Üç milyardan fazla insan Hint-Avrupa dillerini konuşsa da araştırmacılar bu dil ailesinin nereden geldiğinden emin değiller. Yeni araştırmalar bu dil ailesinin doğum yerinin Kafkasya’nın güneyi olduğunu iddia ediyor.
Hem en ölü hem en canlı dil
Proto-Hint-Avrupa dili veya Hint-Avrupa anadili, Son konuşmacısı binlerce yıl önce ölen Hint-Avrupa dillerinin ortak atası. Bu dile ait herhangi bir yazılı veri bulunmadığından varsayımsal bir dil ve varlığının tek kanıtı kendisinden türeyen dillerde bıraktığı izler.
Sadece İngilizce, Almanca, Fransızca, Rusça gibi diller değil, Farsça ve Hintçe gibi diller de bu dil ailesine ait.
İnsanların yaklaşık %46’sı, yani üç milyardan fazla insan, Proto Hint-Avrupa (PIE) dilinden türeyen dilleri konuşuyor.
Peki PIE ilk olarak nerede ortaya çıktı ve bunu kim dile getirdi: Doğu Avrupa ve Batı Asya’yı kapsayan Hazar bozkırlarındaki pastoralistler mi, yoksa Türkiye’de Anadolu’daki tarımcılar mı? Bu sorunun cevabı antropologların yüzyıllardır araştırdığı bir konu.
Şimdi araştırmacılar üçüncü bir yer öneriyor: Esas olarak Ermenistan, Azerbaycan ve Türkiye’nin doğusu ile Gürcistan’ın güneyinde bulunan Küçük Kafkaslar.
Max Planck ekibi, 161 Hint-Avrupa dilinden kapsamlı ve dengeli bir temel kelime kümesi veri seti oluşturdu ve yaptığı çalışma sonuçlarının kurgan ve Anadolu hipotezleriyle pek örtüşmediğini saptadı. Böylece üçüncü bir alternatif olarak, çiftçilik ve pastoralist teorilerin bir karışımını sunan Güney-Kafkasya (Yamnaya) hipotezini geliştirdi.
Yeni teori, birbiri ile çelişen önceki senaryoların aksine arkeolojik, antropolojik ve genetik bulguları birleştiren daha makul bir modele doğru atılmış büyük bir adım.
Kaynak: Science, 2023