Kırım Tatar Türkleri bugün bundan 80 yıl önce 18 Mayıs 1944 gecesi tarihi yurtları Kırım’dan hayvan vagonlarına bindirilerek Sibirya ve Orta Asya çöllerine sürgüne gönderilmiş, yüz binlerce Tatar Türkü yolculuk sırasında ve götürüldükleri yerlerde hayatlarını kaybetmişlerdir. İkinci büyük travma Kırım’ın Rusya tarafından işgal edilmesinde yaşanmıştır. 1783’te Çarlık Rusya’sının Kırım’ı ilhak etmesiyle 1 milyon 800 bini 1783-1922 yılları arasında Osmanlı topraklarına göç etmiştir. Onlardan biri de rahmetli babam Süleyman Karluk’tur. Baba dedemin mezarı Ankara Cebeci Mezarlığındadır. Babam Avrupa Birliği üyesi Romanya’dan göç ettiği için ben Avrupa Birliği vatandaşı oldum.
İkinci Dünya Savaşı başladığında Nazi Almanya’sı Kırım’a girince Kırım Tatarlarının bir kısmı Alman ordusuna esir düşerek orduya katılmak zorunda kalmış, bir kısmı Alman sanayisinde işgücü olarak kullanmak üzere Almanya’ya götürülmüştür. Almanlara yardım ettiğini öne süren Stalin, 11 Mayıs 1944 tarihinde Tatar Türklerinin Kırım’dan sürülmesi kararını verince, 17 Mayıs’ı 18 Mayıs’a bağlayan gece Kırım’ın her yerinde aynı anda evler basılarak sürgün başlatılmıştır. Hazırlanmaları için 15-20 dakika zaman verilen Kırım Tatarlarına, sadece ellerinde taşıyabilecekleri kadar eşya almaları izni verilmiştir.
Hayvan vagonlarına doldurulan soydaşlarımız Orta Asya, Urallar ve Sibirya’ya gönderilmiş, toplama kamplarında, ağır şartlar altında yaşamak zorunda kalmış,
sürgün yolculuğu ve izleyen yıllardaki 430 bin Kırım kökenli Türkün yarıya yakını hayatını kaybetmiştir. Sürgün sebebiyle boşalan bölgelere 1944’ten itibaren Ruslar yerleştirilmiştir.
Sürgünden sonra Kırım Tatarlarının “KırımTatar Milli Hareketi” adıyla oluşturduğu sivil toplum girişimi, Kırım Tatar Türklerinin vatanlarına dönme talepleriyle sesini yükseltmeye başlamıştır.
Sovyetler Birliği, 1967’de yayınlanan Bildiri ile Kırım Tatarlarına haksızlık yapıldığını kabul etse de, Kırım’a dönen Tatarlarının iskanı engellenmiş, Kırım’da Slav unsurların iskanına hız verilmiştir. Kırım Tatarları, 1988’den itibaren yeniden Kırım’a dönmeye başlamış, Kırım Tatar Milli Kurultayı, Tatarların hukukunu korumak üzere 26 Haziran 1991’de Akmescit’te toplanarak Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanlığına Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nu getirmiştir.
1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla Kırım, bağımsız bir devlet haline gelen Ukrayna’ya bağlı bir Muhtar Cumhuriyet olmuştur. Kırım Tatar Milli Meclisi, 200 yılı aşkın süredir başlarına gelen felaketlerden Rusya’yı sorumlu tutarak Kırım’ın Rusya’ya bağlanmasına karşı çıkmıştır. 27 Mart 1994’te yapılan seçimlerde Kırım Tatar Milli Kurultayı adaylarının 14 sandalye kazanmasına rağmen Kırım Tatarlarına bir defaya mahsus olarak verilen bu hak uzatılmamış, sadece Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ile Rıfat Çubarov Ukrayna Parlamentosu’na girebilmiştir.
2014’e gelindiğinde Ukrayna’da yaşanan olaylar yeni bir Kırım krizini doğurmuş, Ukrayna ile olan ikili anlaşma kapsamında Kırım’da Sovyet dönemindeki varlıklarını sürdüren Rus askeri üslerindeki birlikler, Şubat ayının sonunda yarımadanın kontrolünü ele geçirmiştir. Devlet Başkanı Putin, Rus devlet televizyonunda yayınlanan belgeselde tüm işgal sürecinin planlı programlı yürütüldüğünü açıklamış, 16 Mart 2014’te yapılan referandumla Kırım’ın Rusya’ya bağlandığı ilan edilmiştir. Rusya, 21 Mart’ta Kırım’ı Rusya’ya bağlayan anlaşmayı imzalayarak işgalin ardından ilhak sürecini tamamlamıştır ama uluslararasında Kırım Ukrayna toprağı olarak kabul edilmeye devam etmiştir.
Rus işgalinden sonra Kırım Tatar Türklerinin lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ile Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkanı Rıfat Çubarov’un Kırım’a girişine yasak getirilmiş, KTMM’nin faaliyetleri durdurulmuş, Tatar Türklerinin yayın organı ATR televizyonun cihazlarına el konulmuştur. Rusya, Sivastopol kentinin yakınındaki stratejik Balbek Hava Üssü’ne yeni sistemler eklemiş, limanı üs olarak kullanan Rus donanması savaş gemileriyle takviye edilmiş, Kırım’a nükleer silah konuşlandırılacağı iddialarıysa Moskova tarafından yalanlanmamıştır.
Rusya’nın Kırım’ı işgal ve ilhakına tepkiler Türkiye’nin ev sahipliğinde Antalya’da yapılan NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı’nda açıklanmış, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Rusya’nın Kırım’daki hukuk dışı ilhakını kınayarak, tanımayacaklarını açıklamıştır. Cumhurbaşkanı Erdoğan yayımladığı mesajında, büyük bir kıyıma uğrayan Kırım Tatar Türklerinin yaşadıklarının tarihe utanç verici kara bir leke olarak geçtiğini açıklamıştır. Kırım’ın Rusya tarafından ilhakının Tatarlar için geçmişteki travmayı hatırlatmıştır: “Kırım, 2014 yılında uluslararası hukuk hiçe sayılarak ilhak edilmiş, bölgede hak ihlalleri yeniden başlamıştır. Bu, kabul edilemez bir durumdur.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, resmi temaslarda bulunmak üzere Kıyiv’i ziyareti kapsamında Kırım Tatar halkının lideri, Ukrayna Milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu Başkanlığındaki Kırım Tatar heyeti ile bir araya gelmiştir.
Kabulde, Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı Refat Çubarov, Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Emine Ceppar, Türkiye-Ukrayna Parlamentolararası Dostluk Grubu Başkanı, Ukrayna Milletvekili Rüstem Umerov, Kırım Tatar Milli Meclisi Başkan Yardımcısı, Ukrayna Milletvekili Ahtem Çiygöz yer almıştır. Türkiye tarafında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ile Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın bulunmuştur.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yapılan görüşmede Türkiye’nin desteğiyle Kırım Tatar sığınmacıları için Herson, Mıkolayiv ve Kıyiv’de inşa edilecek konutlar konusu dahil olarak birçok konunun görüşüldüğünü belirten Kırımoğlu, “Herson, Mıkolayiv ve Kıyiv’de konut inşa etme projesini hızlandırma yolları, Ukrayna’nın İslam İşbirliği Teşkilatı ve Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı’na (TÜRKSOY) gözlemci olarak katılması, Ukrayna’da tedavi olamayan hastaların Türkiye’de tedavi görme sürecini kolaylaştırma, işgalden dolayı Kırım’ı terk etmek zorunda kalan ve Türkiye’ye yerleşen Kırım Tatarlarının oturum izni alma ile ilgili yaşadığı sorunları” dile getirmiştir.
Bu süreçte İYİ Parti Grup Başkanı Prof. Dr. İsmail Tatlıoğlu ve İYİ Parti Grup Başkanvekilleri Müsavat Dervişoğlu ile Erhan Usta, TBMM Başkanı Şentop’u ziyaret ederek “Dünya Türklüğünün önemli ismi ve Kırım Tatar Türk halkının milli lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu“nun Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilmesi için girişim başlatmıştır.
Ömrünü insan hakları mücadelesine adayan, Kırım Tatar Milli Meclisi eski Başkanı ve Ukrayna Parlamentosu Milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu‘na 2014 yılında Türkiye Cumhuriyeti Cumhuriyet Nişanı verildiğini belirten İYİ Parti Heyeti, Kırımoğlu’nun Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilmesini önermiştir. Böylece, işgale direnen Kırım Türklerine de umut olacağı vurgulanmıştır. Sayın Kırımoğlu 1998’den buyana Ukrayna Yüksek Şurası üyesidir. 1991’den 2013’e kadar Kırım Tatar Milli Meclisi’nde başkanlık yapmış, 2009, 2011 ve 2015 yıllarında da Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilmiştir. (Mustafa Abdülcemil oğlu Cemilev (Qırımoğlu), Мустафа Абдульджемиль Джемилев, Rusça: Мустафа́ Абдулджеми́ль Джеми́лев, Ukaynaca: Мустафа́ Абдульджемі́ль Джемі́лєв.
Bu satırların yazarı, 21 Kasım 2013 tarihinde Kırımoğlu’na “Türkiye Cumhuriyeti Cumhuriyet Nişanı” verilmesini önermiş, bu konuda daha önce hiçbir girişim yapılmamasını da eleştirmiştir. Kırım Haber Ajansı’nın bu konudaki haberi aşağıdadır.“Anadolu Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Rıdvan Karluk, Sakarya gazetesindeki 18 Kasım tarihli yazısında Kırım Tatarlarının lideri Mustafa A. Kırımoğlu’na Türkiye Cumhuriyeti Cumhuriyet Nişanı verilmesi fikrini ortaya koydu. Prof. Dr. Rıdvan Karluk, 2009 yılındaki bir köşe yazısında yaptığı teklifini hatırlatarak, Kırım Tatarlarının yoğun olarak yaşadığı Eskişehir’de bulunan Anadolu ve Eskişehir Osmangazi Üniversitelerinin Kırımoğlu’na fahri doktora unvanı verilmesi konusunun yeniden gündeme almasını önerdiğini, Eskişehir Osmangazi Üniversitesinin 26 Ağustos 2009 tarihli ve 22 sayılı Senato Kararı ile Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’na Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalında fahri doktora verdiğini belirtti.
Eskişehir’e Türk Dünyası Kültür Başkenti ziyareti kapsamında gelen Kırım Milli Meclis Eski Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nun Osmangazi Üniversitesi’ni de ziyaret etmesini çok anlamlı bulduğunu kaydeden Rıdvan Karluk, ‘Kırımoğlu’na, Türkiye Cumhuriyeti ile Ukrayna Cumhuriyeti arasındaki dostça ilişkilerin geliştirilmesini, iki ülke halkını birbirine yakınlaşmalarını sağladığı için Türkiye Cumhuriyeti Cumhuriyet Nişanı verilmesinin uygun olacağı düşüncesindeyim’ diye yazdı. (https://old.qha.com.ua/tr/siyaset/kirimoglu-na-turkiye-de-cumhuriyet-nisani-verilmesi-teklifi/130021/)
Bu önerimin gerçekleşmesi sonucunda Çankaya Köşkü’ndeki törene dönemin Başbakan Yardımcıları Bülent Arınç ve Emrullah İşler, Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı, TBMM Başkanvekili Sadık Yakut, Kırım Tatar Milli Meclis Başkanı Rıfat Çubarov, Kırım Tatar Milli Meclis Başkan Yardımcısı Aslan Ömer Kırımlı, Ukrayna Milletvekili, eski Dışişleri Bakanı ve cumhurbaşkanı adayı Petro Poroshenko, aralarında yabancı misyon şefleri ve tarihçilerin de bulunduğu çok sayıda davetli katılmıştır.
Şahsıma dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından gönderilen davetiye yukarıdadır. Sayın Kırımoğlu’nun o zamanki tespitleri, Ukrayna’nın işgali sonrasına ışık tutacak kadar önemlidir. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül konuşmasına, “Kırım Tatarlarının yolbaşçısı, milli kahramanı, aziz kardeşim” diye hitap ettiği Kırımoğlu’na Cumhuriyet Nişanı tevcih töreni için bir araya gelindiğini belirterek başlamıştır. Cumhuriyet nişanını, ömrünü Kırım Tatarlarının haklı davasını dünyaya duyurmaya adayan Kırımoğlu’na takdim etmekten onur ve gurur duyduğunu vurgulayan Gül, Kırım’ın Tatarların anavatanı olduğunu ve gönüllerde çok müstesna bir yeri bulunduğunu belirtmiştir.
Kırım Tatarlarının bu kapsamda Özbekistan, Romanya ve Bulgaristan ile Baltıklar ve Rusya’nın birçok bölgesine sürgün edildiğini, yüz binlercesinin anavatanlarını terk ederek Türkiye’ye geldiğini ve yerleştiğini söyleyen Gül, öz yurtlarında azınlık durumuna düşen Tatarların, çok daha yoğun biçimde Kırım dışında yaşamak zorunda bırakıldığının altını çizmiştir.
Konuşmasının sonunda Cumhurbaşkanı Gül cumhuriyet nişanını, Kırım Tatarlarının Yolbaşçısı Kırımoğlu’na büyük bir mutlulukla tevcih ettiğini ve şahsında tüm Kırımlı Tatarlara en kalbi selam, sevgi ve muhabbetlerini sunmuştur. Kırım yarımadasının Ruslar tarafından işgal edildiğini, Rusya’nın asırlar geçse bile siyasetinin değişmediğini ifade eden Kırımoğlu, Ukrayna’nın zor durumda olmasından faydalanan Rusya’nın tanklarını Kırım topraklarına soktuğunu açıklamıştır. Kırım halkının bu yıla bambaşka ümit ve beklentilerle başladığına dikkati çeken Kırımoğlu şunları söylemiştir:
“Bildiğiniz gibi, Şubat ayında Ukrayna’da büyük olaylar oldu. Halkına, vatanına, milletine, devletine çok zararlar getiren, Kırım halkına da ayrımcılık politikası uygulayan Ukrayna rejimi çöktü. Ukrayna bağımsızlığını ilan ettikten sonra belki de en demokratik hükümet kuruldu. Ümit ederdik ki, bundan sonra bizim halkımızın iradesi daha tez olacak, bizim sosyal sorunlarımız da tez çözülecek ama maalesef öyle olmadı.”
Sevgili Kırım Dostları,
18 Mayıs 1944 Kırım sürgününün 80. Yıldönümü 18 Mayıs Cumartesi günü Eskişehir’de yapılacak törenler için kurucusu da olduğum Kırım Gelişim Vakfı tarafından Ankara’dan otobüs kaldırılacaktır. Katılım için sayın Şener İrez’e isimlerini yazdırmalarında yarar vardır. Yer, 18 Mayıs Cumartesi, AŞTİ Karşısı Metro Durağı saat 09. Bilgi için Tel: 530/834 04 93.
Yazıları posta kutunda oku