Günümüzde Irak olarak bilinen coğrafya, 674 yılından itibaren Türklerin yerleştiği bir bölge olmuştur. Burası tarih, coğrafya, iklim, tabiat şartları ve etnik yapısı itibarıyla Anadolu’nun devamı niteliğindedir. Kerkük sancağı, Irak’ın kuzeyinde Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan “Cezire” bölgesinin doğusunda yer almaktadır. Batı’da Dicle nehriyle bölgeyi ayıran Hamrin dağları, Kuzeydoğu’da Küçük Zap suyu vadisi, Güneydoğu’da ise Diyale vadisi ile çevrilidir. Kerkük sancağı, 1892 yılı ortalarına kadar resmî yazışmalarda “Şehr-i Zor” olarak geçmektedir.
Ancak, “Zor Mutasarrıflığı” ile isim benzerliği karışıklıklara sebebiyet verdiği
için 1893 yılında Padişah iradesiyle “Kerkük” ismi kullanılmaya başlanmıştır.
Araplar Kerkük’ü “Karkûk” diye adlandırırlar. Kerkük ismi ilk defa Şerefeddin
Yezdi’nin Timur tarihinde geçmektedir. Kerkük Türkleri, 900 yıl önce El-Cezire
bölgesine (Musul, Kerkük ve çevresi) yerleşerek vatan tutan 24 Oğuz boyunun
muhtelif boy ve oymaklarının neslinden gelmektedir. Kerkük’ün idarî yapısı, Osmanlılar, İngilizler ve Krallık devrinde, Cumhuriyet’in ilk yılları ve özellikle de Saddam zamanında farklı şekiller göstermektedir. İdarî yapısı gibi etnik yapısı da aynı şekilde değiştirilmeye çalışılmıştır. Etnik yapıya müdahale İngilizler döneminde başlamış, Krallık zamanında Araplaştırma faaliyetine dönüşmüş, Cumhuriyet döneminde buna hız verilmiş ve Saddam devrinde ise doruğa çıkmıştır.
2003 Nisan’ından sonra da kaba ve hoyratça başlayan Kürtleştirme hareketi baş
göstermiştir. Bu değişim Amerika Birleşik Devletleri’nin de desteğini alarak, şehir tamamen bir Kürt istilasına uğramış, şehrin etnik nüfus yapısı daha hızlı bir şekilde Türkmenler aleyhine değişmiştir
T.C. Türk işbirliği ve Kalkınma idaresi Başkanlığı
Türk International Cooperation and Development Agency
Metin KOPAR / TURKISHFORUM – ABDULLAH TÜRER YENER