Güney Azerbaycan’ın milli uyanışında futbolun gücü – “TRAKTOR” GURURU
Daha sonra 1970 yılında Tebriz’de Azerbaycan Traktör Futbol Kulübü olarak adlandırılan Tebriz Traktör Futbol Kulübü kuruldu. Güney Azerbaycan Türkleri defalarca İran’ın en popüler futbol takımı seçildi. 2020’de Asya Futbol Konfederasyonu’nun resmi web sitesi, Eski Kıta’nın en popüler kulübü anketinde Tractor’ı birinci sıraya yerleştirdi. Komutanın iç saha maçları Tebriz’de yapılmasına rağmen, Kurtlar Stadyumu 70.000 bağımlı kapasitesine sahipti, hatta yaklaşık 100.000 taraftar arenaya geldi.
Traktör oyunlarını çok sayıda bağımlının önünde oynuyor. İran’da buluştukları hemen hemen her yerde, stadyumlarda bu takıma büyük bir taraftar ordusu eşlik ediyor. Peki bir spor takımında bu kadar çok narsiste sahip olmanın sırrı nedir? Güney Azerbaycan Türkleri gerçekten yazın ısınmadan kışın soğuğunda sadece futbol izlemek için mi stada gidiyor? Örneğin, Güney Azerbaycan’daki şehirlerden ve köylerden binlerce insanın akınının nedeni nedir?
Bunun sadece İran’da değil, tüm dünyada bir futbol maçı olduğunu, sadece bir spor etkinliği değil, kültürel, ekonomik, sosyal ve hatta politik olduğunu söylemekte yanılmış olmayız. Elbette İran gibi siyasi, hatta sosyal-kültürel faaliyetlere imkan verilmeyen bir ülkede spor sahaları daha önemlidir.
Bu, milyonlarca Güney Azerbaycan Türkü’nün en temel insan haklarından mahrumiyetidir. Yüz yıldır, İran’daki Türklerin dillerini, kültürlerini, tarihlerini ve maddi miraslarını koruma ve geliştirme girişimlerine yerel hükümet karşı çıktı. Güney Azerbaycan’daki milyonlarca Türk, sadece insan haklarını savunmak için bir parti kurma fırsatına değil, aynı zamanda kültürel ve kültürel birlik oluşturma fırsatına da sahiptir.
Bu şartlar altında stadyumlar, Güney Azerbaycan Türklerinin siyasi ve hukuki sonuçlarla karşılaşmadan bir araya gelebildikleri ve varlıklarını koruyabildikleri nadir yerlerden biridir. Bu durumda, stadyumlar artık sadece bir spor destinasyonu değil, toplum bağlamında faaliyet gösteremeyen siyasi, kültürel ve sosyal kurumlara bir alternatiftir. Bu nedenle, siyasi, sosyal, ekolojik ve kültürel faaliyetlerin bulunmadığı bir ortamda, traktörler Güney Azerbaycan Türklerinin birkaç savaşından biri olarak kabul edilir.
Azerbaycan Traktör takımının stadyumlarda attığı sloganlara bakıldığında, bu sloganların çoğunun sporla bağdaşmadığı, Güney Azerbaycan Türk halkının istek ve haklarını ifade etmediği görülmektedir. Belki de konuyu daha iyi anlamak için Traktör narsistlerinin en önemli sloganlarına kısaca göz atmakta fayda var.
Azerbaycan’da kadın haklarının korunması Traktör bağımlılarının sloganlarına, şarkılarına ve plaketlerine defalarca yansıyan en önemli konulardan biridir. İran’da birçok hakkını kaybeden kadınların stadyumlara girme ve futbol maçlarını izleme hakkı yok. “Traktör” narsistleri, Azerbaycanlı kadın ve kızların stadyumlarda bulunabilmelerini defalarca talep ettiler ve kadınlara yönelik vahşeti ve insanlık dışı ayrımcılığı protesto ettiler.
(“Stadyuma gelmek kadınların hakkı”/ “Kadınlara Özgürlük”/ “Erkekler=Kızlar”)
“Avrupalı Kızlar, Göklerin Yıldızları” sloganı, takımın narsistleri tarafından tüm “Traktör” maçlarında söylenir. Aynı zamanda, Traktör narsistleri, kadın haklarını savunurken bu haklar için savaşmanın önemini vurgulayan güzel bir şarkı söylediler.
(Stadyuma alınmayan Güney Azerbaycanlı kadınlar stadyumu dört gözle bekliyor)
“Traktör” sloganlarında gündeme getirilen bir diğer önemli konu da ana dildir. Traktör’ün tüm maçlarında takımın narsistleri “Herkes Türkçe mabet olmalı” sloganını söylemeye hevesli. Aynı zamanda “Dilim ölmedi, başka bir dilin dönüşü değil” gibi sloganlarla, Güney Azerbaycan Türklerini asimile etmek için bir asırdır anadillerini okuma hakkından mahrum bırakanlara, hala anadilimizi yaşadığımızı ve yaşamaya devam edeceğimizi duyurmak istiyorlar.
“Traktör” taraftarlarının sloganlarında sürekli tekrarlanan diğer konular arasında Urmiye Gölü’nün kasıtlı olarak kurutulması üzerine İran hükümetine karşı bir protesto ve insanların dikkatini bu ekolojik ve insani felakete çekme girişimi yer alıyor. Güney Azerbaycan Türklerini hala etkileyen bir felaket nesnel ve somuttur. İranlı yetkililer, bunun 5 milyon insanın (yani Güney Azerbaycan Türklerinin) zorunlu göçüne yol açacağını ve 15 milyon insanın hayatı üzerinde olumsuz ve zararlı bir etkisi olacağını bile kabul ettiler.
Traktör narsistleri, hem İran hükümetini hem de İran parlamentosunun (meclisinin) milletvekillerini Urmiye Gölü’nün katilleri olarak görüyorlar: “Urmu Gölü ölüyor / Parlamento öldürülmesini emrediyor” veya “Urmu Gölü susamıştı / Avrupa uyanmazsa kayboldu.” . . .
Güney Azerbaycan Türklerinin milli uyanışı ve Türk dünyası ile işbirliği stadyumlara da yansıyor. Uygur (Çin) ve Kerkük (Irak) Türklerinin haklarına destek, Traktör’ün sloganlarına konu oldu. Aynı zamanda, ekibin narsistleri Türkiye ile dayanışmalarını defalarca dile getirdiler. İran’da Türk ve Azerbaycan bayrakları suç sayıldı ama ceza verildi ama takımın narsistleri stadyumlarda defalarca iki ülkenin bayraklarını salladı.
(Stadyumda Azerbaycan bayrağını sergilediği için tutuklanan ve bağıran Traktor.)
1 Kasım 2019’da yaklaşık 100.000 Traktör komutanı, Türk ordusunun Suriye’nin kuzeyindeki silahlı terörist gruplara karşı yürüttüğü operasyonu destekleyen sloganlarla Türk ordusunu selamladı. Olay İran’a, Türkiye’ye ve hatta dünya medyasına geniş yer buldu.
İşgal altındaki toprakların kurtarılması için 44 gün süren savaş, Güney Azerbaycan Türklerinin Aras Nehri’nin kuzeyindeki kardeşleriyle kapsamlı ve derin işbirliğinin sadece bir örneğidir. “Traktör” narsistleri, sloganlarında defalarca Azerbaycan’ın komşu bir ülke değil, hayatlarının bir parçası olduğunu ve Azerbaycan olduklarını ilan ettiler. Bu tür sloganlar sadece birçok Traktör hayranının yakalanmasına yol açmakla kalmadı, aynı zamanda İran medyasında da hassasiyet yarattı. “Kurt bizimdir, bizim olacak” sloganı Traktör ekibi tarafından yıllardır seslendirilen bir slogan.
Görünen o ki, İran’ın siyasi, sosyal, hatta kültürel örgütlenmeler çerçevesinde faaliyet göstermenin mümkün olmadığı kapalı siyasi ortamında, Güney Azerbaycan Türkleri taleplerini dile getirmek veya itirazlarını dile getirmek için spor alanlarını kullanıyorlar.
(“Azeri evimiz/ “Traktör” bozuk/Azerice/İstenmeyenleri kör etsin”)
Güney Azerbaycan Türklerinin stadyumlardaki faaliyetlerinin sadece traktör oyunlarıyla sınırlı olmadığını belirtmekte fayda var. Azerbaycan’ın çeşitli şehirlerinde düzenlenen tüm spor müsabakalarında benzer sloganlar atılıyor. Bu sloganların Güney Azerbaycan medyasına ve sosyal medyaya yansıması, Güney Azerbaycan Türklerinde milli duygu ve dayanışmayı pekiştirmektedir. Çünkü Tebriz’deki Sahra Stadı’ndaki sloganları gözlemliyorlar ve Güney Azerbaycan’daki diğer şehirlerle aynı şekilde seyahat ettiklerini görüyorlar.
Tebriz’deki Sahra Stadyumu’nda atılan sloganlar, hükümet yetkililerinin yanı sıra İran medyasının da dikkatini çekti. Tahran basını, Traktör narsistlerine karşı suçlamalarda bulunarak İran hükümetini kendilerine karşı daha kararlı olmaya teşvik etmeye çalışıyor. Ama o gazeteciler stadyumlarda Güney Azerbaycan Türklerine yapılan hakaretlere hep sessiz kalıyorlar.
Görünüşe göre, stadyumlarda sportif heyecanın perde arkasında başka bir yüzleşme var ve yüzleşmenin aktörleri güçlerini yeşil sahada değil, stadyum platformlarında ve hatta stadyumların dışında test ediyorlar. Muhalefetin bir tarafında Güney Azerbaycan’da milyonlarca Türk’ün hakkını ayaklar altına alan ya da eyleme eşlik edenler, diğer tarafta her fırsatta taleplerini yükselten ve protestolarını haykıran Azerbaycan halkı var.
Stadyumların ve özellikle Traktör oyunlarının Güney Azerbaycan Türklerinin, özellikle de genç neslin kendi kaderini tayin hakkının genişlemesinde önemli bir rol oynadığını iddia etmek cesurcadır. Yaşları nedeniyle siyasi kitaplar okumayı, sıkıcı TV şovları izlemeyi sevmeyen ama stadyumlara gittiklerinde gençlik coşkusu, spor heyecanı ve siyasi bilinç anında yaşayan bir nesil. Doğal olarak, bu konu, diğer faktörlerin yanı sıra, Türk ve Azeri kimliklerinin tanınma ve önemsenme yaşını düşürdü. Başka bir deyişle, önceki kuşaklar (1980’ler ve 1990’lar gibi) ulusal kimliklerini kitaplar ve yayınlar aracılığıyla, özellikle de üniversite aracılığıyla anladıysa, bugün 12-19 yaş arası gençler, futbol heyecanıyla kimliklerini buluyorlar.
(Efes’teki Traktör oyununda Kaşgar Türkleri Traktör’ü destekler)
Kuzey Azerbaycan’ın bağımsızlığıyla güçlenen Güney Azerbaycan Türklerinin milli uyanış dalgası, işgal altındaki toprakların kurtarılmasıyla yeni bir aşamaya girmiştir. Azerbaycan Ordusu’nun kazandığı zaferler Güney Azerbaycan Türklerine olan güveni artırmış ve son yıllarda hem ülke içinde hem de dışında çalışmalarını yapmaktadır.
Güney Azerbaycan Türkleri, stadyumların yarattığı imkanları kullanmanın yanı sıra, bu faaliyetlerin stadyumlarla sınırlı kalamayacağını da çok iyi biliyorlar. Bu nedenle stadyumlardaki faaliyetlerin yoğunlaşması bazen Güney Azerbaycan’daki bazı siyasi aktivistler tarafından eleştirilmektedir. Güney Azerbaycan Türklerinin sesinin Tebriz’e yansımasında stadyumların ve özellikle Güney Azerbaycan Türklerinin rolü göz önüne alındığında, bu faaliyetlere karşı çıkmak mantıklı olmayabilir, ancak bu tür faaliyetlerin stadyumlarla sınırlı kalmaması gerektiğini unutmayalım.
Muhammed Rahmanifar-GÜNEY AZERBAYCAN / TURKİSHFORUM – ABDULLAH TÜRER YENER
Bir yanıt yazın