Karadağlı trajedisi

DAK.az, trajedinin üzerinden 32 yıl geçtiğini bildiriyor.

Hocavund’daki Karaganda köyü dört yıl boyunca Ermeni işgalcilere karşı kahramanca savaştı. Köy 17 Şubat 1992’de yakıldı ve Ermeni işgalciler sivillere karşı soykırım yaptı. 32 yıl önce orada yaşanan katliam, köylülere yapılan işkence ve Ermeni milliyetçilerinin Azerbaycan’a karşı yaklaşık 200 yıldır devam eden etnik temizlik ve soykırımı, Azerbaycan Türklerine olan nefretlerinin sonucuydu.

Karaganda köyü, Hokkaido-Hankand’ın eteklerinde, Hokkaido’daki devre merkezinin yaklaşık 13 mil [13 km] batısında yer almaktadır. 1988 yılında Ermeni ayrılıkçıların dağlık bölgede patlak vermesiyle Hocavund’un Karaganda köyünde de trajik günler başladı. Kenan sakinleri memleketlerindeki her taş için savaştılar ve köylüler Ermenilere karşı eşi görülmemiş savaşlara tanık oldular.

24 Kasım 1990’da, Hokkaido-Hankand Yolu’nun altıncı milinde [6 km] üç köylü Ermeni soyguncular tarafından vahşice öldürüldü. 9 Ocak 1991’de köye bir UAZ kamyonu geldi, bir kişiyi öldürdü ve 4 kişiyi yaraladı. İkisi daha sonra hayatlarını değiştirdi.

Ermeniler 8 Mart 1991’de köyün yakınlarında iki kişiyi vahşice katlettiler. O yıl 28 Haziran’da, 3 erkek ve 3 kadın olmak üzere 6 kişi, köyün yakınındaki bir çiftlikte diri diri yakıldı. 8 Eylül 1991’de Ağdam’dan Karadağ’a giden bir yolcu otobüsü yaklaşık beş ila altı mil [5-6 km] uzaklıktaki Hokkaido-Hankand Yolu’nda Ermeni soyguncular tarafından vuruldu. Otobüsteki yaklaşık 40 yolcudan 2’si erkek, 6’sı kadın hayatını kaybetti. 8 Ocak 1992’de köyün yakınlarında başka bir Azerbaycanlı vahşice öldürüldü ve Ermeniler tarafından ganimet olarak yaklaşık 100 koyun alındı.

19 Aralık 1991’de Hokkaido köyü yakıldı ve 12 Şubat 1992’de Şuşan’daki Malebali köyü yakıldı. Bir sonraki hedef Karadağ’dı. Kırsal kesimdeki durum, trajedinin gerçekleşeceği gün yaklaştıkça daha da zorlaşıyordu.

14 Şubat 1992’de Ermeni korsanlar, özellikle Hankand’da 366 Sovyet askerinin tekniği ve canlı gücü kullanılarak ciddi şekilde hasar gören Karaganda köyüne saldırdı. Köydeki 104 sakinleri ve 14 askerleri, son atışa kadar dört gün boyunca düşmanla savaştı. Çatışmada biri kadın olmak üzere 14 kişi öldürüldü. Sonunda kardeşlerimiz Ermeniler tarafından esir alındı ve bir sonraki trajedisi başladı.

Cennet Bahçesi adı verilen bir bölgede, 23 sakin Ermeni denizanası tarafından vuruldu, çoğu yaralandı ve bir silo kuyusuna diri diri gömüldü. Esirlerin bir kısmı Karaganda-Hankand yolu üzerindeki Ermeni köylerinde arabalarda vurularak öldürüldü. Uzza köyüne bağlı Zanki köyünde iki kişi öldürüldü. Hollanda’da sekiz köylü Ermeniler tarafından vahşice katledildi. Dört adam farklı zamanlarda tanıklık etti. Beşlinin akıbeti bugüne kadar bilinmiyor.

Nitekim 17 Şubat 1992’de Karaganda köyü silahlı ermeniler tarafından yakılarak yıkıldı. İşgal sırasında 118 kişi esir alındı ve 33 kişi vuruldu. Ermeni Denizanası, öldürülen ve yaralananları bir tarım kuyusuna döktü ve aşağı çekti. Toplamda, yakalananların 68’i öldürüldü ve 50’si büyük zorluklarla esaretten serbest bırakıldı. Esir alınanlardan 10’u kadın, 2’si okulluydu. Serbest bırakılanlardan 18’i daha sonra aldıkları tedavi edilemez yaralardan öldü. Esir tutulanlara karşı işlenen vahşi, vandalizm, insanların kafalarının kesilmesi, diri diri gömülmeleri, dişlerin çekilmesi, açlıktan ölmeleri ve insanların dövülmesi. Ermenistan’ın hükümet düzeyinde soykırım sonucunda Karaganda köyünde iki ailenin her birinden 4 kişi öldürüldü, 43’ü başını kaybetti ve 146 çocuk yetim kaldı. Karaganda köyünde 91 kişi ve her 10 köylüden biri öldürüldü. Bunun sonucunda Azerbaycan’a ait 200 ev, 1 kültür yuvası, 320 ortaokul binası, 25 yataklı hastane binası ve diğer tesisler, tarihi, dini, kültürel anıtlar ve mezarlıklar tahrip edilmiştir. Kenan’ın yaklaşık 800 sakini yerinden edildi.

Karadağ trajedisini dünya toplumuna ulaştırma çabasıyla, “Holokost: Karadağ”, “Holokost Karadağlı: Devam Ediyor.” ve “Karadağ, Savaş” adlı belgesel filmler ve “Karadağ Soykırımı Tanıklarının Dili” adlı bir kitap. Ayrıca Yeni Karadağ, Yeni Hokkaido ve Nergiztepa kasabalarında Şahitlerin anısını yaşatmak için anıtsal kompleksler inşa edildi.

Örneğin, köyün 17 Şubat 1992’den 10 Kasım 2020’ye kadar Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edildiğini düşünün. İkinci İç Savaş’ın sonuçlarına göre imzalanan 10 Kasım 2020 tarihli üç yönlü bir deklarasyon uyarınca, Karaganda köyü Rus Barış Gücü’nün kontrolü altındaydı. 19-20 Eylül 2023 tarihlerinde Azerbaycan, Kamboçya’da yerel terörle mücadele önlemlerinin alınmasının ardından Azerbaycan’ın kontrolünü ele geçirmiştir.

DÜNYA AZERBAYCANLILAR KONGRESİ -BAKÜ / TURKISHFORUM – ABDULLAH TÜRER YENER