Covid-19 salgını sürecinde kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğiyle hacmi 90 milyar liranın altına kadar gerileyen İşsizlik Sigortası Fonu, Eylül sonu itibarıyla yaklaşık 116 milyar liralık (6 milyar 230 milyon dolar) büyüklüğe ulaştı. Ancak dolar bazında değerlendirildiğinde Fon’daki birikimde ciddi gerileme yaşandı zira 2019 sonunda İşsizlik Fonu’nda biriken para 131.5 milyar lirayı (22.1 milyar dolar) geçmişti.
İşini kaybeden sigortalıların, işsiz kaldıkları dönemin belirli bir bölümünde geçinebilmeleri için mart 2002’de kurulan İşsizlik Sigortası Fonu ile istihdama destek olunuyor.
Covid-19 salgını sürecinde kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği kapsamında işçi ve işverene sağlanan kaynaklarla varlığı iki yılda 131 milyar liradan 90 milyar liranın altına kadar inen Fon’da, bu yılın başından itibaren gelir artışı sürüyor.
Ancak Türkiye’de alım gücü Amerikan dolarına göre belirlendiğinden İşsizlik Fonu’ndaki birikimde dolar bazında ciddi gerileme yaşandı. 2019 sonunda Fon’da 22.1 milyar dolar varken, Eylül sonunda bu tutar 6 milyar 230 milyon dolara düştü!
Salgın sürecinde aktarılan kaynaklarla gelir-gider dengesi 2020’de “-28.3” milyar lira, 2021’de ise “-12.4” milyar lira olan fonda, bu yılın Ocak-Eylül döneminde gelirler giderleri geçti. Bu yılın dokuz aylık döneminde 61 milyar 448 milyon liralık gelire karşılık 36 milyar 221 milyon liralık gider kaydeden fon, söz konusu dönemde yaklaşık 25 milyar lira büyüyerek, toparlanma eğilimini sürdürdü. Lakin enflasyondaki keskin yükseliş nedeniyle Fon’daki birikimin alım gücü düştü.
Sigortalının prime esas aylık brüt kazancı üzerinden hesaplanan yüzde 2 işveren, yüzde 1 sigortalı kesintileri ve yüzde 1 devlet payı geliriyle büyüyen fon, eylül sonu itibarıyla yaklaşık 115 milyar 979 milyon 695 bin liralık büyüklüğe ulaştı.
Mart 2002’den 2022 Eylül sonuna kadar işsizlik ödeneğine 17 milyon 11 bin 746 kişi başvururken, 9 milyon 471 bin 662 kişi ödenek almaya hak kazandı. Bu kapsamda, hak eden kişilere 49 milyar 260 milyon 749 bin lira ödeme yapıldı. Eylül ayında önceki dönemden ödemesi devam edenlerle 406 bin 753 kişiye 824 milyon 433 bin lira kaynak aktarıldı.
İşsiz kalanların, işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi için belirli şartları sağlaması gerekiyor. Kişinin kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olması, hizmet akdinin feshinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemesi ve hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içerisinde İŞKUR’a başvurması halinde bu ödenekten yararlanılıyor.
Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yılda 600 gün sigortalı çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş sigortalı işsizlere 180 gün, 900 gün sigortalı çalışıp bu primi ödemiş sigortalı işsizlere 240 gün, 1080 gün sigortalı çalışıp prim ödemiş sigortalı işsizlere 300 gün işsizlik ödeneği veriliyor.