Şimali Kipr Türk Cümhuriyyetinin Azerbaycan temsilçisi Ufuk xanım Turganerin ethnoglobus.az (Ethnoglobus )resursuna özel repörtajı.
Reportajı sundu Gülnara İnanc
Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin (ŞKTC) Azərbaycanla münasibətləri hakkında bilgi verebilir misiniz? 2023 ilinin sentyabrın 7-də TDT-nin üzv və müşahidəçi dövlətlərinin təbii fəlakət və fövqəladə halların idarə edilməsi üzrə nazirlərinin ikinci görüşünün və “Bakı-2023” beynəlxalq təliminin iştirakçıları sırasında Şimali Kiprin nümayəndəsi öz ölkəsinin bayrağı ilə iştirak etməsini necə şərh edərdiz?
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Kardeş Azerbaycan ile ilişkileri her zaman bir kardeşlik zemininde olmuştur. Ülkelerimiz arasındaki tarihi ve kadim bağlar bizleri birbirimize daha yakın kılmakta ve buna paralel olarak da ilişkilerimiz daha sıcak bir seviyede olmaktadır. 2023 yılı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Azerbaycan arasında mevcut ilişkilerimizde büyük mesafe kaydedilen bir yıl olmuştur. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 11 Kasım 2022 tarihinde Türk Devletleri Teşkilatı’na gözlemci üyeliğinin kabulunün ardından Azerbaycan ile olan ilişkilerimizde büyük bir hareketlilik yaşanmış, 2023 yılı ilişkilerimiz açısından oldukça verimli bir yıl olmuştur. Azerbaycan’ın evsahipliği yaptığı toplantılara ülkemizden Bakanlarımız başkanlığındaki resmi heyetler katılmış, Bakü’deki toplantılara katılan resmi heyetlerimiz Azerbaycan’ın azad edilmiş topraklarını da ziyaret etme fırsatı bulunmuştur. Elbette ki 2023 yılının en önemli hadiselerinden biri Cenap President İlham Aliyev’in 2023 yılının Eylül ayında Türk Devletleri Teşkilatı Afet ve Acil Durum Yönetiminden Sorumlu Bakanları 2. Toplantısı’na katılan Bakanları kabulünde, “Azerbaycan’ın evsahipliğindeki etkinliklerde ve bu etkinlikte Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin bayrağı dalgalanacaktır” ifadesi olmuştur. Bu ifade, Kıbrıs Türkleri için oldukça önemli ve anlamlı olmuştur. Akabinde 2023 yılının Ekim ayında Sayın Cumhurbaşkanımızın Azerbaycan ziyareti gerçekleşmiştir. Bu ziyaret oldukça önemli ve tarihi bir ziyarettir. Cenap Prezident Ersin Tatar, Cenap President İlham Aliyev tarafından kabul edilmiştir ve Sayın Cumhurbaşkanımız Bakü’de yüksek seviyede ağırlanmış ve Azerbaycan halkından büyük ilgi görmüştür. Bu vesile ile bir kez daha Cenap President İlham Aliyev’e ve Azerbaycanlı kardeşlerimize teşekkürlerimizi sunuyorum.
2023 yılını iki ülke ilişkileri açısından nasıl değerlendirirsiniz?
2023 yılının Ekim ayında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ekonomisini, eğitimini, kültürünü kardeş Azerbaycan’da daha iyi tanıtmayı teminen Bakü’de “Kuzey Kıbrıs Tanıtım Günleri” düzenlenmiş ve Sayın Cumhurbaşkanımızın Bakü ziyareti bu çerçevede gerçekleşmiştir. Başbakanımız Sayın Ünal Üstel, Başbakan Yardımcısı, Turizm, Kültür, Gençlik ve Çevre Bakanımız Sayın Fikri Ataoğlu ile birlikte ticaret, sanayi, eğitim, sanat, spor alanlarında uzmanlardan oluşan kalabalık bir heyet Bakü’ye gelmiştir. Azerbaycan ile ülkemiz arasında ticari ve ekonomik ilişkilere önem veriyoruz ve bu alanlarda ilişkilerin geliştirilmesini istiyoruz. Bu çerçevede, düzenlediğimiz tanıtım etkinliğinde ülkemizin iş insanları Bakü’de Azerbaycanlı iş insanları ile biraraya gelme fırsatı yakalamıştır. Ticari ilişkilerin gelişimi için mutlaka karşılıklı temasların yapılması ve ilginin yaratılması gerekmektedir. Bu nedenle, somut adımlar atılarak ilerleme olması yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Önümüzdeki aylarda, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden iş insanlarımızdan oluşan kalabalık bir grubun Bakü’ye gelmesi ve burada iş insanları ile çeşitli temaslarda bulunmaları öngörülmektedir. Kültürel etkinlikler de iki halkın birbirini daha iyi tanıması için önemlidir. Bu çerçevede, Azerbaycan’ın zengin kültürü ve çağdaş bakış açısı, sanata verilen değer, sanatçılarımız için Azarbaycan’ı her zaman cazip bir destinasyon yapmıştır. Bu sebeple, ülkemizden gelen sanatçılarımızın Bakü’de çeşitli kültürel etkinlikleri yapılmaktadır. Tarihten gelen bağlarımızın doğal sonucu olarak gerek ticari gerekse kültürel alanlarda Azerbaycan ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arasındaki ilişkilerin kısa süre içerisinde arzu edilen seviyeye çıkacağına şüphem yoktur.
Kıbrıs konusundaki son durum hakkında bilgi verir misiniz?
Adadaki iki taraf arasında 50 yılı aşkın bir süredir yürütülen “federasyon” temelindeki müzakereler başarısız olmuştur. Birleşmiş Milletler himayesinde geçen elli küsur yıldaki sayısız müzakere sürecinden sonra, Kıbrıs Türk tarafının ısrarlı iyi niyetine ve yapıcı tutumuna rağmen, Kıbrıs Rum tarafının uzlaşmaz tutumu nedeniyle “siyasi eşitliğe dayalı iki toplumlu iki bölgeli federasyon” şeklinde bir anlaşmaya varma çabaları sonuç vermemiştir. 2017’de Crans Montana süreci çöktükten sonra federasyon sayfası kapanmıştır. Kıbrıs Rum tarafının uluslararası toplum tarafından adadaki sözde meşru hükümet olarak muamele görmesi, Kıbrıs Rum tarafını uzlaşmaz politikalarını sürdürmeye daha da cesaretlendirmektedir.
Bu durum esasen Kıbrıs sorununun aslını oluşturmaktadır. Kıbrıs adasında iki ayrı devlet tarafından temsil edilen iki ayrı halk yaşamaktadır. Kıbrıs adasının gerçeği, bir ada ve iki devlet olmasıdır: Kıbrıs Türk halkının devleti olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve ‘Kıbrıs Cumhuriyeti’ gibi davranan Kıbrıs Rum devleti. Sürdürülebilir bir anlaşmaya varmanın tek yolu, bugün adada iki devletin var olduğu ve bu iki devletin egemen eşitliğe ve eşit uluslararası statüye sahip olduğu gerçeğinin kabul edilmesinden geçmektedir. Bu, Kıbrıs Rum tarafıyla müzakerelere başlamak için şarttır. İki taraf arasında yaratılan statü eşitsizliği Kıbrıs meselesinde kalıcı bir anlaşmaya varılamamasının tek nedenidir. Artık iki eski ortağın yeni bir ortaklık kurarak tek devlet yaratma olasılığı tamamen ortadan kalkmıştır. Gelecek, iki egemen eşit devletin iyi komşuluk ilişkileri içinde varlığını sürdürmesindedir.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın BM Genel Kurulu’nun 78. oturumu vesilesiyle yaptığı ve uluslararası toplumu KKTC’nin bağımsızlığını tanımaya ve diplomatik, siyasi ve ekonomik ilişkiler tesis etmeye davet ettiği tarihi konuşma Kıbrıs Türk halkının milli davasına güç katmıştır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti tüm kurumlarıyla tam teşekküllü bir devlettir. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Kıbrıs’ın meşru hükümetiymiş gibi muamele görmekte ve bu nedenle Kıbrıs Türkleri ekonomik, sosyal ve spor alanlarında uygulanan haksız ambargo ve izolasyonlarla mücadele etmektedir. Kıbrıs Türk halkının karşılaştığı tüm engeller, maruz bırakıldığı ambargoların temelinde Rum tarafının haksız bir şekilde, hiçbir gerçekçi, yasal veya tarihi bir zemini olmadan “Kıbrıs Cumhuriyeti” olarak tanınmasıdır. Rum tarafı bu tanınmışlığı gerek Avrupa Birliği gerekse diğer ülkelerin de desteğiyle Kıbrıs Türkü’nün aleyhine kullanmaktadır.
Kıbrıs Türk halkının uluslararası arenada hak ettiği yeri almasının zamanı gelmiştir. Kıbrıs Rum tarafınca bize dayatılan insanlık dışı kısıtlamaların ve izolasyonun üstesinden gelmemizi teminen kardeş ülkelerin KKTC ile daha fazla ilişki kurması için somut adımlar atacaklarına olan umudumu ifade etmek isterim.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Mavi Vatan’daki önemi nedir?
Doğu Akdeniz’de, en Güneydeki Türk Devleti olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Türk dünyasındaki jeopolitik önemi her geçen gün artmaktadır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin Türk dünyasının Doğu Akdeniz’deki, Mavi Vatandaki temsilcisi, barış ve istikrarın anahtarı olduğu yadsınamaz bir gerçektir.
KKTC Mavi Vatanda milli bir meseledir. KKTC’nin egemenlik haklarıyla, deniz yetki alanlarıyla, karasularıyla, ekonomik münhasır bölge hakkı ve hukuku ile Mavi Vatan’da söz sahibi ve Türkiye Cumhuriyeti ile işbirliği içerisinde çok daha güçlü bir durumdadır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ekonomik yapısı nasıldır? Ülkelerimiz arasındaki ekonomik işbirliği hangi sektörlerde kendini gösterebilir?
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti küçük ada ekonomisine sahip olmasına rağmen sürekli gelişen bir yapıya sahiptir. KKTC’nin ekonomide iki lokomotif sektörü vardır. Bunlar turizm ve yükseköğrenimdir. Ülkemizdeki 23 üniversite, ülkemizde yükseköğrenim görmek isteyen yabancı öğrencilere birçok imkan sağlamaktadır. Eğitim dilinin İngilizce olmasından dolayı 140 farklı ülkeden 100 binin üzerinde öğrenci yükseköğrenim için ülkemizi tercih etmektedir. Üniversitelerimizin eğitim kaliteleri ve barındırdıkları bölümlerin çeşitliliğinden dolayı ve elbette ülkemizin güvenli oluşu, kültürel yapısı ve iklim şartları yabancı öğrencileri ülkemize çekmektedir. Bugüne kadar üniversitelerimizden mezun olmuş ve bugün çok iyi makamlarda görev yapan birçok Azerbaycanlı kardeşimiz vardır. Ülkemizde eğitimlerine devam eden Azerbaycanlı gençlerin sayısının artması hedeflerimizden biridir. Eğitim sektörü büyüme potansiyeline sahip, üzerinde titizlikle çalışılması gereken bir konudur. Aynı dil, aynı din, kültüre sahip kardeş ülkelerin gençlerinin kaliteli eğitim alarak ülkelerine faydalı bireyler olarak dönmeleri önceliğimizdir. Eğitim sadece ekonomik değil sosyo-kültürel ilişkilerin de güçlenmesine ve gelişmesine imkan verecektir.
Ülkemizin tarihi dokusu, kültürel zenginlikleri, doğal güzellikleri ve turizmin çeşitliliği turistleri ülkemize çekmektedir. Deniz turizmi, sağlık turizmi, kongre turizmi, kültür turizmi, gastronomi turizmi ülkemizdeki başlıca turizm çeşitleridir. Ülkemizin Azerbaycanlı kardeşlerimiz için tercih edilen bir tatil rotası olmasını istiyoruz. Ne yazık ki Azerbaycan’dan ülkemize giden ziyaretçi sayısı beklentimizin oldukça altındadır. Azerbaycan’dan ülkemize ilgiyi artırmak için ilgili Bakanlığımız tarafından çalışmalar yapılmaktadır. Her yıl Bakü’de düzenlenen turizm fuarında Kuzey Kıbrıs standı kurularak ziyaretçiler bilgilendirilmektedir.
Kaynak :Ethnoglobus