Birçok Batılı savunma uzmanı dahil olmak üzere dünyanın en iyi hava savunma sistemi olduğu kabul edilen ve Rusya’ya 2017 yılında $2.5 milyar ödeyip satın aldığımız, gerektiğinde kısa sürede aktive olabilecek seyyar S-400 sistemini Ukrayna’ya devredip ABD’ye milyarlarca dolar ödeyerek dünyanın en pahalı ve en fazla bakım gerektiren F-35 savaş uçaklarını alarak %80’den fazlası ülkemizin yerli yetenekleri ile geliştirilmekte olan 5. nesil KAAN savaş uçağımızın kuyusunu kazma heveslilerin bilgilerine ekteki ABD Sayıştay (GAO) GAO-24-107177 sayılı raporu sunulur.
Enis Pınar
Antrparantez: Sn. Murat Yetkin’in bin dereden su getiren yazısının içerdikleri kadar nelerden bahsetmekten kaçınmış olması ilgi çekici. Örneğin:”Ekim 2015’te ayında ABD ve Almanya, Suriye iç savaşının başında bir füze saldırısı ihtimaline karşı NATO çerçevesinde Türkiye’de konuşlandırdıkları Patriot bataryalarını geri çekti(ğini)” yazmış fakat daha sonra 2017 yılında Rusya ile $2.5 milyar dolara S-400 anlaşmasına varmadan Türkiye’nin ABD’den çok daha az etken (bkz: https://foreignpolicy.com/2018/03/28/patriot-missiles-are-made-in-america-and-fail-everywhere/) Patriot sistemini satın almak için $3.5 milyar dolar teklif etmiş olduğunu fakat Türkiye’nin Patriot sistemi ile bağlantılı teknoloji transferi istemiş olması bahane edilerek ABD tarafından reddedildiğinden bahsetmeye önem görmemiş. Fakat yıllar sonra “İlk S-400 bataryası 12-15 Temmuz 2019’da Ankara’ya teslim edildi. ABD 23 Ağustos’ta Türkiye’ye yaptığı yeni Patriot teklifini geri çekti(ği)” hususu Murat bey’in kaleminden kaçmamış.
“ABD hem F-35 hem de S-400’lerin yapay zeka kullandığını, birbirlerinden öğrendiğini bunun da NATO savunmasını tehlikeye attığını öne sürmeye başladı” diye yazarken, Murat bey tanınmış bazı ABD savunma uzmanlarının “S-400’ün radarlarıyla yapabileceği tek şey, F-35’in uçuş profilini takip etmektir. Rusya’nın Suriye üslerindeki S-400 füze bataryalarının ve Kaliningrad’daki radar istasyonlarının F-35 ve F-22 gibi Amerikan uçaklarını her zaman takip ettikleri gibi, Ortadoğu ve Baltık da zaten yaptığı bir şey” şeklinde yorumda bulunmuş olduklarının farkında değil galiba. Aynı şekilde, konu ile ilgili derin kapsamlı analizinde Türkiye’nin ortak bir NATO uzmanlar heyeti kurulup ABD’nin endişelerini incelemesini teklif ettiğini ve uzmanlar heyetinin varacağa bulguları kabul edeceğini söylemiş olduğunu, fakat ABD hükümetinin bunu reddettiğini yazmaya gerek görmemiş.
S-400 ve Patriot’lar ile ilgili yorumlarda bulunurken, Türkiye’nin kendi imalatı Uzun Menzilli Hava Savunma ve Füze Sistemi SİPER Ürün-1’in seri üretime baslamış olduğunu da görmezlikten geldiği gibi (https://www.csavunma.com/siper-urun-1-ve-hisar-projelerinde-seri-uretim-icin-imzalar-atildi/.html ).
Yunanistan’a F-35’ler satılacağından bahsederken acaba Murat bey ilk F-35’lerin en erken 2028 yılından itibaren Yunanistan’a teslim edilmeye başlanacağından ve sipariş edilen uçakların tümünün ancak 2030 yılına doğru tamamlanacağından acaba haberi var mı? Ve de 2030 tarihine kadar Türkiye’nin kendi 5. nesil KAAN savaş uçağının seri üretime girmiş olacağından?
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _
https://www.gao.gov/products/gao-24-107177
F-35 Joint Strike Fighter:More Actions Needed to Explain Cost Growth and Support Engine Modernization Decision
12 Aralık 2023 tarihli ABD Sayıştay Raporu (Türkçe çevirisi altta ekli):
F-35 Müşterek Taarruz Uçağı: Maliyet Artışını Açıklamak ve Motor Modernizasyon Kararını Desteklemek İçin Daha Fazla Hareket Gerekiyor
Yayınlanma: 12 Aralık 2023. Kamuya Açıklanma: 12 Aralık 2023.
Hızlı Hususlar
Savunma Bakanlığı’nın F-35 uçağını modernize etme çabası, önceki çalışmalarımızda tespit ettiğimiz zorluklarla karşılaşmaya devam ediyor. Şuna tanıklık ettik:
• Programın modernizasyon maliyet tahmini milyarlarca dolar arttı ve Savunma Bakanlığı bu artışa neyin sebep olduğunu tam olarak raporlamadı
•Program, gerekli teknolojilerin geliştirilmesindeki gecikmeler nedeniyle gelecekteki uçak geliştirilmesi için gerekli donanım ve yazılımı tam olarak yüklemedi
•Uçağın mevcut soğutma sistemiyle ilgili sorunlar motordaki aşınmayı artıracak, motorun ömrünü kısaltacak ve potansiyel olarak milyarlarca dolarlık bakım maliyetine yol açacaktır
Bu sorunlara çözüm bulmak için daha önce önerilerde bulunmuştuk.
Öne Çıkanlar
GAO’nun (ABD Sayıştay’ının) Buldukları
Savunma Bakanlığı’nın (DOD) F-35’in yeteneklerini modernize etmeye yönelik Blok 4 olarak bilinen çabası, maliyet ve program artışı yaşamaya devam ediyor. Blok 4 başlangıçta 66 yetenek olarak tanımlandı ve maliyetinin 10,6 milyar dolar olacağı tahmin edildi; geliştirmenin 2026 mali yılında tamamlanması bekleniyordu. Mayıs 2023’te GAO, Blok 4 maliyetlerinin 16,5 milyar dolara çıktığını ve çabanın ancak 2029’da tamamlanacağının tahmin edildiğini bildirdi. Ayrıca DOD, Blok 4’e neredeyse her yıl yeni yetenekler ekledi, böylece Blok 4 artık 80 yetenekten oluşuyor. Savunma Bakanlığı’nın Blok 4 çalışmaları hakkında Kongre’ye sunduğu rapor, önceden planlanan Blok 4 yetenekleri için beklenenden yüksek maliyetleri, yetenek ekleme nedeniyle büyümeden ayırmamaktadır. Sonuç olarak Kongre, artan F-35 modernizasyon maliyetlerinin nedeni konusunda net bir resme sahip değil.
Blok 4 çalışmaları aynı zamanda önemli teknoloji güncellemelerinde gelişimsel gecikmeler yaşamaya devam etti. Örneğin, F-35 programı, üretim uçaklarına henüz birçok Blok 4 yeteneğinin etkinleştirilmesi için kritik öneme sahip, yükseltilmiş donanım ve yazılım teknolojilerinden oluşan $1,64 milyar dolarlık bir paket olan Technology Refresh (Teknoloji Yenileme) 3’ü (TR-3) kurmadı. TR-3 kuruluncaya kadar servisler (ABD silahlı kuvvetleri) uçak kabul etmeyecektir.
Kısa Kalkış ve Dikey İniş Kabiliyetini Kullanan bir F-35B
Program, F-35’in motorunu yükseltme planlarını duyurdu ve ısı üreten uçak alt sistemlerini soğutmak için kullanılan güç ve termal yönetim sistemini modernize etme seçeneklerini araştırıyor. Mevcut soğutma sistemi aşırı yük ekliyor ve motorun tasarım parametrelerinin ötesinde çalışmasını gerektiriyor. Fazladan ısı, motordaki aşınmayı artırıyor, motorun ömrünü kısaltıyor ve uçağın ömrü boyunca tahmini 38 milyar dolarlık bakım maliyetine neden oluyor.
Program, bazı motor ve soğutma iyileştirme seçeneklerini değerlendirdi ancak askeri servisler, gelecekteki uçak soğutma gereksinimlerini tam olarak tanımlamadı. Bu gereksinimleri tanımlayarak ve bu ve diğer önemli bilgileri elde ederek, DOD (ABD Savunma Bakanlığı) ve hizmetler (silahlı kuvvetler) performans, maliyet ve teknik sonuçlar hakkında daha fazla bilgi sahibi olacaktır. Ayrıca, orijinal geliştirme programının sürdürülebilirliğe geçiş yapması planlandığı ve daha az gözetime tabi olacağı için GAO, Savunma Bakanlığı’nın motor ve termal yönetim modernizasyonunu, kendi başına özgü maliyet, program ve performans temelleri ile ayrı bir program olarak yönetmesini tavsiye etti.
GAO Bu Çalışmayı Neden Yaptı?F-35 Şimşek II Müşterek Taarruz Uçağı programı, Savunma Bakanlığı’nın en pahalı silah sistemi programı olmaya devam ediyor. Bu uçakların satın alınması, işletilmesi ve bakımının 1,7 trilyon dolardan fazlaya mal olacağı tahmin ediliyor.
F-35 programı, gizlilik teknolojisini gelişmiş sensörler ve bilgisayar ağı yetenekleriyle birleştiren bir saldırı savaş uçağı ailesini yönetiyor. DOD, Hava Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri ve Deniz Piyadeleri tarafından kullanılan diğer birkaç uçağın yerini almak üzere 2.470 F-35 almayı planlıyor. Aralık 2023 itibarıyla program, ABD servislerine, müttefik ortaklara ve yabancı askeri satış müşterilerine 900’den fazla uçak teslim etti. Savunma Bakanlığı, F-35 uçağının yeteneklerini modernize etmek için 5 yıldır bir geliştirme çalışması yürütüyor ve F-35’in motorunu modernize etme seçeneklerini değerlendiriyor. Bu açıklama, F-35 modernizasyon çabalarındaki satın almayla ilgili riskleri tartışıyor. Bu rapor büyük ölçüde GAO’nun F-35 alımına ilişkin Mayıs 2023 raporuna (GAO-23-106047) dayanmaktadır.
Öneriler Mayıs 2023’te GAO, Savunma Bakanlığı’na Blok 4 maliyet raporlaması ile motor ve termal yönetim modernizasyon çabalarını iyileştirmeyi amaçlayan yedi öneride bulundu. Savunma Bakanlığı, programın bir sözleşme yapılmadan önce motor modernizasyon gerekliliklerini belirlemesi yönündeki üç tavsiyeye katıldı, üçüne kısmen katıldı ve bir öneriye katılmadı. GAO daha önce Kongre’ye, tamamlanana kadar Blok 4’ün raporlanmasını talep eden bir başvuruda bulunmuştu. GAO, DOD’un bu tavsiyeleri tam olarak uygulaması gerektiğine inanmaya devam ediyor.
Tam rapor Öne Çıkanlar Sayfası (1 sayfa) Tam Rapor (15 sayfa) Erişilebilir PDF (17 sayfa) GAO İletişim Bilgileri Jon Ludwigson Müdür
e-posta: ludwigsonj@gao.gov
Telefon: (202) 512-4841
Bir yanıt yazın