Kutlu 17 Nisan gününün yıldönümünü hatırladın mı?
3803 yasayı TBMM 17 Nisan 1940 tarihinde kabul etmişti. Bu gün köy enstitülerinde Bayramı olarak kutlanmıştı
Köy Enstitülerinin(KE) bir güneş gibi Türkiye üzerine doğmasını sağlayan ve fikirleri ile belleklerimizde yaşayan başta ATATÜRK olmam üzere Saffet ARIKAN, Hasan Ali YÜCEL, İsmail Hakkı TONGUÇ, Ferit Oğuz BAYIR ile enstitü müdür, öğretmen, öğrencilerini saygı ve sevgi ile anıyorum.
Bu mutlu olayın 82.yıldönümünü Ziraat Marşı dinleyerek kutlayalım!
“Sürer, eker, biçeriz güvenip ötesine./Milletin her kazancı, milletin kesesine./Toplandık baş çiftçinin Atatürk’ün sesine/Toprakla savaş için ziraat cephesine.// Biz ulusal varlığın temeliyiz, köküyüz./Biz yurdun öz sahibi, efendisi, köylüyüz.”
(Eğitim düsturu ‘İşitirsem unuturum!/ Görürsem anımsarım!/ Yaparsam öğrenirim!’le özetlenebilir)
Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel Köy Enstitülerinin kuruluş gerekçesini, şöyle açıklıyor:
Biz Kurtuluş Savaşı’ndan sonra, sosyal hayatımızda yaptığımız büyük devrimleri köylere götürecek adam yetiştirmek istedik. Çünkü ümmet devrinin böyle bir adamı vardı. Bu imamdır. İmam, insan doğduğu vakit kulağına ezan okuyarak, vefat ettiği vakit mezarının başında telkin vererek, doğumundan ölümüne kadar manen köylünün hâkimidir. Bu manevi hâkimiyet, maddi tarafa da intikal eder. Çünkü köylü hasta olduğu vakit de sual mercii imam olur. Biz imamın yerine, devrimci düşüncenin adamını göndermek istedik. İşte Köy Enstitüleri fikri böyle doğdu.” (İmece, Ocak 2011)
Köy Enstitüleri Eğitim Düsturu: İşitirsem unuturum! Görürsem anımsarım! Yaparsam öğrenirim!
Atatürk’ün ” Milletin Efendisi” dediği Türk köylüsünü zihnen kulluktan yurttaşlığa yükseltmek için Hasan Ali Yücel’in milli eğitim bakanlığı döneminde:
• 3803 sayılı Köy Enstitüleri yasası 17 Nisan1940 tarihinde,
• Köylerde çalışacak sağlık memuru, ebelerin bu okullarda yetiştirilmesi için 4274 sayılı yasa 1941 tarihinde Meclis’te kabul edilir.
• Köy Enstitüleri öğretmen yetiştirmek için yönetmelikle kurulan Yüksek Köy Enstitüsü, Hasanoğlan bünyesinde 1942/43 eğitim yılında açılır.
kendini yönetmiş sayılır. Bu oyundur, kolaydır. Amerika bu demokrasiyi yayıyor işte.” İ.H.Tonguç
KÖY ENSTİTÜLERİNİN AÇILMA ZORUNLUĞU:
•1935’te16 milyon vatandaşın 12 milyonu köylerde,
• Erkeklerin %76.7’si, kadınların %91.8’i okur yazar değil,
• 40 bin köyün 35 bininde okul, öğretmen yok,
• Okul çağında 1.7milyon çocuktan ancak 300bini okula gidebilmekte,
• Öğretmenlerin%78’i kentlerde ; %22’si köylerde çalışmakta,
• Öğretmenler yaşam şartları zor olan köylere gitmeye isteksiz,
• Köylere sağlık hizmeti götürmek çok zor,
• Köylü üfürükçü, nuskacı, yobazın elinde,
• Topraksız köylü marabası olduğu ağaların topraklarında ilkel üretim araçları ile tarım, hayvancılıkla uğraşmaktadır.(1)
• Köy ve köylünün bu ilkel hali Cumhuriyet felsefesinin ederi olan devrimlerin ilkeleri bağdaşamazdı.
• Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan, İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’un özverili uğraşıları,3 yıllık deneme sonunda 1936/37 öğretim yılında Eğitmen Kursları açılır.1937/38 öğretim yılında da Köy Öğretmen Okullarının açılır. Köy Enstitüleri dizgesinin (sistem) bunlar ilk adımlarıdır. Şube Müdürü Ferit Oğuz Bayır Köy Enstitülerinin mimarı olan İsmail Hakkı Tonguç’un sağ kolu ve çalışma arkadaşı idi.
KÖY ENSTİTÜLERİNİN YIKIMI:
(Türk Devriminin önünü kesmek için)
1-CHP döneminde:
• 1947 tarihinde önce izlenceleri (müfredat) değiştirilir.
•İdealist, yetkin yöneticiler enstitülerden atılır.
• Köy Enstitüleri mimarı Tonguç, İlköğretim Genel Müdürlüğü’nden atılır. Bir ortaokula öğretmen verilir.
2-CHP’nin başlattığı yıkımı, 27 Ocak 1954 tarihinde Demokrat Parti’nin(DP) çıkardığı kanun ile tamamlar. 17 köy enstitüsü ilköğretmen okuluna dönüştürülür.
***
1954 tarihinde DP tarafında kapatılınca kadar Köy Enstitüleri dizgesinden(14 yılda):
•17 bin 346 öğretmen (1.308 kadın ve 15.943 erkek ),
• 8 bin 675 eğitmen,
• 1.599 sağlık memuru,
•1947 tarihinde CHP kapattığı Yüksek Köy Enstitüsü ‘nden 5 yılda 7213 yüksek öğretmen yetişir.(1 )
KAPATILMASAYDI NE OLURDU?
Üstün nitelikli öğretmenlerin köylere atanmasıyla;
•Okuyan, düşünen, üreten yurttaşlar yetişecekti,
•Türkiye’de sandıksal Amerikan demokrasi(*) yerine gerçek demokrasi yerleşip yaşanacaktı.
• Tonguç’un deddiği gibi bir oyun olan sandıksal Amerikan demokrasisi bataklığında 75 yıldan beri Türkiye’nin debelenip durmasının, hala partilerin anayasa tartışmalarının nedeni aydınlanmacı eğitimi başaramamasıdır.
• ”Köy demek memleket demektir….Köy kalkınmadıkça ülke kalkınamaz” diyen uzgörüşlü Tonguç’u tam anlamak için Nail Topal’ın(1) ve Ceyhun Balcı’nın HASANOĞLAN’DA HÜZÜN (2) yazılarını okumanızı…
(*) “Demokrasinin iki çeşidi vardır.
‘Biri zor ve gerçek olanı, öbürü de kolayı, oyun olanı…
Topraksızı topraklandırmadan, işçinin durumunu sağlama bağlamadan, halkı esaslı bir eğitimden geçirmeden olmaz birincisi, köklü değişiklikler ister. Bu zor demokrasidir ama gerçek demokrasidir.
İkincisi kâğıt ve sandık demokrasisidir. Okuma yazma bilsin bilmesin; toprağı, işi olsun olmasın, demagojiyle serseme çevrilen halk, bir sandığa elindeki kâğıdı atar. Böylece kendi kendini yönetmiş sayılır. Bu oyundur, kolaydır. Amerika bu demokrasiyi yayıyor işte. Biz demokrasinin kolayını seçtik, çok şeyler göreceğiz daha…”(1954)
Daha geniş bilgi için İSMAİL HAKKI TONGUÇ BELGELİĞİ VAKFI bağına bakılması önerilir(3 )
(1)https://www.aydinlik.com.tr/haber/egitim-uretim-icindir-241604
(2)https://cumhuriyetciyorum.wordpress.com/2016/09/16/hasanoglanda-huzun/
(3)http://www.tongucvakfi.org.tr/koumly-enstituumlleri.html
Bir yanıt yazın