm bu gerçeklerin arka planında, hangi gücün vatanına ve milletine sadık olduğunu bulmak için kurguladığı ironik bir senaryoda demokrasi kavramını göstermekten çekinmiyor. Ayetullah Humeyni, James Carter’ın “ülkelerini takdir edenlerin beş ya da on parça hediye vermekten utanmadıkları” fikrini sık sık hatırlıyor. İstanbul’daki bir toplantıda Atatürk’ün Çanagala’daki sigara kutusunu krala hediye olarak resmeden yazar, aslında Kuruş’un tarihiyle sahte bir tarih yazan Pers hükümetinin rezil niteliğini kullanmaktadır. Elica’nın Babası ironik sahneler yaratma konusunda yeteneklidir. Humeyni ve Dehgani ile yaptığı konuşmalardan birinde Dehgani şöyle bağırdı: “Cyliff’in kanı saf bir arıdır, . . . . Usta gerçek bir Pers, temiz bir kan! Ve onu buna inandırmaya çalışır. Buradaki ironi, Dehgani’nin “ebeveynlerinin kız kardeş olduğu” argümanını da eklemesidir.

Eluca Atali, ülkeyi bir korku unsuru olarak güç kullanarak yöneten rejimin ülkeyi kabusa çevirdiğini kaydetmeyi başarıyor. İronik sahnelerden biri, Humeyni’nin “on iki yıl sonra Eli Yasası’nın ölümünü sorgulaması”dır. “İsrail İslam Cumhuriyeti kavramı, peygamberin zamanındaki ilk İslam’ın dönüşümünde de kilit bir rol oynadı. Yani, yedinci yüzyıl Arap hükümeti ortaya çıkacaktı.” Hukukunun ölümünden korkan Humeyni, rejimin ne kadarının ideolojisi olmayan, boş ve er ya da geç devrilecek bir rejim olduğunu göstermeyi amaçlıyordu. Çünkü yazar, “Batı beklemede bize karşı sabırlı, işi yavaş yapacak ama yapacak” diyerek paradoksallık gösteriyor. Tanık olduğum için, bugün toplumumuza baktım ve dedim ki, “Devrime nasıl izin verdiler? İran İslam Cumhuriyeti’nin oluşumuna neden katkıda bulundular?” Elica’nın Babası da böyle bir okuyucuya ışık tutuyor. Mollas, “Toplumsal eşitlik temel ilkemizdir, ışık, gaz, su, siz işçilere hava verilecek! Askerler gece kapınızı çalarsa korkmayın, açın ve zarar görmeyeceksiniz! Petrolden gelir elde edeceklerine dair vaatlerde bulunarak sıradan insanların inancını kazandılar.” İlyas’ın Babası, saltanatları sırasında okuma yazma bilmeyen ve fakir olan büyük bir insan nüfusunun muhtaçlarına söz vererek hüküm sürebileceklerini gösterir. “Batılı yetkililer elimizden almak için yüzlerce kanun doğurmaya hazır” diyen veliaht imam, her zaman telaşa kapılmış, rejimi yaşatabilmek için hep birbirinden saçma fikirler geliştirmeye çalışmıştır. Bu saçma fikirlerden biri, bodrumlarda meşru tecavüz için bir imam tarafından verilen bir dine yaslanma izniydi.

Eluca Atal’ın İran Hizbullah Hapishanesi romanı, edebiyatımıza, kültürümüze, milli düşüncemize, milletimize büyük bir hizmete, gelecek nesillere büyük bir yazılı mirastır! Bu kitap resmen İran İslam Cumhuriyeti’nin bir simgesidir! Evet, Fatma’nın mücadelesinden 35 yıl sonra, dünya hala İran’da kadınların neler yaşadığını hayal etmekten aciz! Bu yıl, Güney Azerbaycan’ın Zencan bölgesinden siyasi bir mahkum olan Nergiz Muhammed, Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü ve batı hala seslerinin duyulduğunu biliyor. Fakat biz Kuzey Azerbaycan’da ve diğer Türk dünyalarında Güneyli kardeşlerimizin maruz kaldığı zulmün ne kadar farkındayız ve onların seslerine ne kadar ses katıyoruz, onlara manevi destek vermeye çalışıyoruz?

KUTSAL KİTABIN GÖRÜŞÜ

Göteborg Üniversitesi, İsveç / TURKİSHFORUM -ABDULLAH TÜRER YENER