Filozof Giordano Bruno

Philosoph Giordano Bruno

Dini eleştirinin şehidi olarak kabul ediliyor: Yeni bir biyografi, Katolik Kilisesi’nin kafir olarak idam ettiği Giordano Bruno’ya ışık tutuyor.

1600 yılında bir Şubat sabahı Katolik Kilisesi, filozof Giordano Bruno’yu kafir olduğu gerekçesiyle Roma’daki Campo de Fiori’de yaktı. Bruno, kendisine uzatılan haça küçümseyerek arkasını döndü; bu, yangın onu yutmadan önceki belgelenmiş son eylemiydi.

Napoli yakınlarında doğan Bruno, Engizisyon zindanlarında Avrupa’da yaptığı uzun bir yolculuğa dönüp bakmayı başardı: Dominik tarikatındaki keşiş alışkanlığını bıraktıktan sonra Bruno, Roma üzerinden Fransa, İngiltere ve Almanya’yı dolaştı ve her zaman onu aradı. saklanacak bir yer bulmak için fikirlerini özgürce ifade edebilirdi. Ancak Reformasyon ve Karşı-Reformasyon’un baskıcı dönemlerinde, konuları tartışmaya hevesli olan bu kişi hem Katolikler, hem Kalvinistler hem de Lutherciler arasında ilgi uyandırdı. Nereye gitse kavga çıkıyordu.

Tarihçi, yeni biyografisinde Bruno’nun ölümcül geri dönüş yolculuğunu anlatıyor. Tarihçi, Bruno’nun mekansal ve entelektüel gezintilerinin izini sürmek için Papalık Engizisyonu’nun sorgulama protokollerinden, bizzat Bruno’nun yazılarından ve çağdaşlarının gözlemlerinden yararlanıyor. Yazar, Bruno’nun yolculuğundaki Cenevre, Paris ve Halle gibi şehirlerdeki siyasi durumu ve dini ruh halini etkileyici bir şekilde anlatıyor.

Sonsuz bir evren

Peki Giordano Bruno ne istiyordu? Bir yandan, filozof bugün erken dönem liberallerinden biri olarak görülebilir çünkü o, kilise ya da devlet sansürü olmadan tam bir ifade ve tartışma özgürlüğü için çabalamıştı. Öte yandan Bruno, taşlaşmış dogmalarıyla Katoliklere, Protestanların öğretilerine karşı polemikler yapıyordu. Özel görüşmelerde Hıristiyanlığın temellerine ve Mesih’in kendisine yönelik sert eleştirilerini de yöneltti.

Buna karşılık, Philosophia Nolana’sında uzay ve zamanda sonsuz bir evren ve dünya dışı yaşamın var olduğu birçok dünya hakkında fikirler geliştirdi. Gerçek anlamda hümanist bir din, Hıristiyan mezhepçiliğine son vermelidir.

Bruno 1590’ların başında Venedik’e döndüğünde, mağdur ev sahibi Giovanni Mocenigo’nun onu ihbar etmesi nedeniyle Engizisyonun pençesine düştü. Tarihciler, Bruno’nun nihayetinde siyasi durumun ve entrikanın kurbanı haline geldiğini gösteriyor: Papa VIII. Clement, Vatikan’daki muhafazakar muhafazakarları yatıştırmak için dönek keşişi örnek almak istedi.

Venedik kolejindeki laik yöneticiler aslında Bruno’yu Tiber nehrindeki şehre iade etme eğiliminde değildi. Sonunda Curia’dan taviz almayı umdukları için (Roma’nın sahte iddialarına dayanarak) bunu yapmaya karar verdiler.

Der Drang zu provozieren

Tarihçiler, nüansları kaybetmeden, güvensiz ve kıskanç bir kilisenin resmini çiziyor: Bruno’nun engizisyon davasının, o zamanın laik davalarından ziyade, modern anayasal süreç düşüncemize daha yakın olduğunu kabul ediyor. Sorgulamalar sırasında Bruno, sorgulayıcıların kendisi hakkında ne bildiğini bilmiyordu ama kendini akıllıca savundu: felsefi “aşırılıkları” kabul etti ve pişman görünüyordu, ancak başlangıçta en cesur tezleri konusunda sessiz kaldı.

Ancak Tarihçiler, onun “kışkırtma ve din propagandası yapma dürtüsünün sürekli olarak kendini koruma çabasından daha güçlü olduğunu” yazıyor. Uzun tutukluluğu sırasında, Bruno’nun suçlayıcı ifadelerini Engizisyon’a ileten mahkum arkadaşlarına Hıristiyanlığa küfretti ve bu da onun başını yeniden belaya soktu. Filozof, öğretisini iptal etmesi yönündeki son çağrıları reddetti.

Ateşte ölmesi Bruno’yu özgürlük ve din eleştirisi uğruna şehit yaptı. 1889’da İtalyan Cumhuriyetçiler Campo de Fiori’ye onun devasa bir bronz heykelini diktiler. Papa Leo XIII Kutlamalar onu tedirgin etti, hatta şehri terk etme tehdidinde bulundu ve anıtın açıldığı gün Aziz Petrus Bazilikası’na çekildi. Bruno’dan tamamen farklı: Heykeli bugün hala kampüsün üzerinde duruyor, başlığı başına atılmış, bakışları kararlı.