Tarih 1916: Rus işgali döneminde Rize. Rus uçağının çektiği görüntüler
1915′in başından itibaren Rize ve çevresinde, Rus donanmasına bağlı gemilerin faaliyetleri gözlenmiştir. Rus donanmasının bölgede görülmesi üzerine gözcülerden alınan istihbaratlar Trabzon vilayetine oradan da Dahiliye Nezareti’ne iletilmiştir.
Özellikle 1915 yılının Şubat ayından itibaren Trabzon Valiliği’nce, Dahiliye Nezareti’ne telgrafların sıklığı dikkat çekicidir. Bununla birlikte asıl faaliyetler 1915′in Eylül ayından itibaren gerçekleşmiş ve Rus gemilerinin bombardımanları sonucunda Rize ve çevresinde, bina ve köprülerin yıkılması, kayıkların batırılması, ölümler başta olmak üzere ciddi zayiatlar meydana gelmiştir.
1916 yılında da faaliyetlerini sürdüren Ruslar, Mart ayı başında Rize’yi işgal etmişlerdir. Öte yandan savaş ve işgal, Rize bölgesinde göç ve göçmen sorununu ortaya çıkartmıştır.
Osmanlı Devleti’nin seferberlik ilan edip, Rusya ile savaşa girmesi sonucunda başta Batum olmak üzere Rus topraklarında yerleşik olan Müslümanlardan, Rize’ye göçler olmuştur.
Göçmenler, uğradıkları zararı tanzim için Lazistan Müfettişliği aracılığıyla Hükümete başvurmuşlardır.