The Economist Intelligence Unit (EIU) 2023 Küresel Yaşam Kalitesi Endeksi’ni 16 Aralık’ta açıklamıştır. EIU tarafından yayınlanan 2023 yılı Dünya Yaşam Kalitesi Endeksi, (The Global Liveability Index), Viyana’nın dördüncü defa üst üste yaşanabilir şehir olduğunu belirlemiştir. Kopenhag ikinci, Melbourne üçüncü sıradadır. Viyana, istikrar, kültür ve eğlence, sağlam altyapısı ve mükemmel karışımıyla dördüncü defa beş yıldan bu yana ilk sırada yer almaktadır. EIU, küresel yaşam kalitesinin 2022’den 2023’e kadar genel olarak iyileştiğini açıklamıştır. Bu durum, Kovid-19 pandemisinin azalmasına ve küresel ekonominin toparlanmasına bağlanmıştır. (https://en.wikipedia.org/wiki/Global_Liveability_Ranking)
Küresel Yaşam Tarzı Endeksi, şehirlerdeki yaşam kalitesini ölçer. Endeksin beş ana faktörü vardır. İstikrar: Siyasal istikrar, suç oranı ve güvenlik faktörlerini kapsar. Altyapı: Ulaşım, sağlık hizmetleri ve eğitim faktörlerini kapsar. Eğitim: Eğitim kalitesi ve erişilebilirliğini kapsar. Sağlık: Sağlık hizmetleri kalitesi ve erişilebilirliğini içerir. Kültür ve Eğlence: Kültürel fırsatlar ve boş zaman aktiviteleri gibi faktörleri kapsar. (economist.com/graphic-detail/2023/06/21/the-worlds-most-liveable-cities-in-2023, eiu.com/n/campaigns/global-liveability-index-2023/)
173 şehir arasında Şam ve Tripoli en kötü durumdaki şehirlerdir. Londra ve New Yorkgibi büyük şehirler, yüksek suç oranı, trafik sıkışıklığı ve nüfus yoğunluğu gibi faktörler sebebiyle alt sıralarda yer almıştır. Londra, geçen yıla göre 12 sıra düşerek 46’cı, New York ise 10 sıra düşerek 69’ncu sıradadır. En üst ve en altta yer alan 10 şehir aşağıdaki iki tablodadır.
Sıralamanın en altında yer almasına rağmen Lagos (Nijerya) ve Cezayir (Cezayir) gibi şehirlerde sağlık ve eğitim sistemlerinde iyileştirmeler olmuştur. Her iki şehir de yüksek petrol ve gaz fiyatlarından yararlanmışlardır. Buna rağmen yolsuzluk sorun olmaya devam etmektedir. Ankette en düşük sıradaki şehir olan savaşın harap ettiği Şam da iyileşme görülmemiştir. Kiev’in puanı 2021’den bu yana yüzde 5,9 düşmüş, yaşanabilirlik endeksinde en alttaki on şehirden biri olmuştur.
New York, dünyanın en zengin şehirleri arasında olup, en çok milyoner barındıran şehirdir. New York, özel serveti 3 trilyon doları aşan 345.600 milyonere ev sahipliği yapmaktadır. Diğer şehirler, Tokyo, San Fransisko ve Londra’dır. (visualcapitalist.com/top-20-cities-ultra-wealthy/)
Remitly isimli şirketin yaptığı araştırmada, insanların en çok taşınmak istediği ülkeler açıklanmıştır. Türkiye’deki insanlar en çok Almanya’ya, Amerika’dakiler en çok Japonya’ya ve dünya genelinde insanların çoğunluğu Kanada’ya taşınmak istediğini açıklamıştır. 30 ülke ile Kanada ilk sıradadır. Japonya 13, İspanya 12, Almanya 8, Katar 6, Avustralya 5, İsviçre 4, Portekiz 3, ABD 2, Birleşik Krallık ise 2 ülke ile son sırdadır. Türkiye’ye taşınmak isteyen vatandaşların bulunduğu tek ülke Fas’tır. Avrupa’da en çok taşınılmak istenen ülke ise İspanya’dır. (https://www.remitly.com/gb/en/landing/where-the-world-wants-to-live) Aşağıdaki tablo bunu göstermektedir.
Asya-Pasifik bölgesindeki şehirlerdeki yaşamın, son 15 yılda herhangi bir zamanda olduğundan daha iyi olduğu görülmektedir. Aşağıdaki tabloda, dünyada yaşamın en iyi ve en kötü ilk 10 şehri yer almıştır. Viyana, Kopenhag, Melburn, Sidney, Vankuver, Zürih, Calgary, Cenova, Toronto ve Osaka en iyi 10 şehir arasındadır. Buna karşılık Şam, Tripoli, Cezayir, Lagos, Karaçi, Port Moresbi, (Papau Yeni Gine) Dakka, Harare, (Zimbabwe) Kiev ve Douala (Kamerun) yaşanacak en kötü şehirlerdir.
Avrupa’da özellikle kıtanın batı yarısındaki şehirler yaşamak için en iyi yerlerdir. Avrupa şehirleri üst sıralarda yer almaya devam etmektedir. Bölge, küresel ilk onda diğer bölgelere göre daha fazla şehir barındırıyor. Ancak bazı şehirlerin göreceli sıralaması düşmüştür. Bunun başlıca nedeni Asya ve Avustralya’daki yaşam standartlarının pandeminin etkisinde kalmalarıdır. Aşağıdaki grafikler, hangi Avrupa şehirlerinin en yüksek puanı aldığını ve hangilerinin düşüşte olduğunu gösteriyor.
Yaşanabilirlik anketi, bir şehre taşınan personelin zorlukları bilmesine yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Eğer bir yabancıysanız, yaşamak için en çok ve en az arzu edilen şehirlerin bilinmesi önemlidir. Toplamda, ilk on şehirden dokuzu küçük ve orta büyüklüktedir. 10 şehrin tamamı ve ilk 50’nin çoğu zengin ülkelerdedir.
Suç oranının, trafik sıkışıklığının ve yoğunluğun yüksek olduğu büyük şehirlerin durumu daha kötüdür. Londra bir yıl öncesine göre 12 sıra gerileyerek 46’ncı sırada yer alırken, New York on sıra gerileyerek 69’ncu sıraya inmiştir. Wellington ve Auckland bir yıl öncesine göre 35 ve 25 sıra, Hanoi 20 sıra ve Kuala Lumpur 19 sıra yükselmiştir. Asya, Afrika ve Orta Doğu’da pandemi sonrası eğitim ve sağlık hizmetleri puanlarındaki iyileşmeler, bu yıl yaşam standartlarındaki artışın ana nedenlerindendir.
Tablonun en altında yer alan Şam, on yılı aşkın süredir endeksin en az yaşanabilir şehridir. Trablus bir basamak yukarıda, ancak puanı Suriye’nin savaşın harap ettiği başkentinden on puan daha yüksektir. Kiev de kendisini savaştan koruma çabalarına rağmen son onda yer almaktadır. 2022 yılında veriler toplanırken Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi nedeniyle bu ülkenin şehirleri endeksten çıkarılmıştır.
İstanbul yukarıdaki tablodan da görüleceği gibi 59.4 puan ile Avrupa’da en alt sıradadır. Sofya (73.5), Belgrad (73.6) ve Bükreş’in de (73.7) altındadır. Araştırmadan çıkan üzücü bir sonuç dikkat çekicidir. Dünyanın en zor yaşanacak şehirlerin yarısından fazlası Müslüman ülkelerdedir. Bu nedenle bu ülkelerin yukarıda yer alan beş kriteri dikkat almalarının zamanı gelmiştir, belki de geçmiştir.