Site icon Turkish Forum

Netiket

Taner Ertunc

30 yıl oldu; internet fikrini ilk duyduğumdan beri.

İTÜ, Algoritmik düşünme alışkanlığı kazandırmıştı, bilgisayar programlama öğretmişti. Network, Mainframe, Client/Server gibi kavramlar IBM, Digital gibi uluslararası dev firmalar tarafından o yıllarda iş hayatında piyasaya bastırılıyordu ama ilk kez Amerika'da birisinden duydum "önümüzdeki yıllarda peer to peer (P2P)1 networkler artacak" diye. Internet yavaş yavaş geliyordu. - bilgi cagi

İTÜ, Algoritmik düşünme alışkanlığı kazandırmıştı, bilgisayar programlama öğretmişti. Network, Mainframe, Client/Server gibi kavramlar IBM, Digital gibi uluslararası dev firmalar tarafından o yıllarda iş hayatında piyasaya bastırılıyordu ama ilk kez Amerika’da birisinden duydum “önümüzdeki yıllarda peer to peer (P2P)1 networkler artacak” diye. Internet yavaş yavaş geliyordu.

İTÜ, Algoritmik düşünme alışkanlığı kazandırmıştı, bilgisayar programlama öğretmişti. Network, Mainframe, Client/Server gibi kavramlar IBM, Digital gibi uluslararası dev firmalar tarafından o yıllarda iş hayatında piyasaya bastırılıyordu ama ilk kez Amerika'da birisinden duydum "önümüzdeki yıllarda peer to peer (P2P)1 networkler artacak" diye. Internet yavaş yavaş geliyordu. - Arthur C. Clarke 1965
 2001: Bir Uzay Macerası’nın yazarı Arthur C. Clark 1974 yılında geleceği görmüş bir röportajında evden çıkmadan bankacılık, alışveriş gibi kavramlardan söz etmişti.

Türkiye’de, “internet diye bir şey var”, “telefonla bağlanıyorsun” gibi cümleler duymaya başlamıştınız yeni yeni, ama neydi, ne işe yarardı, nereye, nasıl girilirdi belli değildi.

IBM’in internet bağlantısı sağladığı sağda solda konuşulmaya başlamıştı. Adeta söylentiydi. O zamanlar reklam yok, elektronik eşya mağazaları yok, kargo yaygın değil, online satış diye bir şey yok. Nasıl başardığımı hatırlamıyorum, sonunda IBM üzerinden Türkiye’de ilk internete girenlerden oldum.

İTÜ, Algoritmik düşünme alışkanlığı kazandırmıştı, bilgisayar programlama öğretmişti. Network, Mainframe, Client/Server gibi kavramlar IBM, Digital gibi uluslararası dev firmalar tarafından o yıllarda iş hayatında piyasaya bastırılıyordu ama ilk kez Amerika'da birisinden duydum "önümüzdeki yıllarda peer to peer (P2P)1 networkler artacak" diye. Internet yavaş yavaş geliyordu. - www browser oncesi internet

Ne yapılabilirdi tam olarak emin değildim. Browser veya email programları bile henüz tam olarak yoktu. Ticari kazanç boyutunu düşünecek yeterli inovasyona ve vahşi kapitalist düşünceye sahip olmamalıyım ki, o ilk anda, daha çok dünyanın dört bir tarafından insanlarla haberleşebilme ve birlikte bir şeyler üretebilme fikri enteresan geldi. Florida Atlantic üniversitesinden Arlene H. Rinaldi ve diğerleri2 ile belki de internet’de ilk Türkçe sayfalardan olan aşağıda bulacağınız klavuzu hazırladım.

Daha sonra giriştiğim Amazon’dan bile önce internet üzerinden kitap, CD satma, Expedia’dan önce tatil satma girişimlerim hem Türkiye’de gerekli ekosisteme sahip olmadığımız için, hem de zamanının çok öncesinde olduğu için bugün kapanmak zorunda kaldılar.

Bakın bakalım 30 yıl önce Internet Kullanım Klavuzu ve Netiquette bugün ne kadar geçerli.

İTÜ, Algoritmik düşünme alışkanlığı kazandırmıştı, bilgisayar programlama öğretmişti. Network, Mainframe, Client/Server gibi kavramlar IBM, Digital gibi uluslararası dev firmalar tarafından o yıllarda iş hayatında piyasaya bastırılıyordu ama ilk kez Amerika'da birisinden duydum "önümüzdeki yıllarda peer to peer (P2P)1 networkler artacak" diye. Internet yavaş yavaş geliyordu. - net

Internet Kullanım Klavuzu ve Netiquette

ÖNSÖZ

Bu klavuz kullanıcıların internet erişiminde ve bilgi transferinde, başvuracakları kaynak niteliğinde bir rehber olması amacıyla yazılmıştır.

Okuyucuların, yazıda geçen terimlere ve protokollere3 aşina olduğu varsayılmıştır.

ON EMİR – BİLGİSAYAR ETİĞİ ENSTİTÜSÜ

1. Bilgisayarı başkalarına zarar vermek için kullanma.
2. Başkalarının bilgisayar işlerini bölme.
3. Başkalarının dosyalarında dolanma.
4. Bilgisayarı çalmak için kullanma.
5. Bilgisayarı yalancı şahit olarak kullanma.
6. Bedelini ödemediğin programı kullanma.
7. İzin almadan başkalarının bilgisayar kaynaklarını kullanma.
8. Başkalarının ürettiklerini kendine mal etme.
9. Yazdığın programın sosyal etkilerini de düşün.
10. Bilgisayarı saygı uyandıracak bir biçimde kullan.

GİRİŞ

Ağ servislerine ulaşımda her kullanıcı sorumluluğunu bilmek zorundadır. Kullanıcılar ağ servislerine ulaşımda kendi sorumluluklarında hareket ederler.

Internet tek bir ağ değil, aralarında trafik akışı olan binlerce ağ grubudur. Internet’deki trafik gideceği yere varmadan önce farklı ağlardan geçebilir. Bu sebeple bu ağ şebekesine bağlanan kullanıcılar, trafiğe katılan ağlarda yüklenmeye sebep olduklarını bilmelidirler.

Internet ağını kullanan biri olarak diğer ağlara veya bu ağlara bağlı bilgisayarlara erişim hakkınız olabilir. Tüm bu farklı ağ ve bilgisayarların kendi kuralları vardır. Bir ağ’da izin verilen hareketler, diğerinde yasak olabilir. Bu kurallara uymak kullanıcının sorumluluğundadır. Internet’de bir hareketi yapabilir olmanız, onu yapın anlamını taşımaz.

Ağın kullanımı bir hak değil, bir avantajdır, ve rahatsız edici durumlarda geçici olarak geri alınabilir. Kanunsuz bilgiler ve özel veya genel amaçlı mesajlarınızda ki rahatsız edici dil, zincir mektuplar, alıcının sistemine zarar veren mektuplar, ağı dolduran diğer kullanım şekilleri, bu durumlara örnektir.

ELEKTRONİK İLETİŞİM

(Eposta, LISTSERV grupları, Posta Listeleri, ve Usenet)

ELEKTRONİK POSTA

KULLANICI SORUMLULUKLARI

Kullanıcının Elektronik Posta Kutusu’nun içeriği ve bakımı, kullanıcının kendi sorumluluğundadır.

Kullanıcının disk alanının içeriği ve bakımı, kullanıcının kendi sorumluluğundadır.

TARTIŞMA GRUPLARI

Bazı postalama listeleri az trafiğe sahipken, bazıları, posta kutunuzu günde bir kaç yüz postayla doldurabilir. Bu mesajlar değerli kaynaklar olabilir. Bu gruplara üyelik minimumda tutulmalı ve diskinizin veya sizin limitlerinizi aşmamalıdır.

FTP – DOSYA TRANSFER PRTOTOKOLÜ
TELNET
BİBLİYOGRAFYA
  1. Kehoe, Brendan P. “A Beginner’s Guide to the Internet: Zen and the Art of the Internet”, First Edition, January 1992.
  2. Shapiro, Norman, et al. “Towards an Ethics and Etiquette for Electronic Mail”., Santa Monica, CA: Rand Corporation (publication R-3283-NSF/RC), 1985.
  3. Von Rospach, Chuq. “A Primer on How to Work With the USENET Community”
  4. Horton, Mark; Spafford, Gene. “Rules of conduct on Usenet”
  5. “A Guide to Electronic Communication & Network Etiquette”, revised and submitted by Joan Gargano, edited by Ivars Balkits, Computing Services- University of California Davis.
  6. “Heartland Free-Net Registered User Guidelines”, Bradley University, Peoria, Il.
  7. “Terms and Conditions of Membership and Affiliation”, CREN Information Center, October 25, 1990
  8. “Electronic Mail and Networks: New Tools for Institutional Research and Planning.” by Dan Updegrove, John Muffo and Jack Dunn, University of Pennsylvania.
  9. “Exploring Internet Training Series, Module 1- Exploring Internet:Using your Computer to Communicate”, by Deborah Shaffer, ES-USDA, CIT and Pennsylvania State University, Henry DeVries; Extension Electronic Technology Group, Cornell University; Gregory Parham, ES-USDA, CIT.
  10. “Exploring Internet Training Series, Module 2- Mail-based Information Delivery: Alamanac and Listservs”. by Deborah Shaffer, ES-USDA, CIT and Pennsylavia State University; Henry DeVries, Extension Electronic Technology Group, Cornell University; Gregory Parham, ES_USDA, CIT.

Dökümanın bütünü kullanıldığında, veya bölümler halinde ancak orjinal yazıyı kaynak göstererek, dökümanı çoğaltabilir veya dağıtabilirsiniz. Önerileriniz için Tıklayın.7

DİPNOT
  1. O günlerde yaygın geleneksel istemci-sunucu modelinin aksine, birbirine denk bilgisayarların hem alan hem veren olarak bilgi paylaşması. ↩︎
  2. Wes Morgan, University of Kentucky Engineering Computing Center; Robert Slade, Vancouver Institute for Research into User Security; Pete Hoyle, William & Mary; Timothy A. Torres, San Jose State University; Paul Brians, Washington State University ; Paul F. Lambert, Bentley College; Philip M. Howard, Saint Mary’s University; Gordon Swan, Florida Atlantic University; Pauline Kartrude, Florida Atlantic University; Beth Taney, Penn State; Debbie Shaffer, Penn State and USDA-CIT; Henry DeVries, Cornell; Jim Milles, SLU Law Library; Martin Raish, State University of New York at Binghamton; Steve Cisler, Apple Corporation; Tom Zillner, Wisconsin Interlibrary Services; Tom Goodrich, Stanford University; Jim Gerland, State University of NY at Buffalo; Ros Leibensperger, Cornell; Paul White, Northern Michigan University; Marilyn S. Webb, Penn State; Judith Hopkins, State University of NY at Buffalo, Ros McCarthy; Karl Hanzel, UCAR/COMET. ↩︎
  3. Princeton üniversitesinde terimler ve protokoller sayfası artık yok: http://wfn-shop.princeton.edu/cgi-bin/foldoc ↩︎
  4. Florida Atlantik üniversitesindeki sayfa artık yok: https://www.fau.edu/barton/spam ↩︎
  5. Elektronik sınırlar vakfındaki sayfa yok artık. Duygu gösterim sembolleri sosyal medya çıktıktan sonra çok ilerlerdi: https://www.eff.org/papers/eegtti/eeg_286.html ↩︎
  6. Wisconsin üniversitesindeki sayfa kalkmış: https://uwm.edu/Mirror/inet.services.html ↩︎
  7. İlk mail adresim ertunc@ibm.net vardı iletişim bilgim olarak. Artık bu adresi kullanmıyorum. ↩︎
Exit mobile version