İstanbul Yerebatan Camii’nde ilk defa Hafız Yaşar (Okur) tarafından Türkçe Kuran okundu.
Bugün 22 Ocak 2022; Türkçe ezan ve ibadetin (22.1.932) ilk kez okunmasının 90.yıldönümü.
Neleri hatırmalıyız?
• 22 Ocak1932 yılında Kuran ve ezan ilk kez Yerebatan Camisi’nde Türkçe okunur.
• Mustafa Kemal (Atatürk)’ün Cumhurbaşkanlığı ve İsmet (İnönü)’nün Başbakanlığı döneminde ,Dolmabahçe Sarayı’nda 1931 Aralık ayında eza, hutbe ve Kur’an’ın Türkçeleştirilmesi çalışmalarına dokuz hafız başlar.
• Bu çalışmalarının Ramazan(oruç ayı) ayına kadar bitirilmesi kararlaştırılır.. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 18 Temmuz 1932 tarihli bir genelgesi ile ezan’ın Türkçe okunur.
• 22 Ocak1932 günü Yerebatan Camsi’nde, Hafız Yaşar [Okur] tarafından ilk kez ezan ve Kur’an-ı Kerim makamla Türkçe okunur.
• Türkçe ezan okunması ve Türkçe ibadet 1950’ye kadar 18 yıl sürer.
• 1946’da başlayan çok partili (sandıksal) demokrasi sürecinde DP ile CHP’nin dini inançları seçim propoganda malzemesi yapmada yarışırlar.
• Malum olduğu üzere bu bereketli oy alanında yarış sürüyor. Hala!!
• 14 Mayıs 1950 iktidar olan DP, ilk iş olarak bu uygulamayı kaldırmasa da Arapça ezan ve ibadetin önündeki engel hukuki mevzuatı sulandırıp önünü açarak işe koyulur.( DP’nin önde gelenlerinin çoğunluğu eski CHP’li,Celal Bayar’ın Atatürk’ün son başbakanı olduğu malum.)
• 1950 Seçimlerinden sonra Demokrat Parti’nin Arapça okunmasını istemiştir. Aslında Türkçe ezan tamamen kaldırılmamıştır, ancak 1950 tarihinden sonra Türkçe ezan okunmamıştır. O tarihten beri ezan Arapça okunmakta ve ibadet Arapça yapılmaktadır.
Demokrat Parti’nin 1950 Mayıs’ında yapılan seçimleri kazanmasından sonra yasağın kaldırılmasına yönelik üç ayrı kanun tasarısıyla Meclis gündemine geldi. Üç maddelik tasarının maddeleri ayrı ayrı oylandı ve DP’liler ile beraber CHP’liler de kabul oyu kullandılar.(3 ) Aynı gün sonuç C.başkanı Celal Bayar da kabul etmiştir. Aslında çıkarılan yasaya göre Ezan dili serbest bırakılmıştır. Aynı gün İkindi ezanında Arapça ezan yasağı resmen kalkmıştır. ..Ayrıca, 6 Temmuz 1950 tarihinde de haftada üç gün Ankara Radyosu’nda Arapça Kur’an okunacağı belirtilmiştir.(2 )
Demokrat Partililer ezan meselesini sonraki senelerde devamlı olarak siyasi malzeme yapıp çıkarlarına kullandılar, CHP ise “Ezanın Türkçe olarak kalması için mücadele vermiş” gibi gösterildi (3 )
Türkçe ezanın dile getirilmesi
Türkçe ezan okunması konusu Meşrutiyet dönemindeki bazı aydınlar tarafından da dile getirilmişti. Bunu Ziya Gökalp şöyle şiirleştirmiş:
“Bir ülke ki, camiinde Türkçe ezan okunur.
Köylü anlar manasını namazdaki duanın
Bir ülke ki, mektebinde Türkçe Kuran okunur
Küçük büyük herkes bilir buyruğunu Hüda’nın Ey Türk oğlu, işte senin orasıdır vatanın.”
Atatürk 1932’de, önce Türkçe ezan okunmasının dinen caiz olup olmadığını tartıştırıyor ve caiz olduğu belirleniyor.(1 )
Öneri: (GERÇEK TAŞ PLAK KAYDINDAN) Hafız Sadettin(Kaynak)’ın güzel sesinden Türkçe Ezanı dinlemek için bağ(link):
(1)TimeTürk’ün16.6.2012günlühaberi(https://www.timeturk.com/tr/2012/06/16/turkce-ezan-18-yil-devam-etti.html)
( 2) https://www.gzt.com/lugat/ezanin-arapca-okunmasi-ulke-genelinde-resmen-yasaklandi-3423229
(3 ) http://www.hurriyet.com.tr/adnan-menderes-i-suclamaktan-vazgecin-arapca-ezani-dp-ile-chp-beraber-serbest-birakmislardi-4560385
Yazıları posta kutunda oku