Enflasyon ve pahalılık konut fiyatlarına da yansıdı.
Sürekli artan konut fiyatları Türkiye’de ev sahibi olmayı zorlaştırıyor. Konut fiyatları adeta çıldırdı. Pahalanan evler kiraya verilirken yüksek fiyat isteniliyor. Böyle bir durumda kiralık ev bulmak da zorlaşıyor.
Türkiye’nin herhangi bir yerinde, TOKİ ya da müteahhit tarafından yapılsın fark etmiyor. Sağlam 100 metrekarelik bir evin fiyatı 3 milyon liradan başlıyor. Yoksulluk sınırının 49 bin lirayı aştığı bir ortamda para biriktirerek ev sahibi olmak da güçleşiyor. Maaşla bu işin olması zor. Ancak ailede iki kişi çalışacak da, her çalışan da en düşük memur maaşı olan 32 bin lira alacak da bellki 10 yıllık dönemde mütevazi bir ev alabilmek olanak dahilinde. O da fiyatlar daha da çıldırmazsa.
Vatandaşların yüzde 90’ının aylık gelirinin yoksulluk sınırı olan 49 bin TL’nin altında olduğu ülkemizde, gelirin önemli bir bölümü hayatı idame ettirecek giderlere tahsis ediliyor. Bu durumda birikim yapmak zorlaşıyor.
Konut kredilerinde faizin yüksek olması da ev sahipliği oranını olumsuz yönde etkiliyor. Türkiye’de konut fiyatları son 10 yılda yaklaşık 15 kat artış gösterdi.
İnşaat sektörü temsilcilerine göre; yüksek enflasyon, konut kredilerine erişimin zor hale gelmiş olması, arzın yetersiz kalması gibi nedenlerle konuta sahibi olmak neredeyse imkansız hale geldi.
Her yıl yaklaşık 800 bin konut ihtiyacına karşın, krediye erişim zorluğu ve inşaat maliyetlerindeki artış yeni konut üretimini yılda ortalama 400 bin adetle sınırladı. Konut üretimi, talebi karşılamayınca fiyat dengesi bozuldu. Konut fiyatları fırladı. Böyle olunca da 2023 yılında konut satışları 2022’ye göre yüzde 17.5 düştü.
Avrupa İstatistik Ofisi verilerine göre, Avrupa Birliği’nde yaşayan nüfusun yüzde 69.9’u kendi evinde yaşıyor. Ev sahipliği oranı Almanya’da yüzde 49.1, Avusturya’da yüzde 54.2, Danimarka’da ise yüzde 59.2 seviyelerinde bulunuyor.
Aynı oranın Hırvatistan’da yüzde 90.5, Macaristan’da yüzde 91.7, Slovakya’da yüzde 92.9 Romanya’da ise yüzde 95.3 seviyelerinde olduğu görülüyor. AB nüfusunun yüzde 30.1’i ise kiralık konutlarda yaşıyor.
Bu durumda Almanya ilk sırada. Almanya yüzde 50.9 ile kiracı oranı en yüksek ülke olarak öne çıkıyor. Almanya’yı yüzde 45.8 ile Avusturya, yüzde 40.8 ile Danimarka, yüzde 35.3 ile Fransa izliyor.
Türkiye’de ise vatandaşların yüzde 42’si kiralık konutlarda oturuyor. Söz konusu ülkelerde yüksek göçmen ve yabancı çalışan sayısı kiralık konutlarda yaşayanların sayısını yükseltiyor.
Özetleyelim:
Konut fiyatlarının yükselişinde iki neden var:
Birincisi artan pahalılık, ikincisi banka kredilerin yüksek oluşu. Bu durumda konut alırken insanlar defalarca düşünmek durumunda kalıyor. Yüksek fiyattan konut sahibi olanlar da konutlarını kiraya verirken yüksek fiyat istemek zorunda kalıyor. Tam bir kör düğüm.