Kardaş Kömeği

Azerbaycan’dan Türkiyeye I. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele döneminde “Kardaş Kömeği / Kardeş Yardımı”

Azerbaycan’da I. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele döneminde “Kardaş Kömeği / Kardeş Yardımı” adı altında yardımlar toplandı. Sadece zenginler değil dilenciler bile ellerinde ne var ne yoksa Türkiye’ye gönderdiler.

KARDAŞ KÖMEĞİ GÜNÜ
Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi, I. Dünya Savaşı yıllarında da Türkiye’ye yardıma devam etti. “Kardaş Kömeği / Kardeş Yardımı” adında yardımlar toplandı. Özellikle Kafkas Cephesi’nde zor durumda kalan askerlerimize yardım götürebilmek için Rus yetkililerle görüştüler. Bu sırada yaklaşmakta olan 1915 yılı Nevruz Bayramı’nın daha önceden olduğu gibi bir bayram havasında değil de bir matem havasında kutlanması kararı alındı. Bu kararın alınmasında cemiyetin büyük hizmetleri oldu. Cemiyet ayrıca Nevruz Bayramı’nı Türkiye Türklüğü için bir fırsata da döndürdü. Nevruz’da Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi’nde büyük bir davet tertip etmeye ve burada Türkiye için yardım toplamaya karar verildi. Bu münasebetle Azerbaycanlı önde gelen gazete sahipleri “Kardaş Kömeği” adında bir yayın çıkararak, gelirinin de Türkiye’ye yardım olarak gönderilmesini kararlaştırdılar. “Kardaş Kömeği” adı bundan sonra Azerbaycan Türkleri’nin yardımlarının da genel adı oldu.
Cemiyet, Bakü şehir idaresine müracaat ederek Kars, Ardahan gibi yerlerde felakete uğramış Müslümanlara yardım toplamak için bir günlük izin talep etti. Gerekli izin verildikten sonra 7 Mayıs “Kardaş Kömeği Günü” ilan edildi.

GÖZ YAŞARTAN SAHNELER
Azerbaycan’da yardım toplanırken göz yaşartan sahneler yaşanıyordu. Bir gün Türkiye’nin Bakü Konsolosu Ali Kemal Bey’in yanına kör ve yaşlı biri gelerek, şöyle dedi: “Ben yedi nüfuslu bir ailenin reisiyim, bu ihtiyar halimle bir iş tutamadığım için, köşe başlarında el açıyorum, haftada kazancımın en verimli zamanı cuma günü cami kapısında geçen günlerdir. Türk kardeşlerimin başından bu afet geçinceye kadar, iane olarak her cuma günü topladığım paraları size getirip teslim edeceğim. Kudretim buna yetiyor.”
Cemiyet, dini bayramlarda da Türkiye için yardım toplamaya devam etti. Cemiyet 1915 yılındaki Kurban Bayramı’nda kapı kapı gezerek kesilen kurbanların derilerini toplayıp, bunların satışından elde edilen parayı Türkiye’ye gönderdi. Aynı şekilde 1916 yılındaki Kurban Bayramı’nda da benzeri faaliyetlerde bulundu. Cemiyet, özellikle Kafkas cephesindeki Türklere yalnızca maddi destekte bulunmadı. Bunun yanında savaşta yetim kalan çocuklar için yetim evleri açtı. Esir düşen Türklere destek verdi. Esirken vefat edenlerin definleriye ilgilendi. Cemiyet, Nargin Adası’ndaki Türk savaş esirlerinin kaçırılması için de gizli faaliyetler yürüttü.

Prof.Dr. Erhan AFYONCU -SABAH /TURKISHFORUM – ABDULLAH TÜRER YENER